Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλά μεσαιωνικά κάστρα: βυζαντινά, ενετικά, φράγκικα και οθωμανικά. Πολλά από αυτά μάλιστα είναι και αρκετά καλοδιατηρημένα,
παρά το πέρασμα τόσων αιώνων. Κατά τον μεσαίωνα Ενετοκρατούμενες περιοχές όπως η Ρόδος, η Κέρκυρα και το Ναύπλιο απέκτησαν κάποια από τα πιο καλοδιατηρημένα κάστρα που υπάρχουν αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα.
Το κάστρο των Ιπποτών στη Ρόδο (ή Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου ή Καστέλο)
Το κάστρο των Ιπποτών χρονολογείται τον 14ο αιώνα, όταν παραδόθηκε η πόλη της Ρόδου στους Ιωαννίτες Ιππότες το 1309 μέχρι το 1522. Το παλάτι υπήρξε το διοικητικό κέντρο των Ιπποτών και κατοικία του Μεγάλου Μαγίστρου για δύο αιώνες. Από το 1522, με την οθωμανική κυριαρχία, το κάστρο παραμελήθηκε εντελώς ενώ χρησιμοποιήθηκε ως φυλακές από τους Οθωμανούς. Το 1912, όταν η Ρόδος περιήλθε στο βασίλειο της Ιταλίας, οι Ιταλοί θέλησαν να αξιοποιήσουν το όμορφο κάστρο. Την περίοδο 1937–1940, υπό την εποπτεία του Ιταλού διοικητή της Δωδεκανήσου Ντε Βέκκι, το παλάτι ανακατασκευάστηκε από την αρχή και αποτέλεσε έδρα της Ιταλικής διοίκησης. Αυτό έγινε κατά τη διάρκεια του φασιστικού καθεστώτος και γι’ αυτό το όνομα του Μπενίτο Μουσολίνι υπάρχει ακόμη σε μια επιγραφή κοντά στην είσοδο.
Το κάστρο Χλεμούτσι στην Ηλεία
Το κάστρο Χλεμούτσι (ή Clermont) βρίσκεται στο χωριό Κάστρο της Ηλείας και αποτελούσε το σημαντικότερο κάστρο του Πριγκιπάτου της Αχαΐας. Κατασκευάστηκε τον 13ο αιώνα, την εποχή της Φραγκοκρατίας από τον πρίγκιπα της Αχαΐας Γοδεφρείδο Α΄ Βιλλεαρδουίνο (Γάλλος ιππότης που συμμετείχε στη Δ’ σταυροφορία). Αρχικά το κάστρο ονομάστηκε από τους Φράγκους Clermont ενώ αργότερα ονομάστηκε Χλεμούτσι (ή Χλουμούτσι από τη σλαβική λέξη χουλμ που σημαίνει ύψωμα) από τους Έλληνες. Πρωτεύουσα του πριγκιπάτου ήταν η Ανδραβίδα η οποία ήταν ανοχύρωτη, έτσι ο Γοδεφρείδος αποφάσισε να χτίσει ένα κάστρο στο Χλεμούτσι για να την προστατεύει. Το κάστρο καταλήφθηκε από Καταλανούς το 1315.
Στις αρχές του 15ου αιώνα, το κάστρο πέρασε στη δικαιοδοσία του Κάρολου Α΄ Τόκκου, Παλατινού κόμη Κεφαλληνίας – Ζακύνθου και Δεσπότη της Ηπείρου ενώ το 1427 περιήλθε στον ηγεμόνα του Μυστρά Κωνσταντίνο Παλαιολόγο. Ο Κωνσταντίνος το χρησιμοποίησε ως στρατιωτικό και διοικητικό κέντρο του δεσποτάτου του Μορέως. Το 1460 το κάστρο καταλήφθηκε από τους Τούρκους και το 1687 από τους Ενετούς, που το κράτησαν στην κατοχή τους ως το 1715, όταν ξαναπέρασε στα χέρια των Τούρκων στους οποίους παρέμεινε μέχρι την Επανάσταση του 1821. Υπέστη μεγάλες ζημιές κατά τον βομβαρδισμό μέρους του το 1826 από τον Ιμπραήμ.
Το Παλαμήδι στο Ναύπλιο
Ο λόφος του Παλαμηδίου οφείλει το όνομά του στον ομηρικό ήρωα Παλαμήδη. Το Ναύπλιο κυριεύτηκε για πρώτη φορά από τους Ενετούς το 1389. Κατά την περίοδο της πρώτης Ενετοκρατίας, οι Ενετοί έσπευσαν να ενισχύσουν και να επεκτείνουν το κάστρο της Ακροναυπλίας, χωρίς να ασχοληθούν με το Παλαμήδι. Το 1540, το Ναύπλιο καταλήφθηκε από τους Τούρκους και τότε αξιοποιήθηκε στρατηγικά το Παλαμήδι, αν και ακόμα ανοχύρωτο, από το βεζίρη Κασίμ πασά, ο οποίος κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Ναυπλίου (1537-1540) κανονιοβολούσε την πόλη από εκεί.
Η κατασκευή του φρουρίου πραγματοποιήθηκε την εποχή του Βενετσιάνου Γενικού Προβλεπτή του Στόλου, Αυγουστίνου Σαγρέδου, από το 1711 έως το 1714. Το 1715 το φρούριο το κατέλαβαν πάλι οι Τούρκοι ενώ κατά τη διάρκεια της Tουρκοκρατίας, δεν επιτρεπόταν στους Xριστιανούς να εισέλθουν εκεί. Αποτέλεσε καίριο σημείο για την απελευθέρωση της πόλης από τους Τούρκους το 1822. Εκτός από φρούριο υπήρξε και φυλακή (το 1834 ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης φυλακίστηκε εκεί για σχεδόν ένα χρόνο).
Το κάστρο της Μεθώνης
Το εντυπωσιακό κάστρο της Μεθώνης είναι από τα πιο καλοδιατηρημένα κάστρα στην Ελλάδα. Τον 13ο αιώνα η Μεθώνη αποτελούσε ενδιάμεσο σταθμό στο ταξίδι που έκαναν οι χριστιανοί στους Άγιους τόπους. Το 1205 οι Φράγκοι σταυροφόροι οχύρωσαν πρόχειρα την πόλη και το 1206 που κατέλαβαν τη Μεθώνη οι Ενετοί γκρέμισαν την οχύρωση αυτή. Το 1209 που πήραν οριστικά τη Μεθώνη έφτιαξαν τη σημερινή καστροπολιτεία.
Το Φραγκοκάστελλο στα Χανιά
Το Φραγκοκάστελλο είναι ενετικό μεσαιωνικό κάστρο που βρίσκεται στη Χώρα Σφακίων, του νομού Χανίων. Το ενετικό όνομα του κάστρου ήταν Άγιος Νικήτας. Επικράτησε όμως η ονομασία Φραγκοκάστελλο (από τις λέξεις Franco που σημαίνει “ελεύθερο”, και Castello, που σημαίνει “Κάστρο”), που του αποδόθηκε από τους ντόπιους και σημαίνει το κάστρο των Φράγκων, καθώς συνήθιζαν να αποκαλούν Φράγκους όλους τους ξένους καθολικούς. Το όνομα σταδιακά υιοθετήθηκε και από τους Βενετούς. Η περιοχή φημίζεται για το φαινόμενο που είναι γνωστό ως Δροσουλίτες και που παρατηρείται γύρω από το κάστρο, κάθε χρόνο στα τέλη της άνοιξης.
Πηγές:
Καλοδιατηρημένα κάστρα: Ανακτήθηκε από: www.lifo.gr (Τελευταία πρόσβαση στις 9/3/2025)
Μεσαιωνικά κάστρα: Ανακτήθηκε από: www.newsbomb.gr (Τελευταία πρόσβαση στις 9/3/2025)
