Η ΒΙΒΟΝ είναι η πρώτη βιβλιοθήκη οίνου στην Ελλάδα και εγκαινιάστηκε στις 9 Νοεμβρίου, που ήταν η Παγκόσμια Ημέρα Οινοτουρισμού. Δεν θα μπορούσε να βρίσκεται αλλού εκτός από τη Νάουσα, μια πόλη με μακρά παράδοση στην οινοποιία. Το όραμα της δημιουργίας αυτού του χώρου ανήκε στον οινοποιό και δήμαρχο Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη, που ένα χρόνο ακριβώς μετά τον θάνατό του, πήρε σάρκα και οστά.
Η ΒΙΒΟΝ
Σε συνεργασία με τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας και την ΑΜΚΕ Future Library, το ίδρυμα Μπουτάρη συγκέντρωσε βιβλία, αντικείμενα, συλλογές και σπάνιο υλικό του Γιάννη Μπουτάρη αλλά και της Σταυρούλας Κουράκου- Δραγώνα, της πρώτης Ελληνίδας οινολόγου και χημικού, δωρεά της οικογενείας της. Η ΒΙΒΟΝ στεγάζεται σ’ ένα πανέμορφο διατηρητέο κτίριο που λειτουργούσε ως το πρώτο οινοποιείο της οικογένειας Μπουτάρη για μισό αιώνα, ενώ στην πορεία λειτούργησε και ως μουσείο και χώρος πολιτισμού. Για αρκετά χρόνια παρέμεινε άδειο και εγκαταλελειμμένο, ώσπου το 1991 χαρακτηρίστηκε διατηρητέο και αναστηλώθηκε. Μπαίνοντας στον χώρο της ΒΙΒΟΝ, ο επισκέπτης έχει πρόσβαση σε πληθώρα βιβλίων, εγγράφων, περιοδικών αλλά και φωτογραφιών σχετικών με το κρασί. Στην ιστοσελίδα της βιβλιοθήκης μπορούμε να πάρουμε μια γεύση των βιβλίων. Χωρίζονται στις κατηγορίες οίνος και οινοποιία, αμπελουργία, οίνος στην τέχνη και αμπελουργία- ασθένειες. Επιπλέον, υπάρχουν συγγράμματα στα αγγλικά και στα γαλλικά. Σκοπός είναι η συλλογή να εμπλουτίζεται διαρκώς και να ψηφιοποιηθεί, ώστε να είναι προσβάσιμη σε όλους. Η βιβλιοθήκη οίνου δεν είναι δανειστική.
Υπάρχει ο χώρος του αναγνωστηρίου, ενώ στο ισόγειο αλλά και στον 1ο όροφο λειτουργεί το εργαστήριο διάσωσης και τεκμηρίωσης των αρχείων και ένα μικρό εκθετήριο όπου παρουσιάζονται κειμήλια της οικογένειας Μπουτάρη. Τέλος, υπάρχει και η συλλογή κιτς αντικειμένων του Γιάννη Μπουτάρη. Η Νάουσα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το κρασί και η βιβλιοθήκη οίνου αναδεικνύει αυτή την παράδοση. Στόχος της είναι να προάγει την οινική κουλτούρα, αλλά και να στηρίξει την επιστημονική έρευνα και μελέτη με έμφαση στη βιώσιμη αμπελοκαλλιέργεια απέναντι στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής.
«Σκοπός είναι όλα αυτά να αποτελέσουν εναύσματα για δημιουργικό διάλογο, για την ενεργοποίηση πρωτοβουλιών που θα συστρατεύσουν την τοπική κοινωνία και ευρύτερα. Μπορούμε και τηλεματικά να συνδεθούμε — κάποιος που έχει ένα οινοποιείο στη Νεμέα, στη Δράμα, ή ένας ερευνητής στο εξωτερικό μπορεί να μοιραστεί γνώση και εμπειρία. Είναι ένα ανοιχτό δίκτυο», έχει δηλώσει ο Μιχάλης Μπουτάρης.
ΒΙΒΟΝ: η Νάουσα και το κρασί
Η περιοχή της Νάουσας είναι βαθιά συνδεδεμένη με το κρασί και την αμπελοκαλλιέργεια. Σύμφωνα με τον μύθο, θεωρείται πατρίδα της Σεμέλης, της μητέρας του θεού Διόνυσου. Από τις αρχές του 19ου αιώνα, τα κρασιά της περιοχής αναφέρονται ως τα πιο εκλεκτά της Μακεδονίας.
«Το κρασί της Νάουσας είναι ένα από τα καλύτερα της Μακεδονίας. Τα σταφύλια της Νάουσας έχουν όξινη και στυφή γεύση και έτσι το κρασί της Νάουσας μπορεί να καταναλωθεί πολλά χρόνια αφού θεωρηθεί κρασί εποχής…»
Pouqueville, Voyage de la Grece,1826.
Στις αρχές του 20ου αιώνα, ο αμπελώνας της Νάουσας έφτανε τα 55.000 στρέμματα. Δυστυχώς καταστράφηκε ολοκληρωτικά από τη φυλλοξήρα, ένα έντομο που καταστρέφει τα αμπέλια. Τη δεκαετία του 1970, η οικογένεια Μπουτάρη ανοίγει πάλι τον δρόμο της αμπελοκαλλιέργειας και το 1987, η Νάουσα παίρνει τον τίτλο, «η πόλη του οίνου». Γνωστή για την ποικιλία του Ξινόμαυρου, η Νάουσα απέκτησε Ονομασία Προέλευσης (ΠΟΠ) για το κρασί της, το 1971. Στην περιοχή βρίσκονται πάρα πολλά οινοποιία που μπορούμε να επισκεφθούμε και ο αμπελώνας της Νάουσας εκτείνεται σήμερα σε 6.000 στρέμματα.
Η Ελλάδα και το κρασί
Η αρχή της αμπελοκαλλιέργειας στην Ελλάδα ξεκινά από τη νεολιθική περίοδο, ενώ η σχέση των προγόνων μας με το κρασί είναι ευρέως γνωστή. Από τα ομηρικά έπη μέχρι και τα «συμπόσια» του Πλάτωνα, το κρασί αναφέρεται διαρκώς. Φαίνεται πως τον 5ο αιώνα π.Χ. υπήρχαν ήδη οινικοί νόμοι στη Θάσο, για την προστασία των Οίνων Ονομασίας Προέλευσης. Οι Έλληνες αγαπούσαν το κρασί και τιμούσαν τον θεό του, τον Διόνυσο. Ακόμα και με την εμφάνιση του Χριστιανισμού, ο οίνος παραμένει ιερό σύμβολο. Κατέχει σημαντική θέση στη Θεία Λειτουργία και «ευφραίνει την καρδία του ανθρώπου» όταν καταναλώνεται με μέτρο. Τα μοναστήρια διέθεταν τεράστιους αμπελώνες και καθιερώθηκε μάλιστα κατά τον 13ο αιώνα, Άγιος της αμπέλου και του οίνου, ο Άγιος Τρύφωνας. Για χρόνια η αμπελοκαλλιέργεια στην Ελλάδα είχε παρακμάσει. Τούρκικη κατοχή και παγκόσμιοι πόλεμοι δημιούργησαν μια αταξία και το ελληνικό κρασί έχασε το κύρος του. Η αναγέννησή του ξεκίνησε τη δεκαετία του 1960. Με τις πρώτες μεγάλες επενδύσεις σε εγκαταστάσεις και επαγγελματικό εξοπλισμό και τη φύτευση εκλεκτών ποικιλιών, ξεκινά μια νέα περίοδος ανάπτυξης στη χώρα.
Βιβλιοθήκες Οίνου στον κόσμο
Όπως είναι φυσικό, σε διάφορα μέρη του κόσμου υπάρχουν ήδη βιβλιοθήκες σχετικές με την οινοποιία. Η πιο γνωστή είναι η Biblioteca Internazionale “La Vigna”, που βρίσκεται στη Βιτσέντσα της Ιταλίας. Ιδρύθηκε το 1981 και διαθέτει περίπου 50.000 συγγράμματα σχετικά με την αμπελουργία, τις τεχνικές παραγωγής κρασιού και επιπλέον τομείς όπως τη γεωργία και τη μελισσοκομία. Στο οινοποιείο Guado al Melo στην Ιταλία, υπάρχει επίσης η Wine Library, με πάνω από 15.000 τόμους για τον τομέα του κρασιού. Παρόμοιους χώρους συναντάμε και στην Ισπανία αλλά και στις ΗΠΑ, περισσότερο σαν παραρτήματα άλλων χώρων και όχι ως μεμονωμένες βιβλιοθήκες.
Πηγές άρθρου:
Πληροφορίες από τον ιστότοπο της βιβιλιοθήκης οίνου. Ανακτήθηκε από: ybf.gr/bibon-vivliothiki-oinou. (τελευταία πρόσβαση 17/11/2025)
Νάνου, Χ. (2025). Μιχάλης Μπουτάρης για τη νέα βιβλιοθήκη οίνου: «Σε κάθε βήμα της ΒΙΒΟΝ ένιωθα τον πατέρα μου να μας καθοδηγεί». Ανακτήθηκε από makedonikanea.gr. (τελευταία πρόσβαση 17/11/2025)
Ιστορική αναδρομή στην Ελλάδα των κρασιών (2022). Ανακτήθηκε από greekwinefederation.gr. (τελευταία πρόσβαση 17/11/2025)
Πληροφορίες από την ιστοσελίδα visitnaoussa.gr. Ανακτήθηκε από: visitnaoussa.gr.(τελευταία πρόσβαση 17/11/2025)
Πληροφορίες από την ιστοσελίδα της βιββλιοθήκης La vigna. Ανακτήθηκε από: lavigna.it. (τελευταία πρόσβαση 17/11/2025)
