Η ΔΕΠΥ, η δυσλεξία και η δυσαριθμησία συχνά συνυπάρχουν και τα χαρακτηριστικά τους συσχετίζονται (συμπτώματα ΔΕΠΥ, δεξιότητες ανάγνωσης, ορθογραφίας και μαθηματικών). Αυτές οι συσχετίσεις μπορούν να εξηγηθούν από την επίδραση (αιτιακή) ενός χαρακτηριστικού σε ένα άλλο, από κοινούς γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες ή και από τα δύο;
Η ΔΕΠΥ είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που περιλαμβάνει συμπτώματα απροσεξίας ή/και υπερκινητικότητας και παρορμητικότητας που παρεμποδίζουν τη λειτουργικότητα και την ικανότητα του ατόμου να εκτελεί καθημερινές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων του σχολείου ή της εργασίας. Η ΔΕΠΥ συχνά θεωρείται ως μια κατάσταση που επηρεάζει κυρίως τα παιδιά και τους εφήβους. Ωστόσο, μπορεί να επηρεάσει και τους ενήλικες.
Δεκαετίες ερευνών έχουν δείξει ότι οι μαθητές/μαθήτριες με ΔΕΠΥ τείνουν να έχουν φτωχή απόδοση στο σχολείο. Επιπλέον, η ύπαρξη περισσότερων συμπτωμάτων ΔΕΠΥ σχετίζεται με χαμηλότερες σχολικές επιδόσεις. Πράγματι, η ΔΕΠΥ συνυπάρχει συχνότερα από ό,τι τυχαία θα αναμενόταν με τη δυσλεξία και τη δυσαριθμησία. Η δυσλεξία χαρακτηρίζεται από φτωχή και αργή αποκωδικοποίηση και συχνά συνδέεται με φτωχή ορθογραφία (π.χ., Snowling & Hulme, 2021). Η δυσαριθμησία χαρακτηρίζεται από φτωχές μαθηματικές δεξιότητες (π.χ., Kaufmann κ.ά., 2013).
Χρησιμοποιώντας δεδομένα από περισσότερα από 19,000 παιδιά στην Ολλανδία ηλικίας 7-10 ετών, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα παιδιά με μία από αυτές τις διαταραχές μάθησης ή προσοχής είχαν 2 έως 3 φορές περισσότερες πιθανότητες να έχουν και άλλη μία διαταραχή (συννοσηρότητα).
Ωστόσο, τα περισσότερα παιδιά (περίπου 77% του δείγματος) είχαν μόνο μία διαταραχή.
Η έρευνα έδειξε ότι τα προβλήματα με την ανάγνωση θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ορθογραφικές δυσκολίες (η ανάγνωση, δηλαδή, βρέθηκε ότι επηρεάζει αιτιολογικά την ορθογραφία), αλλά για τις περισσότερες άλλες περιπτώσεις, η σχέση μεταξύ των διαταραχών οφειλόταν σε κοινούς γενετικούς παράγοντες – όχι επειδή η μία διαταραχή προκάλεσε άμεσα την άλλη.
Όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα, η συχνότητα της ΔΕΠΥ ήταν 9,2%, η συχνότητα της δυσλεξίας ήταν 9,8% και η συχνότητα της δυσαριθμησίας ήταν 10,2%. Το 76,8% των παιδιών που πήραν μέρος στην έρευνα δεν είχαν καμία διαταραχή. Σε σύγκριση με τα παιδιά χωρίς ΔΕΠΥ, εκείνα με ΔΕΠΥ είχαν 2,7 φορές περισσότερες πιθανότητες να έχουν δυσλεξία και 2,1 φορές περισσότερες πιθανότητες να έχουν δυσαριθμησία. Ομοίως, σε σύγκριση με τα παιδιά χωρίς δυσλεξία (δυσαριθμησία), τα παιδιά με δυσλεξία (δυσαριθμησία) είχαν 2,7 (2,1) φορές περισσότερες πιθανότητες να έχουν ΔΕΠΥ. Σε σύγκριση με τα παιδιά χωρίς δυσλεξία, τα παιδιά με δυσλεξία είχαν 3,1 φορές περισσότερες πιθανότητες να έχουν δυσαριθμησία. Ομοίως, σε σύγκριση με τα παιδιά χωρίς δυσαριθμησία, τα παιδιά με δυσαριθμησία είχαν 3,1 φορές περισσότερες πιθανότητες να έχουν δυσλεξία.
- Όλα τα σχετικά χαρακτηριστικά των τριών διαταραχών έδειξαν υψηλή κληρονομικότητα, εκτός από την ορθογραφική δεξιότητα στην ηλικία των 7 ετών.
- Οι ερευνητές βρήκαν σημαντική γενετική συνεμφάνιση, ειδικά μεταξύ των ακαδημαϊκών δεξιοτήτων, αλλά μικρή περιβαλλοντική συνεμφάνιση.
- Οι κοινές γενετικές επιδράσεις φάνηκε να είναι η κύρια αιτία της συνεμφάνισης.
