Επιθετικότητα – Η επιθετική συμπεριφορά του παιδιού
Ο όρος «επιθετικότητα» είναι γενικός και αόριστος. Η λέξη χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια ευρεία ποικιλία συμπεριφορών. Η επιθετική συμπεριφορά του παιδιού εμφανίζεται κάτω από διαφορετικές συνθήκες, με διαφορετικά αποτελέσματα και συνδέεται με διαφορετικά αίτια. Στην περιγραφή της πρέπει να επισημαίνεται κατά πόσο υπάρχει ηθελημένη αρνητική και καταστροφική διάθεση ή λανθάνουσα αρνητική στάση.
Ορισμός της επιθετικότητας (Aggressivity, Aggressiveness, Aggressivite, Aggressivität)
Επιθετική συμπεριφορά είναι η προσβλητική μέχρι και εχθρική ή καταστρεπτική στάση ενός ατόμου προς άλλο άτομο. Ταυτόχρονα χαρακτηρίζει τον δυναμισμό και την ενεργητικότητα ενός ατόμου που δεν αποφεύγει ούτε τις δυσκολίες ούτε την πάλη. Παρουσιάζεται ως τρόπος ενέργειας χάρη στον οποίο ένας ζωντανός οργανισμός μπορεί να ικανοποιήσει τις ζωτικές του ανάγκες. Συχνά αναφέρεται στη διατροφή και τη σεξουαλικότητα, αλλά και σε κοινωνικά συναισθήματα, όπως το συναίσθημα τιμής και αξιοπρέπειας, όταν αυτά προσβάλλονται. Η επιθετικότητα στην καθημερινή ζωή συνδέεται στενά με την αποστέρηση, τη μείωση ή την προσβολή του ατόμου (θεωρία της σχέσης αποστέρησης – επιθετικότητας Frustration – Aggressions -Hypothese). Η επιθετική συμπεριφορά λοιπόν δεν κατευθύνεται αποκλειστικά προς τον εξωτερικό κόσμο και ιδιαίτερα προς αυτόν που προκαλεί την αποστέρηση. Μερικές φορές μπορεί να μετουσιώνεται σε αδιαφορία ή και να λαμβάνει την μορφή της αυτοκαταστροφής. Το τελευταίο συμβαίνει λιγότερο ή περισσότερο ασύνειδα. Δηλαδή μπορεί κάποιος φοβάται να προκαλέσει τον θυμό του άλλου με τη δική του επιθετικότητα. Ορισμένες αυτοκτονίες ή ατυχήματα οφείλονται σε αυτόν τον ψυχικό μηχανισμό.
Επιθετικότητα- Νευροψυχολογία
Σύμφωνα με νεότερα δεδομένα της νευροψυχολογίας, ο υποθάλαμος και το μεταιχμιακό σύστημα ασκούν σημαντικό ρόλο στον έλεγχο της επιθετικότητας. Ιδιαίτερα, ο υποθάλαμος φαίνεται να ρυθμίζει την παθητική επίθεση (defensive attack), την υποχώρηση και την ενεργητική επιθετικότητα (Offensive aggression). Το μεταιχμιακό σύστημα και ιδιαίτερα οι κροταφικοί λοβοί ελέγχουν τις συγκινήσεις.
Η επιθετική συμπεριφορά του παιδιού
Η επιθετική συμπεριφορά του παιδιού τις περισσότερες φορές οφείλεται σε έλλειψη της ικανοποίησης. Αυτή με τη σειρά της είναι συνέπεια της έλλειψης στοργής ή απόρροια ενός συναισθήματος υποτίμησής του παιδιού. Όταν για παράδειγμα ένα παιδί τιμωρείται, επειδή δεν ικανοποιεί τις απαιτήσεις των γονέων του, αυτό βιώνει την τιμωρία ως ιδιαιτέρως άδικη. Το γεγονός αυτό μπορεί να προκαλεί αντιδράσεις. Στην περίπτωση αυτή πρέπει οι γονείς να δείχνουν κατανόηση προς το παιδί. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ενισχυθεί η ανεξαρτησία και η υπευθυνότητα του παιδιού. Δηλαδή να επισημανθούν οι συνέπειες της συμπεριφοράς του και να διερευνηθούν οι αιτίες των δυσκολιών του παιδιού να ικανοποιήσει το αίτημα των γονέων.
Η επιθετικότητα στην επαγγελματική ζωή
Στη σύγχρονη κοινωνία της ανταγωνιστικότητας δεν πρέπει να καταπιέζει κάποιος τις επιθετικές τάσεις. Οφείλει όμως να τις κατευθύνει κατά τέτοιον τρόπο, ώστε αυτές να συνυπάρχουν με τον εποικοδομητικό δυναμισμό. Είναι ανάγκη δηλαδή να αμβλύνει τις επιθετικές τάσεις με διάφορες τεχνικές, όπως το χιούμορ και η αναγνώριση των θετικών στοιχείων του επιθετικού ατόμου. Ακόμα και και με την ετοιμότητα της δυναμικής αντιμετώπισης των συγκρούσεων με θεμιτά μέσα μπορεί να τιθασευτεί η επιθετικότητα.
Επιθετικότητα – Μετάθεση (Displaced aggression)
Η επιθετικότητα μπορεί να μετατοπιστεί προς αναίτιο στόχο (ψυχολογική λειτουργία της μετάθεσης ή μηχανισμός άμυνας). Στη σύγχρονη κοινωνία ο κυνισμός είναι η κυριαρχούσα στάση των ανθρώπων. Είναι δυνατόν λοιπόν τα παιδιά και οι έφηβοι να μην επηρεάζονται από αυτές τις συμπεριφορές και να μην αντιδρούν με επιθετικότητα ή με βία; Πώς νιώθουν όταν οι γύρω τους καταπατούν την ελευθερία και τα δικαιώματά τους; Προκειμένου να αντιδρούν τα άτομα με ήπιες ή αποδεκτές συμπεριφορές, απαιτείται να έχουν καλλιεργήσει κατάλληλες κοινωνικές δεξιότητες .Συνεπώς χρειάζονται ισχυρές αντιστάσεις προς ό,τι συμβαίνει γύρω τους. Εξάλλου είναι φυσικό ο άνθρωπος να αντιδρά με βίαιο τρόπο, αν δεν έχει μάθει ότι οι ήπιες μορφές αντίδρασης μπορούν να επιφέρουν ένα αίσιο ή ευχάριστο τέλος σε μια σύγκρουση.
