Στην παιδική ηλικία ένα παιδί έχει την ανάγκη να νιώσει ασφάλεια και προστασία. Τα παιδιά ήδη από την βρεφική τους ηλικία, όσο και να φαίνεται αδιανόητο σε πολλούς από εμάς, μπορούν να αντιληφθούν μέσα από τις πράξεις των γονιών τους εάν νιώθουν προστατευμένα ή όχι. Η προστασία και η ασφάλεια έχουν ως συνώνυμο την λέξη “ζεστασιά”.
Η αίσθηση της ασφάλειας είναι εκείνη που συνοδεύεται από την τρυφερότητα. Ο γονέας αισθανόμενος την ανάγκη να σκεπάσει το μωρό για να μην κρυώσει, να του δώσει τροφή για να μην πεινάσει, να το καθησυχάζει όταν κλαίει, να είναι από πάνω του για να μην γίνει κάποια παρασπονδία ώστε το βρέφος να πάθει κάτι που να το πληγώσει στην ουσία μέσα από αυτές τις πράξεις άμεσα περνιούνται σήματα προστασίας, ασφάλειας, αγάπης και τρυφερότητας. Με το να είσαι δίπλα σε αυτήν την ύπαρξη, στα πρώτα του βήματα στον κόσμο αυτό, στην ουσία προσφέρεις έναν ζεστό καθησυχασμό ¨είμαι εδώ για εσένα γιατί επιθυμώ, όχι μόνο να είσαι ασφαλής αλλά και να νιώθεις την ασφάλεια που σου προσφέρω¨.
Τα παιδιά έχουν ανάγκη μια τρυφερή αγκαλιά ειδικά στο βρεφικό στάδιο γιατί μέσα από τις τρυφερές και απαλές τριβές στην πλάτη αναζωπυρώνεται η συναισθηματική ζεστασιά με αποτέλεσμα το μωρό να αισθανθεί ότι η αδυναμία του προστατεύεται μέχρι να διδαχθεί τρόπους ώστε στη συνέχεια να προστατεύει τον εαυτό του μόνος του. Έτσι με αυτές τις απλές αλλά εξίσου σημαντικές πράξεις , ο γονέας καταρρίπτει τον φόβο της εγκατάλειψης.
Παράγοντες που γεννούν τον φόβο της εγκατάλειψης
Με την αντίθετη όμως αντιμετώπιση γεννιέται ο φόβος της ανασφάλειας και της εγκατάλειψης που ασυνείδητα χαράζεται στην ψυχολογική εξέλιξη του βρέφους και τον καθοδηγεί και στην ενήλικη ζωή. Η παραμέληση, η αδιαφορία, οι φωνές, οι βιαιοπραγίες δίνουν την εντύπωση της απόρριψης. Αυτός ο άνθρωπος θα θυμάται πάντοτε τις προσπάθειές του όταν ήταν παιδί, έφηβος και τώρα ενήλικας, να αποφεύγει το συναίσθημα του φόβου της εγκατάλειψης, το οποίο άρχισε κατά επανάληψη των γονέων να μεγαλώνει ανά τα χρόνια.
Ενσωματώνεται μέσα τους η φράση: ¨θα φύγω πρώτος για να μην νιώσω ξανά την αίσθηση της εγκατάλειψης¨. Ένα συχνό φαινόμενο που συμβαίνει στις ερωτικές και όχι μόνο σχέσεις του ανθρώπου. Αυτό προδίδει στην ουσία μια ανώριμη συμπεριφορά την οποία υιοθέτησε ο άνθρωπος στην παιδική του ηλικία από τους δύο γονείς ή έναν τουλάχιστον, με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται ώστε να την ¨χαλιναγωγήσει¨.
Το συνειδητό και το ασυνείδητο
Ένας άνθρωπος ήδη από την βρεφική του ηλικία αποτελείται από την συνειδητή και την ασυνείδητη λογική. Η πρώτη σχετίζεται με την λογική της επικοινωνίας και τον εξωτερικό κόσμο του ανθρώπου, ενώ η δεύτερη με τον εσωτερικό του κόσμο. Γιατί όμως η ασυνείδητη λογική προεξέχει της συνειδητής; Από την εμβρυακή ζωή, όπως υποστηρίζει ο παιδοψυχίατρος Ματθαίος Γιωσαφάτ, και μέχρι τα πρώτα πέντε-έξι χρόνια της ζωής του, ο άνθρωπος αντιμετωπίζει πολλές δυσκολίες. Αισθάνεται αδύναμος και πολλές φορές θα δυσκολευτεί να κατανοήσει τον κόσμο γύρω του.
Το ασυνείδητο είναι άχρονο και δεν μεγαλώνει ποτέ
Ένας ενήλικας άνθρωπος πάντα, ακόμα και όταν φτάσει στην τρίτη ηλικία, θα κουβαλά στιγμές του ασυνείδητου που δημιουργήθηκαν από τότε που ήταν βρέφος. Δηλαδή, ακόμα κι αν εγώ είμαι ένας ενήλικας άνθρωπος και επικοινωνώ με την συνειδητή λογική με τον κόσμο γύρω μου, πάντα θα κουβαλάω μέσα μου, όπως και να μου φερθεί η ζωή, τα πληγωμένα ή τα ευτυχισμένα ασυνείδητα συναισθήματα του εσωτερικού παιδιού που ήμουν κάποτε.
Ο φόβος της εγκατάλειψης μέσα από τις ερωτικές σχέσεις
Θα έρθουμε αρκετές φορές αντιμέτωποι με ζευγάρια που ο ένας δεν μπορεί να ζήσει χωρίς τον άλλον, που ο χωρισμός ήταν έντονος γιατί ο ένας δεν άντεχε να χάσει τον άλλον- ¨σε έχω ανάγκη, δεν μπορώ να ζήσω χωρίς εσένα¨, ¨είμαι ένα τίποτα χωρίς εσένα δίπλα μου¨,¨και τώρα που χωρίσαμε, εγώ ποιος/α είμαι πραγματικά¨ ;
Παντρεμένα ή μη, ζευγάρια που ανέχονται τόσα πολλά, όχι από την ανιδιοτελή αγάπη ή την μεγάλη ερωτική επιθυμία, (για αυτό θα μιλήσουμε σε άλλο άρθρο), αλλά γιατί φοβούνται τον χωρισμό, την αίσθηση ότι ο άλλος δεν θα τους αγαπάει, δεν θα τους νοιάζεται, δεν θα είναι συνέχεια κοντά τους και το πιο σημαντικό, δεν θα τους ανέχεται. Ίσως το πιο εντυπωσιακό από όλα είναι ο φόβος ότι ο άλλος δεν θα μας ανέχεται και όλο αυτό γιατί μας ανάγκασαν να χωνέψουμε με το ζόρι ότι η αγάπη τα ανέχεται και τα υπομένει όλα με την ψευδαίσθηση ότι ο άλλος ή η άλλη κάποτε θα εκτιμήσουν τον αγώνα που δίνει ο σύντροφος και θα κατανοήσουν με πλήρη αυτογνωσία των πράξεων τους ότι ¨ναι! τελικά αξίζει να αλλάξω! κοίτα εαυτέ μου τι υπομονή έκανε αυτός ο άνθρωπος και ανέχτηκε τα ψέματα μου, την υποκρισία μου, τις βίαιες πράξεις μου, την έλλειψη χαδιού και έρωτα, την αυταρχικότητά μου και τον χειραγωγήσιμο χαρακτήρα μου. Ναι τελικά αξίζει να αλλάξω για αυτόν τον άνθρωπο¨ Αλλά όχι. Αυτό δεν θα γίνει ποτέ. Ας μην παραμυθιάζουμε τον εαυτό μας.
Γιατί πολύ απλά όταν ο άλλος βλέπει την μεγάλη ανοχή που έχεις(εδώ ας προσθέσουμε όλες τις σχέσεις του ανθρώπου) προφανώς και δεν θα αλλάξει απέναντί σου. Αντιθέτως με την ανοχή και την μεγάλη υπομονή, με το να μην βάζεις τα όριά σου, τον βοηθά να αναδείξει περισσότερο τον κρυμμένο καλά εαυτό του που στην αρχή απέκρυπτε για λόγους ψευδής εμπιστοσύνης με σκοπό να σου παρουσιάσει κάτι άλλο από αυτό που είναι στην πραγματικότητα. Όταν δεν βάζεις όρια, τότε χάνεις τον αυτοσεβασμό σου.
Όχι όλοι, οι περισσότεροι όμως γάμοι, σύμφωνα με τους ψυχιάτρους, οδηγούν στην κατάθλιψη με κεντρική αιτία τον φόβο της εγκατάλειψης. Η αίσθηση ότι ο άλλος κάποια μέρα θα μας αφήσει φαντάζει για πολλά ζευγάρια (παντρεμένα ή μη) αποπνικτικός. Έτσι, τι κάνουν; αρκετές ανώριμες απόπειρες στοιχίζουν τη ζωή ακόμα και σε παιδία που δεν ευθύνονται για τίποτα σε καμία περίπτωση! Υπάρχουν ζευγάρια που είτε ο ένας από τους δύο είτε και οι δύο πιέζουν για τον ερχομό ενός παιδιού λες και η ύπαρξη αυτή θα επιλύσει τις προσωπικές ανασφάλειες του καθενός και την ψευδαίσθηση της απόλυτης και παντοτινής αγάπης η οποία επισφραγίζεται με αόρατες αλυσίδες με τον ερχομό ενός παιδιού!
Όλα αυτά είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα τα πληρώσει το παιδί στην παιδική, εφηβική και ενήλική ζωή με του να του δημιουργηθεί και εκείνου μέσα από τις υπερπροστατευτικές πράξεις της μάνας ή του πατέρα αντίστοιχα ο φόβος της εγκατάλειψης και του αποχωρισμού. Και αυτό μπορεί να γίνει χειρότερο ειδικά εάν υπάρξει χωρισμός μεταξύ των γονέων. Έτσι εκεί που το παιδί ήταν ένας σωτήριος ¨μεσσίας¨ που θα λειτουργούσε ως το τέλειο πέπλο των ανασφαλειών και του φόβου του αποχωρισμού γίνεται ένας “διαιτητής” και σταδιακά γονιός των γονιών του, δικηγόρος υπεράσπισης είτε της μαμάς είτε του μπαμπά, λεκτικός σάκος του μποξ με φράσεις ¨κοίτα να κρατήσεις τον γάμο σου για να μην καταντήσεις σαν τον άχρηστο πατέρα σου” , ¨μην με εγκαταλείψεις ποτέ , όπως έκανε ο πατέρας σου¨, ¨και που θα πας ; θα με αφήσεις εδώ μόνη/ο; ¨ , ¨μην εμπιστεύεσαι κανέναν¨.
Αυτή είναι η μια πλευρά. Γύρω μας κυριαρχούν πολλές ακόμα σχέσεις που κρύβουν καλά τον φόβο αυτό. Εάν παρατηρήσετε καλά θα αντιληφθείτε ότι λίγες είναι οι υγιείς σχέσεις και όταν μιλάω για ¨υγιείς¨, δεν εννοώ φυσικά ανθρώπους που όλα τα έχουν λυμένα στη ζωή τους(είναι υπό εξαφάνιση). Θα δείτε ανθρώπους να χωρίζουν ξαφνικά χωρίς να κατανοεί ο ένας σύντροφος το ¨γιατί¨. Αυτό όμως βγάζει νόημα, αλήθεια. Γιατί ποτέ το ζευγάρι δεν είδε τη σχέση κατάματα και ο φόβος της ωμής πραγματικότητας (αυτή που τσούζει στην αρχή σαν το οινόπνευμα στην πληγή αλλά μετά θα δεις ότι μόνο για καλό ήταν).
Για αυτό και επιλέξατε να βιώσετε την σχέση για το όνομα της σχέσης, τον γάμο για το όνομα του γάμου και στην πορεία το μελόδραμα του χωρισμού για το όνομα του δράματος. Εδώ έρχεται η παιδική μας ηλικία και μας δίνει σημαντικές απαντήσεις. Είναι κομμάτι αυτής της επίπονης γείωσης του έρωτα που ζει στα σύννεφα σε σύγκριση με την ωμή ερωτική και ρεαλιστική αγάπη.
Ο φόβος της εγκατάλειψης για όσους τον βιώνουν ασυνείδητα ή ακόμα και συνειδητά, έρχεται να μας διδάξει το γεγονός ότι η αποδοχή της φοβίας μου, όσο τρομακτική και να νιώθω πως είναι, μπορεί να με απελευθερώσει. Η ωριμότητα συνδέεται άμεσα με την δυνατότητα να καταφέρει ένας άνθρωπος να αναγνωρίσει τον κόσμο του ασυνείδητου που σχηματίστηκε από την παιδική του ηλικία και να το αποδεχτεί, να το αγκαλιάσει τρυφερά έτσι όπως θα ήθελε να το είχαν αγκαλιάσει, να το προστατεύσει έτσι όπως θα ήθελε να το είχαν προστατεύσει. Αυτός ο εσωτερικός αγώνας θα επιτρέψει στον άνθρωπο να ομαλοποιήσει τους φόβους του. Η μη αποδοχή βαπτίζεται ως ¨ανωριμότητα¨.
Ο Ματαθαίος Γιωσαφάτ αναφερόμενος στην εξέλιξη του ανθρώπου, είπε το εξής:
Όσο πιο ανώριμοι είμαστε, τόσο πιο πολύ οι σχέσεις μας, η επιλογή του επαγγέλματος, του συζύγου, ο τρόπος που βιώνουμε την καθημερινότητα, όλα αυτά καθορίζονται από τα ασυνείδητα αισθήματα που κυριαρχούν μέσα μας.
