Η ανάπτυξη των παιδιών είναι ένα μεγάλο και πολύπλοκο θέμα, καθώς διάφοροι παράγοντες διαδραματίζουν το ρόλο τους σε αυτή τη διαδικασία. Είτε πρόκειται για την οικογένεια, για το σχολείο ή για το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον, το μόνο σίγουρο είναι ότι ποικίλες κατάστασεις και πρόσωπα βάζουν το λιθαράκι τους εδώ. Συμβαίνει μάλιστα κάποια παιδιά να μεγαλώνουν σε εντελώς διαφορετικά περιβάλλοντα και μετέπειτα να έχουν εντυπωσιακά παρόμοιες προσωπικότητες. Ωστόσο, ενώ κάποια παιδιά ανατρέφονται στο ίδιο σπίτι, ενδέχεται στην πορεία να διαφέρουν κατά πολύ οι προσωπικότητές τους. Ουσιαστικά, το γονεϊκό στυλ ανατροφής έχει καθοριστική σημασία σε αυτή την περίπτωση.
Συγκεκριμένα, στις αρχές της δεκαετίας του 1960 η ψυχολόγος Diana Baumrind εντόπισε μερικές σημαντικές διαστάσεις της ανατροφής των παιδιών. Κάποιες από αυτές είναι η ζεστασιά και η φροντίδα και οι στρατηγικές πειθαρχίας. Βασιζόμενη σε αυτές τις διαστάσεις, πρότεινε ότι οι περισσότεροι γονείς παρουσιάζουν έναν από τους τρεις γονεϊκούς τύπους. Αργότερα, προστέθηκε ένα ακόμη γονεϊκό στυλ ανατροφής από άλλους ερευνητές.
Γονεϊκά στυλ ανατροφής:
Αυταρχικό γονεϊκό στυλ (Authoritarian Parenting)
Σύμφωνα με αυτό, ο γονιός φέρεται ψυχρά και απόμακρα, ενώ έχει υπερβολικές απαιτήσεις από το παιδί. Θέτει αυστηρούς κανόνες, τους οποίους συνήθως δεν του εξηγεί σχετικά. Αν ρωτηθεί ο γονιός, μπορεί να απαντήσει “γιατί το είπα εγώ”. Επίσης, παρόλο που επιθυμεί το παιδί του να συμπεριφέρεται εξαιρετικά, του παρέχει λίγη καθοδήγηση για το τί πρέπει να κάνει και τί όχι. Ένας αυταρχικός γονέας μπορεί να χρησιμοποιήσει τιμωρίες αντί για πειθαρχία. Έτσι, το παιδί καταλήγει να είναι υπάκουο και να ακολουθεί συνεχώς κανόνες. Όμως, εξαιτίας αυτής της στάσης του διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξει προβλήματα αυτοεκτίμησης, επειδή οι απόψεις του δεν εκτιμώνται.
Δημοκρατικό γονεϊκό στυλ (Authoritative Parenting)
Ένα γονέας που διακατέχεται από αυτό το γονεϊκό στυλ δημιουργεί κανόνες και κατευθυντήριες γραμμές, ώστε να τις ακολουθήσει το παιδί του. Σε αντίθεση, όμως, με τον αυταρχικό γονέα, είναι αρκετά ευέλικτος στις μεθόδους του και προθυμοποιείται να ακούσει τυχόν ερωτήσεις. Παρέχει υποστήριξη, ανατροφοδότηση και ζεστασιά στο παιδί του, κάτι που το βοηθά να αναπτύξει ανεξαρτησία και αυτοέλεγχο. Είναι αξιοσημείωτο, ακόμη, το γεγονός ότι όταν αποτυγχάνει να ανταποκριθεί στις προσδοκίες του γονέα του, αυτός είναι πιο στοργικός και επιεικής αντί τιμωρητικός. Τα παιδιά δημοκρατικών γονέων είναι πιο πιθανό να γίνουν υπεύθυνοι ενήλικες, οι οποίοι αισθάνονται άνετα να εκφράζουν τις απόψεις τους.
Επιτρεπτικό γονεϊκό στυλ (Permissive Parenting)
Σε αυτή την περίπτωση, οι γονείς έχουν λίγες απαιτήσεις από τα παιδιά τους, σπάνια τα πειθαρχούν, διότι οι προσδοκίες τους για ωριμότητα και αυτοέλεγχο είναι χαμηλές. Εμπλέκονται περισσότερο από όσο πρέπει στη ζωή των παιδιών τους, χωρίς να τους θέτουν όρια, δείχνοντας επιείκεια και υποχωρητικότητα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η στάση που υιοθετούν, του τύπου “τα παιδιά θα είναι παιδιά”. Ακόμα και να χρησιμοποιήσουν συνέπειες, ίσως να μην τις τηρήσουν. Τα παιδιά που μεγαλώνουν με επιτρεπτικούς γονείς ενδέχεται να επιδείξουν προβλήματα συμπεριφοράς, μιας και δεν εκτιμούν τους κανόνες και την εξουσία.
Αδιάφορο γονεϊκό στυλ (Uninvolved Parenting)
Αυτό το γονεϊκό στυλ ανατροφής προτάθηκε από την ψυχολόγο Eleanor Maccoby και τον John Martin. Χαρακτηρίζεται από λίγες απαιτήσεις και χαμηλή ανταπόκριση. Οι γονείς αυτής της κατηγορίας εκπληρώνουν τις βασικές ανάγκες του παιδιού, αλλά γενικά δεν έχουν επαφή με τη ζωή του. Διατηρούν μια αδιάφορη στάση, χωρίς να ξέρουν το παιδί τους τί κάνει ή με ποιον είναι. Επίσης, μπορεί να μη του δώσουν πολύ καθοδήγηση. Αυτή η αμέλεια που ίσως δείχνουν δεν είναι πάντα εσκεμμένη. Συγκεκριμένα, γονείς με προβλήματα ψυχικής υγείας ή προβλήματα κατάχρησης ουσιών δεν είναι σε θέση να προσφέρουν τα μέγιστα στα παιδιά τους. Ακόμη, οι αδιάφοροι γονείς μπορεί να μη γνωρίζουν έναν κατάλληλο τρόπο ανατροφής των παιδιών τους ή μπορεί να δουλεύουν πολλές ώρες.
Συμπεράσματα:
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι ο δημοκρατικός γονεϊκός τύπος είναι ο πιο ενδεδειγμένος, καθώς υπάρχει μια ζεστή σχέση αγάπης και αποδοχής μεταξύ γονέα και παιδιού, θέτοντας παράλληλα ο γονέας τα όριά του με σταθερό, αλλά ευέλικτο τρόπο. Έτσι, το παιδί τον εκλαμβάνει ως λογικό και δίκαιο, για αυτό και είναι πιθανότερο να συμμορφωθεί με τα αιτήματά του. Βλέπει, δηλαδή, το λόγο και το σκοπό πίσω από κάθε κανόνα που του τέθηκε.
Όσον αφορά αυτά τα πρότυπα ανατροφής και διαπαιδαγώγησης, οι περισσότεροι γονείς συνήθως ανήκουν κάπου στο μέσον και όχι σε μία μόνο κατηγορία. Επίσης, είναι αναμενόμενο και θεμιτό να εναλλάσσεται το γονεϊκό στυλ ανατροφής, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού. Τέλος, έχει ιδιαίτερη αξία να αναφερθεί ότι αυτά τα στυλ ανατροφής δεν αποσκοπούν στην κατηγοριοποίηση των γονέων, αλλά στη διευκόλυνσή τους, ως προς την αναγνώριση και την αποτελεσματικότητα των πρακτικών που χρησιμοποιούν.
Πηγές:
- Γονεϊκά Στυλ Ανατροφής: Τι Είναι Και Γιατί Μας Ενδιαφέρουν. Ανακτήθηκε από https://psychomotor-athens.gr/ (τελευταία πρόσβαση 5/05/2022 στις 22:00)
- Εσείς τι γονεϊκό τύπο εφαρμόζετε; Ανακτήθηκε από https://www.projectparenting.gr/ (τελευταία πρόσβαση 5/05/2022 στις 22:00)
- 4 Types of Parenting Styles and Their Effects on Kids. Ανακτήθηκε από https://www.verywellfamily.com/ (τελευταία πρόσβαση 5/05/2022 στις 22:00)
