Οι άνθρωποι δεν προσέχουμε συνειδητά όλα τα ερεθίσματα του περιβάλλοντός μας. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα αυτή τη στιγμή να ακούσετε έναν ήχο που, πριν διαβάσετε την πρόταση, δεν αντιλαμβανόσασταν. Ο θόρυβος μια ηλεκτρικής συσκευής, ένα αυτοκίνητο που περνά απ’ έξω, μία τηλεόραση που παίζει στο βάθος…
Ακόμη και ένας σχετικά δυνατός ήχος είναι πιθανόν να μη μας ενοχλεί, σε περίπτωση που είναι μόνιμος και έχουμε εκτεθεί καιρό σε αυτόν. Σύφμωνα με το φαινόμενο της εξοικείωσης, η παρατεταμένη έκθεση σε ένα ερέθισμα οδηγεί στη μείωση της αντίδρασής μας σε αυτό (Atkison, Atkison, Smith, Bem, & Hoeksema 2003. Schacter, Gilbert, & Wenger, 2009).
Αν, τώρα, ο γείτονάς σας βάλει απότομα μουσική στη μία το βράδυ, η αντίδρασή σας θα είναι πολύ διαφορετική. Ο ξαφνικός θόρυβος θα σας προκαλέσει την αντίδραση του ξαφνιάσματος (startle response). Οι χτύποι της καρδιάς και η πίεση του αίματος θα αυξηθούν, οι μύες θα σφιχτούν και τα μάτια σας θα ανοίξουν διάπλατα (Schacter et al., 2009). Η αντίδραση αυτή είναι αντανακλαστική. Το σώμα μας τοποθετείται άμεσα σε κατάσταση εγρήγορσης, προκειμένου να αντιμετωπίσει την απειλή που εμφανίστηκε.
Παρότι με τους ανεπαίσθητους ήχους η αντίδραση του ξαφνιάσματος δε θα λάβει μέρος, πρέπει να έχουμε στον νου μας πως το αντιληπτικό σύστημα επεξεργάζεστε ερεθίσματα που εμείς οι ίδιοι δεν προσέχουμε συνειδητά. Αυτό ισχύει τόσο για τα οπτικά όσο και τα ακουστικά ερεθίσματα (Atkison et al., 2003). Ενδέχεται, λοιπόν, αυτά να μας επηρεάζουν και, σε περιπτώσεις άγχους, να το επιβαρύνουυν.
Για ένα περισσότερο χαλαρό περιβάλλον, λοιπόν, πρέπει να περιορίσουμε τους ήχους όσο το δυνατόν περισσότερο. Αν η τηλεόραση παίζει άσκοπα, θυμηθείτε να την κλείσετε. Αν ο ήχος μιας ηλεκτρικής συσκευής (π.χ. το ψυγείο) φτάνει μέχρι το δωμάτιό σας, κλείστε την πόρτα και απομονώστε τον. Αποφύγετε να κοιμάστε με ανοιχτά παράθυρα.
Περνώντας στα οπτικά ερεθίσματα, μία καλή ιδέα είναι να απαλλαγείτε από τα περιττά αντικείμενα του χώρου. Στην πλειονότητά τους τα σπίτια φέρουν διάφορα αντικείμενα που εξυπηρετούν στη διακόσμηση, χωρίς όμως να έχουν κάποια πρακτική αξία. Φροντίστε να μην υπερφορτώνετε τον χώρο σας με αυτά.
Προσπαθήστε ο χώρος σας να είναι τακτοποιημένος. Μην παρατάτε τα αντικείμενα αριστερά και δεξιά. Κρατήστε, για παράδειγμα, στο γραφείο μόνο το απαραίτητο υλικό για την εργασία σας και τοποθετήστε τα αντικείμενα στη θέση τους μετά το πέρα της. Εναλλακτικά, μπορείτε να τακτοποιείτε το σπίτι σας τις φορές που έχετε ελεύθερο χρόνο. Η τακτοποίηση και ο καθαρισμός του χώρου, σε συνδυασμό ίσως με μουσική, μπορεί να αποδειχθεί μία εκτονωτική ενέργεια από την πίεση της ημέρας.
Φροντίστε στο σπίτι σας να μπαίνει φως. Το ηλιακό φως είναι ευεργετικό για τη διάθεση. Τα φυτά, επίσης, μπορούν να κάνουν το περιβάλλον του σπιτιού μας περισσότερο χαλαρωτικό, ενώ συμβάλλουν και στην αισθητική του χώρου. Αν ο χρόνος σας είναι περιορισμένος, μπορείτε να αναζητήσετε φυτά που δεν χρειάζονται πολλή φροντίδα.
Μην ξεχνάτε να αερίζετε το σπίτι σας. Οι άσχημες μυρωδιές είναι επιβαρυντικές για τη διάθεση. Μην αμελείτε να πετάτε τα σκουπίδια, μην αφήνετε στην κουζίνα χαλασμένα τρόφιμα, αποφύγετε τα αρωματικά χώρου. Τέλος, φροντίστε η θερμοκρασία του δωματίου σας να είναι η επιθυμητή. Ένα περιβάλλον με πολλή ζέστη ή πολύ κρύο προκαλεί δυσφορία.
Στο άγχος συνδράμουν πολλοί παράγοντες και, στις περισσότερες περιπτώσεις, η αντιμετώπισή του συντελείται με διαφόρους τρόπους (π.χ. άθληση, κοινωνική υποστήριξη, ψυχαγωγία κ.α.). Αναμφίβολα, η βελτιστοποίηση του χώρου μας δεν θα εξαλείψει το στρες. Μπορούμε όμως, στο βαθμό που είναι εφικτή, να την εντάξουμε στην καθημερινότητά μας, ως υποστηρικτικό παράγοντα καταπολέμησης του άγχους.
Βιβλιογραφία:
Atkison R.L., Atkison, R.C., Smith, E.E., Bem, D.J., & Hoeksema, S.N. (2003). Εισαγωγή στην ψυχολογία του Hilgard. Αθήνα: Παπαζήσης.
Εμμανουηλίδου, Κ. (2012). Γυρίζω σελίδα στο άγχος. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Schacter, D. L., Gilbert, D. T., & Wenger, D. M (2009). Ψυχολογία. Αθήνα: Gutenberg.
