Η ιστορία και ο τρόπος που αντιλαμβάνεται κάποιος το μέλλον, είναι αποτέλεσμα επίδρασης πολλών σχέσεων κοινωνικής δύναμης. Ξεκινούν με τη γέννηση ενός ανθρώπου και την κοινωνικοποίηση του σε πολύπλοκα συστήματα (οικογένεια, συγγενικό περιβάλλον, σχολείο). Οι σχέσεις ισχύος στις ομάδες είναι τόσο περίπλοκες, και τα δυσλειτουργικά χαρακτηριστικά τόσο έντονα, που, προκειμένου τα άτομα να επιβιώσουν, αποκτούν ένα «χαρακτήρα». Σημαντικό στοιχείο για την κοινωνικοποίηση των ατόμων είναι η ταυτότητα, το όνομα που τους έχει δοθεί. Μέσω των ταυτίσεων και της λειτουργίας της αυτοεκπληρούμενης προφητείας, τα άτομα υιοθετούν τις δοσμένες ταυτότητες και ρόλους. Ως παιδιά όλοι έχουμε βιώσει την απογοήτευση επειδή οι ανάγκες μας δεν ικανοποιήθηκαν. Για αυτό προσπαθούσαμε να βρούμε τρόπους να τις ικανοποιήσουμε. Ζητάμε από τους άλλους προσοχή, επιβεβαίωση, ασφάλεια και αποκλειστικότητα αγάπης. Ο ρόλος που υιοθετούμε βοηθά να διεκδικήσουμε όσα έχουμε ανάγκη.
- Ο ρόλος του Τρομοκράτη. Μαθαίνουμε από το περιβάλλον ότι με τη φωνή και την απειλή μπορούμε να πάρουμε αυτό που θέλουμε. Δημιουργούμε μαζί του μια σχέση φόβου και επειδή δεν αντέχει τις φωνές μας, την επιθετικότητα και τις απειλές μας κάνει αυτό που ζητάμε.
- Ο ρόλος του Θύματος: Προσπαθούμε να ελέγχουμε τους άλλους παίζοντας τον ρόλο του αδικημένου και του αδύναμου. Σ’ αυτό το ρόλο δημιουργούμε κυρίως αίσθηση ενοχής στους άλλους ώστε να σταματήσουν να κάνουν αυτό που μας ενοχλεί. Ακόμη, το θύμα παίρνει αξία και κέρδος, πιστεύοντας πως όσο είναι αδικημένος, οι άλλοι είναι οι άδικοι άρα εκείνος σωστός.
- Ο ρόλος του Απόμακρου. Σ’ αυτή την περίπτωση εάν έχουμε έναν γονιό σε ρόλο τρομοκράτη, θύματος ή ανακριτή είναι πολύ εύκολο να απομακρυνθούμε συναισθηματικά. Γενικότερα οι άνδρες μπαίνουν στον ρόλο του Τρομοκράτη ή του Απόμακρου ενώ η γυναίκα προσπαθεί να καλύψει τις ανάγκες της παίζοντας το ρόλο του Θύματος ή του Ανακριτή. Μην έχοντας μεγάλη συναισθηματική επαφή με τους άλλους, προστατεύουμε τον εαυτό μας. Από τον ρόλο του απόμακρου ελέγχουμε τους άλλους μέσα από την ανάγκη τους να έχουν την προσοχή μας.
- Ο ρόλος του Ανακριτή: Εκεί επιδιώκουμε να παίρνουμε ενέργεια, προσοχή και να ελέγχουμε τους άλλους. Μαθαίνουμε πως, εάν κρίνουμε κάποιον, μπορούμε να τον βάλουμε σε αμυντική θέση και να πάρουμε την προσοχή που θέλουμε καθώς αυτός προσπαθεί να δικαιολογηθεί. Πιο συχνά μπαίνουμε σ’ αυτόν τον ρόλο όταν ο άλλος είναι απόμακρος όπου προκαλούμε να απαντήσει στην κριτική μας και έτσι να πάρουμε την προσοχή που δεν μας δίνει.
Μην ξεχνάς πως δεν μπορώ να δω τον εαυτό μου. Ο ρόλος μου περιορίζεται στο να είμαι αυτός που κοιτάζει στον καθρέφτη. Jacques Rigaut
Χρειάζεται όλοι να μπούμε σε έναν διαφορετικό ρόλο, αυτόν του Ενήλικα. Είναι ο πιο δύσκολος ρόλος διότι είναι ένας ώριμος άνθρωπος που έχει αξία και σεβασμό για τον εαυτό του και τους άλλους. Μπορεί να εκφράσει τις ανάγκες του με έναν ώριμο τρόπο χωρίς να χρειάζεται να καταλήξει σ’ αυτά τα παιχνίδια. Επικοινωνεί χωρίς να φωνάζει, να κλαίει, να κριτικάρει, να απειλεί και να κατηγορεί. Με σεβασμό προς τον εαυτό του μη καταπιέζοντας τα συναισθήματα του, αλλά και με σεβασμό προς τους άλλους μιλώντας με τρόπο ήρεμο εξωτερικεύει τις σκέψεις του.
Πηγή:
Αγγελική Καβαλλιεράτου, Σύμβουλος ψυχικής υγείας- BSc (Hons) Psychology
