πηγή εικόνας: Getty Images
Ευτυχία είναι:
Αίσθημα, βίωμα ή ένας «καλός δαίμων» που στραγγαλίζει κάθε άλλο συναίσθημα; Ένας «αδιάλλακτος δήμιος» του ανθρώπινου βίου ή το απόλυτο ελιξίριο «καλοζωίας»; Στόχος, πορεία ή ουτοπία; Άραγε ποια η μονάδα μέτρησης; Διαθέσεις ή στιγμές; Μέσα στην πληθωρικότητα των σύγχρονων κοινωνιών, οι άνθρωποι ρίχνονται σ’ ένα ατελείωτο κυνήγι της «χαμένης ευτυχίας». Ζυγίζουν με χειρουργική ακρίβεια τις «επιτυχημένες» δοσολογίες ενός «ευτυχισμένου βίου». Άνθρωποι-πιόνια στο «εμπόριο της ζωής» παζαρεύουν λίγες σταγόνες ευτυχίας καθώς υποτάσσονται σε μία νέα μορφή δικτατορίας, την υποχρεωτική ευτυχία.
«Η ευτυχία είναι ο μόνος στόχος που αξίζει να επιδιώκουμε» σημείωνε ο Αριστοτέλης, για να τη χαρακτηρίσει ως μία «έννοια που δεν έχει ανάγκη από εξωτερικούς παράγοντες για να αποτιμηθεί»
Λίγα χρόνια αργότερα οι αλχημιστές της Αναγέννησης βρήκαν στην ευρωστία και τον πλούτο τις προϋποθέσεις της καλής ζωής. Ο Μάρκος Τερέντιος Βάρρο και κατόπιν ο Αυγουστίνος ξετύλιξαν το νήμα 289 απόψεων περί ευτυχίας, σε έναν μαραθώνιο προσδιορισμού της φύσης και της ιδιότητας της.
Επιστήμη της ευτυχίας:
Στα τέλη της δεκαετίας του 1990, ξεπρόβαλε δειλά δειλά στις ΗΠΑ η νέα επιστήμη της ευτυχίας ή αλλιώς η θετική ψυχολογία, ένα εγχειρίδιο προς επίδοξους ευτυχισμένους. Πατέρας της θετικής ψυχολογίας, ο Martin Seligman. Υπήρξε πρόεδρος της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρείας το 1998. Επίσης, οι Christopher Peterson και Mihaly Csikszentmihalyi ιχνηλάτησαν στα χνάρια των προηγούμενων ανθρωπιστικών ψυχολόγων. Ο όρος «θετική ψυχολογία» εγκαινιάστηκε πρώτη φορά τη δεκαετία του 1950 από τον Αβραάμ Μάσλοου, σε έναν επιστημονικό μαραθώνιο προς καταγραφή της θετικής ζωής, συμπεριλαμβανομένων θετικών συναισθημάτων, αίσθησης νοήματος ή σκοπού. Σύμφωνα με τα πορίσματα μίας χορείας ερευνών, οι πρακτικές που υπαγορεύονται από έναν θετικό προσανατολισμό τονώνουν την κοινωνική ευημερία και προσωπική ισορροπία. Ως εκ τούτου, η πυξίδα της θετικής ψυχολογίας δεν ασχολείται με τον μετασχημαστισμό του -8 σε -2 αλλά με τον τρόπο μετατροπής του +2 σε +8.
Η τριεπίπεδη σύσταση του θετικού ψυχολογικού οικοδομήματος περιλαμβάνει:
Ένα πρώτο στάδιο μελέτης θετικών εμπειριών όπως χαρά, ικανοποίηση, ευεξία, αισιοδοξία.
Ένα δεύτερο στάδιο γνωριμίας με συστατικά στοιχεία της θετικής ζωής.
Ενώ σε επίπεδο ομάδας ή κοινότητας, η έμφαση δίνεται στις αρετές των πολιτών, στις κοινωνικές ευθύνες, στη διατροφή, στον αλτρουισμό, στην ευγένεια, στην ανοχή, στην ηθική της εργασίας, στους θετικούς θεσμούς.
Θετική ψυχολογία και υποχρεωτική ευτυχία:
«Το κίνημα της θετικής ψυχολογίας υποστηρίζει πως η ευτυχία αποτελεί αποκλειστικά ζήτημα προσωπικών επιλογών. Ο καθένας μπορεί, με την αρωγή των ειδικών και την επεξεργασία των σκέψεων και των συναισθημάτων του, να γίνει ευτυχισμένος. Μια φυσιολογική ζωή δεν εξαρτάται από την απουσία δυσκολιών και από το πώς αισθάνεται ο καθένας, αλλά από τη διαρκή επιδίωξη να αισθανόμαστε διαρκώς ολοένα πιο ευτυχισμένοι». Αυτά σημείωσαν οι διακεκριμένοι κοινωνιολόγος Έβα Ιλούζ, καθηγήτρια στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, και ο Ισπανός ψυχολόγος Έντγκαρ Καμπάνας, συγγραφείς του δοκιμίου Happycratie.
Comment l’industrie du bonheur a pris le contrôle de nos vies:
(Ευτυχιοκρατία – Πώς η βιομηχανία της ευτυχίας ελέγχει τις ζωές μας). Οι υποθέσεις της θετικής ψυχολογίας μετατρέπουν την αναζήτηση της ευτυχίας σε μία άκρως κερδοφόρα επιχείρηση, αποσκοπώντας σε μία μόνιμη ικανοποίηση.
Με το βλέμμα στραμμένο στη βαθύτατη χρηματοπιστωτική ύφεση του 2008, που προκάλεσε μία έκρηξη του αισθήματος ανασφάλειας, η πρακτική ενσυνειδητότητας (mindfulness) οδηγεί σε μία νέα μορφή ευημερίας. Όμως, «όπως συμβαίνει και με πολλά άλλα προϊόντα που κυκλοφορούν στην αγορά και προβάλλονται από τους ειδικούς της ευτυχίας, η πρακτική της ενσυνειδητότητας αντλεί τη δύναμή της από την υπόσχεση ότι αποτελεί πανάκεια για όλα τα ενδημικά προβλήματα του νεοφιλελευθερισμού. Και επιμένει πως οι ρίζες των προβλημάτων πρέπει να αναζητηθούν στους ανθρώπους και όχι στην κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα».
Η δικτατορία της ευτυχίας ή αλλιώς η υποχρεωτική ευτυχία:
Η υποχρεωτική ευτυχία γεννά εθισμένους ή ακόμα και υποχόνδριους ανθρώπους με ισχυρή εξάρτηση στην κατάκτησή της σε συνδυασμό με μια έντονη ατομικιστική βολιδοσκόπηση των καθημερινών κινήτρων. Άνθρωποι παγιδευμένοι στα δίχτυα της πολυπόθητης ευτυχίας ποντάρουν σε μία κομφορμιστική διάσταση της ζωής, γεμάτη πάθη και υλικό ευδαιμονισμό. Η υποχρεωτική ευτυχία γίνεται βραχνάς στη ζωή των ανθρώπων.
Εντούτοις, «δεν υπάρχει καμιά συμβουλή που να κάνει για όλους. Ο καθένας πρέπει να δοκιμάσει μόνος του με ποιον ιδιαίτερο τρόπο μπορεί να γίνει ευτυχισμένος» υποστήριζε ο Φρόυντ, αναγάγωντας σε απόλυτο σκοπό της ζωής των ανθρώπων την τελείωση μέσω της κατάκτησης της ευτυχίας.
Το Ινστιτούτο Ευτυχίας (The Hapinness Institute) με έδρα την Αυστραλία, ευαγγελίζεται με πυξίδα τις επιταγές της Θετικής Ψυχολογίας, την απόλαυση της ζωής, τη βελτίωση των σχέσεων και την εξασφάλιση μίας ισορροπημένης διαβίωσης, εμπορευματοποιώντας ένα αθώο βίωμα σε ένα απόλυτο παίγνιο.
Πηγές:
- What is Positive Psychology? A Definition + 3 Levels of Positive Psychology, ανακτήθηκε από positivepsychology.org.uk
- Τι είναι ευτυχία; Από τον Αριστοτέλη στον Νίτσε, ανακτήθηκε από anthologion.gr
- Περί Ευδαιμονίας, ανακτήθηκε από anthologion.gr
