Οι φάλαινες και τα δελφίνια (κητοειδή) ζουν σε στενά συνδεδεμένες κοινωνικές ομάδες, έχουν πολύπλοκες σχέσεις, μιλούν μεταξύ τους και έχουν και περιφερειακές διαλέκτους – σαν τις ανθρώπινες κοινωνίες.
Μια σημαντική νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Nature Ecology & Evolution την Δευτέρα 16 Οκτωβρίου, έχει συνδέσει την πολυπλοκότητα του κητωδικού πολιτισμού και συμπεριφοράς του με το μέγεθος του εγκεφάλου τους.
Η έρευνα ήταν μια συνεργασία μεταξύ επιστημόνων του Πανεπιστημίου του Manchester, του Πανεπιστημίου του British Columbia του Καναδά, του London School of Economics (LSE) και του Πανεπιστημίου του Stanford στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η μελέτη είναι πρώτη στο είδος της και επιδιώκει να δημιουργήσει ένα μεγάλο σύνολο δεδομένων για το μέγεθος του εγκεφάλου των κητοειδών και στις κοινωνικές συμπεριφορές. Η ομάδα συνέταξε πληροφορίες για 90 διαφορετικά είδη δελφινιών, φαλαινών. Βρήκε συντριπτικές αποδείξεις ότι τα κητοειδή έχουν εκλεπτυσμένα κοινωνικά και συνεργατικά χαρακτηριστικά συμπεριφοράς, παρόμοια με αυτά που υπάρχουν στην ανθρώπινη κουλτούρα.
Η μελέτη καταδεικνύει ότι αυτά τα κοινωνικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά συνδέονται με το μέγεθος του εγκεφάλου και την επέκταση του εγκεφάλου – επίσης γνωστή ως encephalization.
Ο μακρύς κατάλογος συμπεριφορικών ομοιοτήτων περιλαμβάνει πολλά γνωρίσματα που μοιράζονται με τους ανθρώπους και άλλα πρωτεύοντα όπως:
- σύνθετες σχέσεις συμμαχιών – συνεργασία για αμοιβαίο όφελος.
- κοινωνική μεταφορά τεχνικών κυνηγιού – διδασκαλία πώς να κυνηγούν και να χρησιμοποιούν εργαλεία.
- συνεταιριστικό κυνήγι.
- πολύπλοκες φωνητικές ενέργειες, συμπεριλαμβανομένων των περιφερειακών ομαδικών διαλέκτων – «μιλώντας» ο ένας στον άλλο.
- μιμητική φωνητική και «σφυρίγματα υπογραφής» μοναδικά για τα άτομα – χρησιμοποιώντας την αναγνώριση «ονόματος».
- εξειδικευμένη συνεργασία με ανθρώπους και άλλα είδη – εργασία με διαφορετικά είδη.
- alloparenting – φροντίζουν παιδιά που δεν είναι δικό τους κοινωνικό έργο.
Η Δρ. Susanne Shultz, μία εξελικτική βιολόγος στο Manchester’s School of Earth and Environmental Sciences , δήλωσε: «Ως άνθρωποι, η ικανότητά μας να αλληλεπιδρούμε κοινωνικά και να καλλιεργούμε σχέσεις μας επέτρεψε να αποικίσουμε σχεδόν κάθε οικοσύστημα και περιβάλλον στον πλανήτη, έχουμε εξαιρετικά μεγάλους και ανατομικά εξελιγμένους εγκεφάλους και, συνεπώς έχουμε δημιουργήσει μια παρόμοια θαλάσσια κουλτούρα».
«Αυτό σημαίνει ότι η προφανής συν-εξέλιξη των εγκεφάλων, η κοινωνική δομή και ο πλούτος συμπεριφοράς των θαλάσσιων θηλαστικών παρέχει μια μοναδική και εντυπωσιακή παράλληλη με το μεγάλο μυαλό και την υπερ-κοινωνικότητα των ανθρώπων και άλλων πρωτευόντων στην ξηρά. Δυστυχώς, δεν θα μιμηθούν ποτέ τις μεγάλες μας μητροπόλεις και τις τεχνολογίες επειδή δεν εξελίχθηκαν τόσο».
Η ομάδα χρησιμοποίησε το σύνολο δεδομένων για να ελέγξει την υπόθεση του κοινωνικού εγκεφάλου (SBH) και την υπόθεση του πολιτισμικού εγκεφάλου (CBH). Τα SBH και CBH είναι θεωρίες εξελικτικών που αναπτύχθηκαν αρχικά για να εξηγήσουν τους μεγάλους εγκεφάλους σε πρωτεύοντα θηλαστικά και χερσαία θηλαστικά.
Υποστηρίζουν ότι οι μεγάλοι εγκέφαλοι αποτελούν μια εξελικτική απάντηση σε περίπλοκα και πλούσια σε πληροφορίες κοινωνικά περιβάλλοντα. Ωστόσο, αυτή είναι η πρώτη φορά που αυτές οι υποθέσεις έχουν εφαρμοστεί σε «ευφυή» θαλάσσια θηλαστικά και σε τόσο μεγάλη κλίμακα.
Ο Δρ. Michael Muthukrishna, Επίκουρος Καθηγητής Οικονομικής Ψυχολογίας στο LSE, πρόσθεσε: «Η έρευνα αυτή δεν αφορά μόνο την αναζήτηση πληροφοριών για τις φάλαινες και τα δελφίνια, αλλά και σε σημαντικές ανθρωπολογικές συνέπειες, πρέπει να καταλάβουμε τι κάνει τους ανθρώπους τόσο διαφορετικούς από άλλα ζώα και για να το κάνουμε αυτό, χρειαζόμαστε μια ομάδα ελέγχου, συγκριτικά με τα πρωτεύοντα, τα κητώδη είναι μια πιο «εξωανθρώπινη» ομάδα ελέγχου.
Ο Δρ. Kieran Fox, ένας νευροεπιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, πρόσθεσε: «Τα κητώδη έχουν πολλές πολύπλοκες κοινωνικές συμπεριφορές που είναι παρόμοιες με τους ανθρώπους και άλλα πρωτεύοντα, αλλά έχουν διαφορετικές εγκεφαλικές δομές από εμάς, οδηγώντας μερικούς ερευνητές να ισχυριστούν ότι οι φάλαινες και τα δελφίνια δεν θα μπορούσαν να αναπτύξουν όμοιες με τους ανθρώπους κοινωνικές συμπεριφορές. Η έρευνα μας δείχνει ότι δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο, αλλά ανακύπτει ένα νέο ερώτημα: Πώς μπορεί πολύ διαφορετικά πρότυπα δομής του εγκεφάλου σε πολύ διαφορετικά είδη να προκαλέσουν παρόμοιες γνωστικές και κοινωνικές συμπεριφορές»;
