Ο ιός zika τράβηξε την προσοχή της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας κατά την έξαρσή του στην Λατινική Αμερική το 2016. Μέχρι και σήμερα δεν υπάρχει θεραπεία για τις νευρολογικές επιπλοκές που προκαλεί.
Συγκεκριμένα, παρατηρήθηκε ότι ο ιός zika μολύνει νευρικά βλαστικά κύτταρα στα έμβρυα, σταματώντας την φυσιολογική εγκεφαλική τους ανάπτυξη και προκαλώντας μια σοβαρή επιπλοκή, την μικροκεφαλία. Ωστόσο, πρόσφατες έρευνες αποδεικνύουν την ογκολυτική ιδιότητα του ιού αυτού και ιδιαίτερα την αποτελεσματικότητά του έναντι μιας επιθετικής μορφής καρκίνου του εγκεφάλου, το γλοιοβλάστωμα.
Το γλοιοβλάστωμα μετατρέπει τα φυσιολογικά εγκεφαλικά κύτταρα σε βλαστοκύτταρα. Είναι μια επιθετική κακοήθης μορφή καρκίνου, ανθεκτική στην συμβατική θεραπεία με αυξημένες πιθανότητες επανεμφάνισης. Ακόμα και μετά τη θεραπεία, έχει την δυνατότητα να παραμένει σε γειτονικό ιστό με μορφή βλαστοκυττάρων. Συνήθως, το προσδόκιμο ζωής μετά την διάγνωση του γλοιοβλαστώματος είναι 20 μήνες.
Οι ερευνητές, παρατήρησαν την ικανότητα του zika να μολύνει τα νευρικά βλαστοκύτταρα και αναρωτήθηκαν εάν θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την συρρίκνωση των εγκεφαλικών όγκων.
Ο ρόλος ειδικών μορίων προσκόλλησης: Οι ανβ5 ιντεγκρίνες.
Ο ιός zika για να εισέλθει στα κύτταρα ξενιστές, προσδένεται σε ειδικά μόρια που βρίσκονται σε αφθονία στην επιφάνεια των νευρικών βλαστοκυττάρων και ονομάζονται ιντεγκρίνες. Οι ιντεγκρίνες, παίζουν σημαντικό ρόλο στην επικοινωνία των κυττάρων και εμπλέκονται στην μετάσταση και την εξέλιξη του καρκίνου.
Υπάρχουν πολλές κατηγορίες ιντεγκρινών. Ωστόσο μελέτες απέδειξαν ότι ο ιός zika χρησιμοποιεί μια ειδική κατηγορία: τις ανβ5 ιντεγκρίνες.
Τα μόρια αυτά αποτελούνται από δύο υπομονάδες. Η υπομονάδα αν συναντάται στα βλαστοκύτταρα, ενώ η υπομονάδα β5 παρατηρείται στα καρκινικά κύτταρα.
Σε μια μελέτη του Jeremy Rich, καθηγητή του UC San Diego και των συνεργατών του, η οποία δημοσιεύθηκε στο Cell Stem Cell, διαπιστώθηκε πως όταν αναστελλόταν η λειτουργία των ανβ5 ιντεγκρινών, ο ιός zika έχανε την δυνατότητα να μολύνει καρκινικά και φυσιολογικά βλαστοκύτταρα.
Σε μια δεύτερη μελέτη του 2017, η οποία δημοσιεύθηκε στο The Journal of Experimental Medicine, ο Rich και οι συνεργάτες του διαπίστωσαν πως ο ιός σκοτώνει τα βλαστοκύτταρα του γλοιοβλαστώματος, τα οποία παρουσιάζουν ανθεκτικότητα στις συμβατικές θεραπείες.
Τα υψηλά επίπεδα ανβ5 ιντεγκρινών είναι η επεξήγηση στο ότι τα βλαστοκύτταρα του γλοιοβλαστώματος εξουδετερώνονται από τον zika σε μεγαλύτερο βαθμό από ότι τα φυσιολογικά βλαστικά κύτταρα.
Στην ουσία, ο Rich και οι συνεργάτες του κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το μόριο που βοηθάει τα καρκινικά κύτταρα να μετατραπούν σε επιθετικά καρκινικά βλαστικά κύτταρα, είναι το ίδιο μόριο, το οποίο ο ιός zika χρησιμοποιεί για να μολύνει τα κύτταρα-ξενιστές. Παράλληλα, ο ερευνητής δήλωσε ότι οι γενετικές τροποποιήσεις του ιού αυτού θα έχουν καθοριστική σημασία στην καταστροφή των εγκεφαλικών καρκινικών κυττάρων, αφήνοντας ανέπαφα τα υγιή κύτταρα.
ZIKV-LAV: Το υποψήφιο εμβόλιο του ζωντανού εξασθενημένου ιού Ζίκα ως θεραπεία για το ανθρώπινο γλοιοβλάστωμα.
Μια ομάδα ερευνητών προσπάθησε να βρει έναν ασφαλή τρόπο να εισάγει τον ιό zika στους ασθενείς με γλοιοβλάστωμα. Για τον λόγο αυτό, δημιούργησαν ένα εμβόλιο: το ZIKV-LAV. Το εμβόλιο αυτό περιείχε στελέχη “ζωντανών” εξασθενημένων ιών zika. Οι επιστήμονες, τροποποίησαν γενετικά τα στελέχη αυτά διαγράφοντας ένα μικρό κομμάτι του γονιδιώματος του ιού, έτσι ώστε να αποφευχθεί η αναπαραγωγή του μέσα στον οργανισμό.
Στην πρώτη κλινική δοκιμή, το ZIKV-LAV προστάτευσε πρωτεύοντα ζώα και ποντίκια από μόλυνση zika. Ήταν προφανές πως το εμβόλιο δεν προκαλούσε παρενέργειες. Στη συνέχεια, τα μισά ποντίκια εμβολιάστηκαν με βλαστοκύτταρα γλοιοβλαστώματος και τα άλλα μισά με τα κύτταρα αυτά συν το ΖΙΚV-LAV.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι στην πρώτη ομάδα ποντικιών αναπτύχθηκαν όγκοι. Ταυτόχρονα, στη δεύτερη ομάδα υπήρξε καθυστερημένη ανάπτυξη καρκίνου και αύξηση του προσδόκιμου ζωής.
Οι ερευνητές είναι αισιόδοξοι και υπολογίζουν ότι μέσα στα επόμενα χρόνια, ένα ασφαλές γενετικά τροποποιημένο εμβόλιο zika, θα αποτελέσει την βελτίωση του τρόπου θεραπείας του γλοιοβλαστώματος. Η πορεία των κλινικών δοκιμών του εμβολίου αυτού στον ανθρώπινο οργανισμό, θα παίξει καθοριστικό ρόλο στο μέλλον της θεραπείας κατά του γλοιοβλαστώματος. Οι ιοί έχουν εξελιχθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να προσβάλουν πιο αποτελεσματικά τα κύτταρα ξενιστές. Παρ’όλα αυτά, ιδιότητα τους αυτή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί προς όφελος της ανθρωπότητας.
Πηγές Άρθρου:
ZIKV-LAV inhibited GCS tumor growth and prolonged animal survival ανακτήθηκε από researchgate.net (Τελευταία πρόσβαση 14/10/2020 στις 17:30)
Zika Virus has oncolytic activity against glioblastoma stem cells ανακτήθηκε από rupress.org (Τελευταία πρόσβαση 14/10/2020 στις 18:00)
Zika Virus targets and kills brain cancer stem cells ανακτήθηκε από health.ucsd.edu (Τελευταία πρόσβαση 14/10/2020 στις 18:30)
Zika virus’ Key into Brain Cells ID’d, Leveraged to Block Infection and kill cancer cells ανακτήθηκε από health.ucsd.edu (Τελευταία πρόσβαση 14/10/2020 στις 18:30)
