Η αναζήτηση του νερού υπήρξε καθοριστική για την ανθρώπινη ιστορία. Όσοι πολιτισμοί αξιοποίησαν το νερό άνθισαν. Σήμερα επτά στα δέκα άτομα στη γη, ανοίγουν τις βρύσες τους και τρέχει πόσιμο νερό. Κι αν αυτό ακούγεται μικρό, δεν είναι καθόλου. Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν δεκάδες χώρες στο μέλλον, είναι ότι παραπάνω από ένας στους τέσσερεις ανθρώπους μέχρι το 2040, δε θα έχει πρόσβαση σε νερό. Πρόκειται για τη πιο σοβαρή και αθόρυβη παγκόσμια κρίση.
Κέιπ Τάουν – Ημέρα Μηδέν
Το Κέιπ Τάουν είναι το πρώτο μεγάλο αστικό κέντρο, που σχεδίαζε τη διακοπή νερού επ’ αόριστον. Το 2015, ξεκίνησε μία περίοδος ξηρασίας στην επαρχία του δυτικού ακρωτηρίου της Νότιας Αφρικής. Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη σοβαρή έλλειψη νερού. Έτσι, με τις προβλέψεις για τα αποθέματα πόσιμου νερού, να μην είναι υπέρ των κατοίκων, η πόλη αποφάσισε να ανακοινώσει τα σχέδια της για την “Ημέρα Μηδέν”, λόγω της εκτεταμένης ξηρασίας. Πρακτικά αυτό σήμαινε ότι τέσσερα εκατομμύρια άνθρωποι, θα μείνουν χωρίς τρεχούμενο νερό. Θα έχουν δελτίο νερού και θα αναζητούν σημεία διανομής για να λάβουν την ημερήσια ποσότητα που αναλογεί σε κάθε νοικοκυριό. Και όχι μόνο το Κέιπ Τάουν. Σύμφωνα με έρευνες, αν δεν αλλάξουν δραστικά οι συνήθειες τις επόμενες δεκαετίες, η ημέρα μηδεν θα «χτυπήσει» τη πόρτα και στο Σάο Πάολο, τη Μελβούρνη, τη Τζακάρτα, το Λονδίνο και άλλες μεγαλουπόλεις.
Το πρόβλημα με το νερό
Στη Γη δεν υπάρχει έλλειψη νερού. Έχουμε περίπου 1.375 εκατομμύρια κυβικά χιλιόμετρα. Τα είχαμε και θα τα έχουμε. Το νερό μπορεί να παγώνει και να εξατμίζεται αλλά δε φεύγει από τον πλανήτη. Φανταστείτε πως όλο το νερό του πλανήτη είναι μαζεμένο σε μία σφαίρα που μοιάζει με μία μπάλα του τένις. Το 97% θα είναι αλμυρό και το 2% θα είναι παγιδευμένο στους πόλους. Συνεπώς, η ανθρωπότητα στηρίζει την επιβίωσή της στο 1% του νερού. Όταν λέμε, ότι θα μείνουμε χωρίς νερό, εννοούμε τη πιθανότητα να μην έχουμε πλέον πρόσβαση σε αυτό το ελάχιστο ποσοστό. Το ποσοστό αυτό είναι κυρίως στο υπέδαφος. Κυρίαρχα λοιπόν, η πρόσβαση σε αυτό είναι δύσκολη και δαπανηρή, και παρόλο που έχουμε βελτιώσει κατά πολύ αυτή τη πρόσβαση, υπάρχει ένα πρόβλημα. Αυτόν τον αιώνα η κατανάλωση νερού έχει επταπλασιαστεί και η βροχή και το χιόνι -απαραίτητα για τις σοδειές και την αναπλήρωσή του- γίνονται αναξιόπιστα εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Όμως το θέμα δεν είναι ότι πολλά άτομα καταναλώνουμε πολύ νερό αλλά το πως το χρησιμοποιούμε.
H xρήση του νερού
Οι άνθρωποι πρέπει να πίνουν τέσσερα λίτρα νερό την ημέρα. Μαζί και με καθημερινές χρήσεις υγιεινής (βούρτσισμα δοντιών, πλύσιμο χεριών, μπάνιο κ.α.) καταναλώνουμε γύρω στα 25 λίτρα. Όμως όλες αυτές οι ενέργειες κάθε ανθρώπου αθροιστικά, αναλογούν στο 8% της ετήσιας κατανάλωσης του πόσιμου νερού. Το περισσότερο νερό διοχετεύεται στη βιομηχανία, τη γεωργία και τα τρόφιμα που χρησιμοποιούμε. Ας πάρουμε για παράδειγμα ένα πλαστικό μπουκάλι αναψυκτικού. Το 98% του νερού που περιέχει δε βρίσκεται στο μπουκάλι. Περιέχεται σε όλα τα συστατικά που παρήχθησαν για να φτιαχτεί το μπουκάλι. Σε ένα ποτήρι μπύρας μπαίνουν 74 λίτρα νερού, σε ένα φλιτζάνι καφέ 140 λίτρα, σε μία βαμβακερή μπλούζα 2.500 λίτρα, όμως τίποτα δε περιέχει τόσο νερό όσο το κρέας.
Ένα μ’ένα, γιατί το νερό συμφέρει
Όλοι λίγο πολύ, έχουμε αγοράσει μπέργκερ με ένα ευρώ. Όμως γιατί το αγοράσαμε με ένα ευρώ; Η απάντηση βρίσκεται καλά κρυμμένη στην ιστορία του ίδιου του μπέργκερ. Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Το αλφάλφα είναι κοινό συστατικό στις ζωοτροφές και η καλλιέργεια ενός κιλού χρειάζεται 510 λίτρα νερού. Μία μέση αγελάδα καταναλώνει περίπου 120 κιλά τροφής την ημέρα. Αν κάνουμε τα μαθηματικά, καταλήγουμε στο ότι περίπου 100 γραμμάρια χάμπουργκερ χρειάζονται 1.650 λίτρα νερό. Το νερό παραβιάζει βασικούς κανόνες του καπιταλισμού. Στις περισσότερες χώρες του κόσμου, τιμολογείται και αντιμετωπίζεται σα να είναι σε παντοτινή επάρκεια. Στους αγρότες έρχεται σχεδόν δωρεάν, άρα το αληθινό κόστος, που αντιστοιχεί στο νερό δε φαίνεται στη τιμή του μπέργκερ.
Ενέργειες αντιμετώπισης της παγκόσμιας κρίσης του νερού
Καθώς οι εντάσεις για το γλυκό νερό κλιμακώνονται, οι κυβερνήσεις εξετάζουν μια ιδέα που κάποτε φαινόνταν παράλογη. Να δημιουργήσουν κι άλλο. Αυτό θα συμβεί μέσα από τη αφαλάτωση ωκεάνιου ή γλυφού νερού. Δηλαδή, θα πάρουμε νερό με αρκετά άλατα και θα το κάνουμε πόσιμο. Δράση, που χρειάζεται πολλά χρήματα και πολλή ενέργεια σήμερα.
Το γεγονός ότι όλοι χρειαζόμαστε νερό κάνει τη κρίση ασυνήθιστα σφοδρή. Ίσως όμως εμπνεύσει τον κόσμο να δράσει ασυνήθιστα για να βρει λύση. Η ημέρα μηδέν του Κέιπ Τάουν είχε οριστεί για τις 18 Μαρτίου 2018. Τότε όμως, ο κόσμος άρχισε να έχει άλλη σχέση με το νερό. Στις αρχές του 2018 η κατανάλωση του νερού είχε μειωθεί κατά 50% σε σχέση με τα προηγούμενα τέσσερα χρόνια και η αντίστροφη μέτρηση για την ημέρα μηδέν σταμάτησε, χάρις τις προσπάθειες των κατοίκων της πόλης. Η ημέρα μηδέν τράβηξε τη προσοχή και μέσα σε ένα μήνα από τότε που έγινε λόγος για αυτήν, η κατανάλωση νερού μειώθηκε σημαντικά. Αυτό δείχνει τι μπορούμε να κάνουμε.
Έχει ενδιαφέρον το παρακάτω βιντέο, στο οποίο ο μετεωρολόγος του CNN, Ντέρεκ Βαν Νταμ και η σύζυγός του αποφάσισαν να ζήσουν για ένα 24ωρο με μόλις 25 λίτρα νερού έκαστος επηρεασμένοι από τα γεγονότα του Κέιπ Τάουν. Να σημειωθεί ότι ο μέσος Αμερικανός καταναλώνει από 300 έως 375 λίτρα ημερησίως.
Το θέμα είναι να καταλάβουμε την αξία του νερού πριν εκλείψει. Πρόκειται για μία παγκόσμια κρίση νερού, που όλοένα και επιδεινώνεται. Είμαστε σε σημείο καμπής, όπου αν δε προσέξουμε ίσως κάποια στιγμή να μη μπορούμε να τη διαχειριστούμε. Και να θυμάστε ότι η μοίρα μας συνδέεται άμεσα με αυτό που τρέχει από τις βρύσες μας, ας μη το σπαταλάμε.
