Βρομίζουμε πλένοντας, υπολογίζεται ότι κάθε φορά που πλένετε συνθετικά ρούχα στο πλυντήριο απελευθερώνονται στο περιβάλλον 1900 μικροΐνες συνθετικού υλικού που καταλήγουν στις θάλασσες και τους ωκεανούς και επιβαρύνουν τα θαλάσσια οικοσυστήματα. Τα συνθετικά ρούχα αναγνωρίζονται πλέον ως μία από τις κύριες πηγές μόλυνσης των θαλασσών από μικροπλαστικά, αφού είναι φτιαγμένα από πολυμερή και οι ίνες τους δεν βιοδιασπώνται. Οι μικροσκοπικές πλαστικές ίνες ταξιδεύουν μέσω των αποχετεύσεων και φθάνουν στις εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισμού, όπου ένα μέρος τους κατακρατείται και ένα άλλο καταλήγει στις θάλασσες. Η ακριβής επίπτωσή τους στο περιβάλλον δεν έχει ακόμη μελετηθεί και κατανοηθεί πλήρως, αλλά, σύμφωνα με τις έως τώρα μελέτες, μπορεί να μολύνει την τροφική αλυσίδα.
Οι επιστήμονες υπολόγισαν ότι ένας κύκλος πλυσίματος έξι κιλών στο πλυντήριο μπορεί να απελευθερώσει πάνω από 700.000 τέτοιες πλαστικές ίνες στο περιβάλλον. Το χειρότερο είδος συνθετικού ρούχου από άποψη ρύπανσης είναι το ακρυλικό, που απελευθερώνει σχεδόν 730.000 συνθετικά σωματίδια ανά κύκλο πλυσίματος, πενταπλάσια σε σχέση με τα πολυεστερικά-βαμβακερά ρούχα (138.000) και σχεδόν μιάμιση φορά περισσότερα σε σχέση με τα σκέτα πολυεστερικά (496.000). Όμως για να καταλάβουμε το αποτύπωμα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο περιβάλλον, αξίζει να δούμε το απλό γεγονός «βάζω πλυντήριο να πλύνω τα ρούχα μου», που στην πλειονότητά τους όμως είναι συνθετικά.
Διαμέσου των υπονόμων όπου πέφτουν όλα τα απόνερα των νοικοκυριών, οι μικροΐνες από τα συνθετικά ρούχα που πλένονται στο πλυντήριο,καταλήγουν να επιπλέουν στη θάλασσα ή να κατακάθονται στον βυθό και να γίνονται -πολλές φορές θανατηφόρο- γεύμα για πτηνά και θαλάσσια ζωή. Και όταν λέμε θαλάσσια ζωή, εννοούμε το όποιο είδος ψαριού που θα καταλήξει, διαμέσου της αλιείας, κάποια στιγμή στο πιάτο μας. Θα φτάσει δηλαδή στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας, όπως λέγεται, που είναι ο άνθρωπος.
Για του λόγου το αληθές:
- Ένα τζάκετ φλις (fleece) αποβάλλει, σε κάθε πλύσιμο, ένα εκατομμύριο ίνες
- Ένα ακρυλικό μαντίλι αποβάλλει τριακόσιες χιλιάδες ίνες
- Ένα ζευγάρι νάιλον κάλτσες αποβάλλει εκατόν τριάντα έξι χιλιάδες ίνες
- Πέντε κιλά πλυμένων ρούχων διαχέουν στη θάλασσα εκατομμύρια μικροΐνών
*Πηγή: Mermaids good practice guide
Μονάδες επεξεργασίας λυμάτων
Σήμερα, μόλις το 60% των παράκτιων περιοχών εξυπηρετείται από μονάδες επεξεργασίας λυμάτων. Αυτό σημαίνει ότι ένας όγκος περίπου τριών δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ακατέργαστων λυμάτων καταλήγει κάθε χρόνο στη θάλασσα. Οι βιομηχανικοί ρύποι επιβαρύνουν τη λεκάνη της Μεσογείου μέσω των ατμοσφαιρικών εκπομπών, των στερεών αποβλήτων και των ανεπεξέργαστων λυμάτων. Έχει υπολογιστεί ότι κάθε χρόνο εισχωρούν στη θάλασσα 66 εκατ. κυβικά μέτρα βιομηχανικών λυμάτων, τα οποία περιέχουν θρεπτικές ουσίες, φαινόλες, υδράργυρο, μόλυβδο, χρώμιο, ψευδάργυρο και πετρελαιοειδή.
Τα ποτάμια αποτελούν επίσης σημαντικούς τροφοδότες λυμάτων, καθώς περίπου το 13% του συνολικού όγκου των βιομηχανικών λυμάτων απορρίπτεται σε αυτά. Η λεκάνη της Μεσογείου βρίσκεται πλέον σε προχωρημένο στάδιο υποβάθμισης, με τα 150 εκατ. κατοίκων να είναι συγκεντρωμένα σε μόλις 46.000 χλμ. ακτογραμμής, εκ των οποίων τα 110 εκατ. ζουν σε αστικά κέντρα, με περίπου 200 εκατ. τουρίστες τον χρόνο, περισσότερες από 200 πετροχημικές και ενεργειακές εγκαταστάσεις, χημικές βιομηχανίες και εγκαταστάσεις χλωρίου, καθώς και περισσότερους από 80 μεγάλους ποταμούς να μεταφέρουν τεράστιους όγκους ρύπων από την ενδοχώρα.
Επιπλέον, η Μεσόγειος παρουσιάζει την πυκνότερη κυκλοφορία δεξαμενόπλοιων στον κόσμο και για τον λόγο αυτό οι ακούσιες απορρίψεις πετρελαϊκών υδρογονανθράκων αποτελούν μόνιμο κίνδυνο. Ο δε κλάδος της γεωργίας αξίζει ξεχωριστή αντιμετώπιση καθώς θεωρείται η μεγαλύτερη πηγή διάχυσης της ρύπανσης στη Μεσόγειο. Και φυσικά όταν οι επιστήμονες μιλούν για γεωργία, αναφέρονται στους τρόπους άσκησης της γεωργικής δραστηριότητας και δεν υποστηρίζουν ότι πρέπει να περιοριστούν οι καλλιέργειες.
Επιστημονικές έρευνες
- Μια αμερικανική έρευνα από το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια-Σάντα Μπάρμπαρα, που έγινε σε συνεργασία με την εταιρεία ρούχων Patagonia και δημοσιεύθηκε φέτος το καλοκαίρι, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι κάθε φορά που πλένεται στο πλυντήριο ένα συνθετικό μπουφάν, απελευθερώνει κατά μέσο όρο 1,7 γραμμάρια τέτοιων πλαστικών ινών.
- Ερευνητές του Πανεπιστημίου Ντέιβις στην Καλιφόρνια εξέτασαν ψάρια από την αγορά του Σαν Φρανσίσκο και ανακάλυψαν ότι ένα στα τέσσερα ψάρια για ανθρώπινη κατανάλωση περιείχαν μικροπλαστικά. Το 80 τοις εκατό των πλαστικών ήταν στη μορφή ινών, που πιστεύεται ότι προέρχονται από υφάσματα. Εξάλλου περισσότερα από τα μισά ρούχα που πωλούνται στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι συνθετικά ρούχα. Σύμφωνα με τη μελέτη, η πλύση ενός μόνου συνθετικού ενδύματος μπορεί να δημιουργήσει περισσότερες από 1.900 μικροΐνες, πολλές εκ των οποίων είναι ορατές μόνο με το μικροσκόπιο. Η πλειοψηφία των μικροπλαστικών προέρχεται από πολυεστέρα, ακρυλικά και άλλα κοινά ανθρωπογενή υφάσματα.
Τα υφάσματα καθώς ξεπλένονται αποβάλλουν τις ίνες, και στη συνέχεια αυτές καταλήγουν στο σύστημα αποχέτευσης. Η επικεφαλής της έρευνας Ρεμπέκα Σάττον και η ομάδα της εξέτασαν επίσης τα λύματα που προέρχονται από εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων γύρω από τον κόλπο του Σαν Φρανσίσκο και διαπίστωσαν ότι τα συστήματα αυτά δεν είναι σε θέση να φιλτράρουν τις ίνες. - Ο Μαρκ Μπράουν, καθηγητής Οικολογίας στο Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Λονδίνου, θέλησε να διερευνήσει το ζήτημα των μικροσκοπικών πλαστικών σκουπιδιών σε παγκόσμιο επίπεδο.Ζήτησε λοιπόν από συναδέλφους του σε έξι ηπείρους να συγκεντρώσουν και να εξετάσουν δείγματα άμμου από 18 παραλίες. Η εξέταση στο εργαστήριο αποκάλυψε την παρουσία πλαστικών ινών, οι οποίες διαπιστώθηκε ότι ήταν κυρίως ίνες πολυεστέρων και ακρυλικών πλαστικών.Το πλαστικό χνούδι ήταν παρόν σε όλες τις περιπτώσεις -κάθε δείγμα των 250 ml (περίπου ένα φλιτζάνι) βρέθηκε να περιέχει από δύο έως 31 ίνες.Η παρατήρηση ότι η ρύπανση ήταν μεγαλύτερη κοντά σε κατοικημένες περιοχές δημιούργησε στους ερευνητές την υποψία ότι οι ίνες πλαστικού έπεφταν στη θάλασσα από τις εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισμού, στα νερά των οποίων είχαν βρεθεί και παλαιότερα σωματίδια πλαστικού.Το πείραμα έδειξε ότι κάθε ακρυλικό πουλόβερ «φλις» απελευθερώνει έως και 2.000 ίνες σε κάθε πλύση, αναφέρουν οι ερευνητές στην επιθεώρηση Environmental Science and Technology.H μελέτη δεν εξέτασε τις δυνητικές επιπτώσεις των ινών στο περιβάλλον, οι ερευνητές όμως επισημαίνουν ότι τα σωματίδια πλαστικού που καταλήγουν στις θάλασσες έχουν βρεθεί να απορροφούν ρύπους και τοξικές ουσίες όπως το εντομοκτόνο DDΤ.Προηγούμενη έρευνα του Δρ Μπράουν είχε επίσης δείξει ότι οι ίνες καταλήγουν στον οργανισμό θαλάσσιων οργανισμών όπως τα μύδια, και εμφανίζονται ακόμα και μέσα στα κύτταρά τους.
Τέλος, σύμφωνα με την κ. Αναστασία Μήλιου από το «Αρχιπέλαγος», ανάλογα με το πότε εντός του 24ώρου τα ψάρια συλλέγουν την τροφή τους, ανάλογες ήταν και οι ίνες που είχαν καταπιεί: τα είδη που τρώνε την ημέρα είχαν φάει κυρίως διαφανείς ίνες, ενώ εκείνα που βγαίνουν τη νύχτα είχαν καταπιεί περισσότερα έγχρωμα κομματάκια πλαστικού! Κατάποση πλαστικών ινών από τα ψάρια σημαίνει βεβαίως εισαγωγή τοξινών στην τροφική αλυσίδα. Αυτό δεν σημαίνει πως το ψάρι δεν παραμένει μια από τις πιο υγιεινές τροφές (εξάλλου τα εντόσθια αφαιρούνται κατά το μαγείρεμα), αλλά υπογραμμίζει την έκταση της περιβαλλοντικής ρύπανσης..Μια άλλη πηγή ρύπανσης από μικροπλαστικά είναι και τα προϊόντα ομορφιάς που περιέχουν μικροσκοπικούς κόκκους, οι οποίες επίσης καταλήγουν στις θάλασσες μέσω των αγωγών αστικών λυμάτων καθώς είναι πολύ μικρά για να «αιχμαλωτιστούν» από τα φίλτρα των ειδικών μονάδων επεξεργασίας.
Τα συνθετικά ρούχα είναι πολύ κοινά και με μεγάλη χρησιμότητα. . Οι εταιρείες ρουχισμού θα μπορούσαν να συμβάλλον στην λύση αυτού του τεράστιου προβλήματος, που στη συντριπτική τους πλειονότητα δείχνουν μάλλον απρόθυμες να σχεδιάσουν καλύτερα υφάσματα. Το υπόλοιπο ήμισυ της λύσης βρίσκεται στην ανάπτυξη αποτελεσματικότερων φίλτρων τόσο για τα οικιακά πλυντήρια όσο και για τις μονάδες επεξεργασίας λυμάτων.
