Διατροφικές διαταραχές, τύποι, αίτια, αντιμετώπιση

Κάποιοι άνθρωποι δυσκολεύονται να διατηρήσουν ένα φυσιολογικό σωματικό βάρος, επειδή αντιμετωπίζουν προβλήματα με την καθημερινή τους διατροφή.  Οδηγούμενοι πολλές φορές σε διατροφικές διαταραχές. Όπως λέει και η λέξη, πρόκειται για διαταραχή. Δεν είναι ανίατες νόσοι, ούτε τήρηση της εκάστοτε μόδας. Είναι υπαρκτό πρόβλημα, με συνέπειες στην υγεία και χρειάζεται σοβαρή αντιμετώπιση από ειδικούς.

Αναλυτικά, δύο βασικοί τύποι υπάγονται στις διατροφικές διαταραχές, οι οποίοι έχουν κάποιες επιπλέον κατηγορίες-χαρακτηριστικά.

ΨΥΧΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑ

Και όχι νευρική ανορεξία, διότι έτσι θα ήταν καθαρά μια πάθηση νευρολογικής φύσεως.  Βέβαια και το ανορεξία ως λέξη, λανθασμένα χρησιμοποιείται, διότι  ανορεξία σημαίνει, πως το άτομο δεν πεινάει. Όμως τα άτομα τα οποία πάσχουν από ψυχογενή ανορεξία, νοιώθουν το αίσθημα της πείνας, απλώς επιβάλλονται σε αυτό. Στο βάθος των χρόνων, έχει γίνει δόκιμος ο ορός, απλώς επειδή έτσι έμεινε στη συνείδηση του κόσμου.

Στον τύπο της ψυχογενούς ανορεξίας εντάσσονται άτομα με χαμηλό σωματικό βάρος, εξαιτίας της άρνησης πρόσληψης τροφής. Έως και 85% λιγότερο του αναμενόμενου. Άτομα που έχουν στρεβλή εικόνα του εαυτού τους  και άρνηση της επικινδυνότητας του χαμηλού σωματικού τους βάρους. Γυναίκες στις οποίες η έμμηνος ρύση εμφανίζεται μόνο με την ορμόνη της προγεστερόνης.

Advertisements

Υπάρχουν δύο τύποι. Περιοριστικού τύπου ψυχογενής ανορεξία, δεν υπάρχει χρήση καθαρτικών για την πρόκληση εμέτου, απλώς δε λαμβάνουν τροφή.

Τύπος υπερφαγίας-κάθαρσης. Άτομα που διατηρούν χαμηλό βάρος, ενώ καταναλώνουν τροφή, αλλά προκαλούν εμέτους μετά τη λήψη της τροφής. Είτε με τα δάχτυλα- σημείο Russell- , είτε με καθαρτικά, είτε με ναρκωτικά.

Τρόποι για να εντοπιστεί η ψυχογενής ανορεξία

Ο πιο απλός και συνήθης τρόπος είναι ο Δείκτης Μάζας Σώματος (BMI ). Είναι ο λόγος του βάρους προς το ύψος εις το τετράγωνο.

Παράδειγμα:  γυναίκα 1,60 μ. και 45 κιλών έχει ΔΜΣ = 17,58 kg/m² .

Η αμηνόρροια επίσης αποτελεί ένδειξη εμφάνισης ψυχογενούς ανορεξίας στις γυναίκες. Ενώ στους άνδρες η έλλειψη σεξουαλικής ορμής. Αυτά τα συμπτώματα φέρνουν αλλαγές στα πάσχοντα άτομα, από εφήβους σε παιδιά και το αντίστροφο σε μικρό χρονικό διάστημα, με επανεμφάνιση ακμής, άγχος και ορμονικές αλλαγές.

Ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές και έλλειψη ύπνου με ξύπνημα αρκετά νωρίς το πρωί, επίσης αποτελούν ενδείξεις.

ΨΥΧΟΓΕΝΗΣ ΒΟΥΛΙΜΙΑ

Η υπερφαγία είναι τα κύριο γνώρισμα των ατόμων που πάσχουν από ψυχογενή βουλιμία. Τα χαρακτηριστικά της βουλιμίας είναι η απώλεια ελέγχου και η πρόσληψη υπερβολικά μεγάλων ποσοτήτων τροφής. Κατά περιπτώσεις ένα γεύμα μπορεί να ξεπεράσει 5-6 φορές τη συνολική ημερήσια ποσότητα θερμίδων.

Η απώλεια ελέγχου βέβαια δεν ισχύει απόλυτα για όλα τα άτομα με ψυχογενή βουλιμία, διότι υπάρχουν και κάποιοι οι οποίοι σχεδιάζουν πότε θα έχουν βουλιμικό επεισόδιο. Αυτή η συμπεριφορά δείχνει εξαρτημένο άτομο. Διότι μερικές φορές το άτομο μετά το βουλιμικό επεισόδιο αισθάνεται ενοχές και άλλες απόλαυση.

Υπάρχουν δύο τύποι ψυχογενούς βουλιμίας. Ο περιοριστικός τύπος, όπου κατά το βουλιμικό επεισόδιο υπάρχει πάντα εξέμεση.

Και ο μη περιοριστικός τύπος, όπου κατά τη διάρκεια του επεισοδίου το άτομο ασκείται υπερβολικά και αποφεύγει τη λήψη τροφής. Συνήθως η υπερφαγία εκδηλώνεται όταν το πάσχων άτομο μένει μόνο του, δίχως την παρουσία τρίτων. Θα πρέπει τα χαρακτηριστικά να εμφανίζονται τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα, για το λιγότερο τρεις μήνες.

ΚΛΙΝΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΥΠΕΡΦΑΓΙΑΣ

Μοιάζει με την ψυχογενή βουλιμία, αλλά τα άτομα με σύνδρομο υπερφαγίας, συνήθως είναι παχύσαρκα και δεν ενδιαφέρονται για την απώλεια βάρους. Δεν υπάρχει εξέμεση ή κατάχρηση καθαρτικών ουσιών.

ΑΙΤΙΑ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ

Η απώλεια ή η αύξηση βάρους είναι το αποτέλεσμα των διαταραχών. Τα αίτια είναι ψυχολογικά, με συνηθέστερα τη χαμηλή αυτοεκτίμηση, τη συναισθηματική αστάθεια, τη δυσκολία ελέγχου των συναισθημάτων. Τα οποία με τη σειρά τους είναι αποτελέσματα, κακής παιδικής ηλικίας, είτε κακών προτύπων διατροφής μες στην οικογένεια, είτε ψυχολογική, σεξουαλική κακοποίηση, είτε αντίξοες συνθήκες, λόγω κακής οικονομικής κατάστασης.

Ιδιοσυγκρασίας του ατόμου (πόσο σημαντικά θεωρεί σχόλια του περιβάλλοντός του, σχετικά με το βάρος του).

Τα αίτια μπορεί ακόμη να είναι και βιολογικά. Όπως είναι το δίπολο υπόφυσης- γονάδων, όπου τα επίπεδα των ορμονών της υπόφυσης (ωχριονοτρόπος και φυλακιοτρόπος ορμόνη) σε άτομα με ψυχογενή ανορεξία, βρίσκονται σε χαμηλά επίπεδα, όπως και τα οιστρογόνα (γοναδικές ορμόνες). Οι ορμόνες του θυρεοειδούς αδένα και η αυξητική ορμόνη επίσης επηρεάζουν σε μικρότερο βαθμό.

ΠΑΣΧΟΝΤΕΣ ΑΠΟ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

Από τα υπάρχοντα δεδομένα κλινικών μελετών, προκύπτει πως τα άτομα που αναπτύσσουν διατροφικές διαταραχές είναι έφηβα κορίτσια και νεαρές γυναίκες. Συγκεκριμένα δίνουν αναλογία 95% πασχόντων γυναικών και μόλις 5% ανδρών. Γι’ αυτό έχει επικρατήσει και ο όρος «θηλυκή διαταραχή». Βέβαια στο κλινικό σύνδρομο υπερφαγίας το 1/3 περίπου των πασχόντων είναι άνδρες.

Η ψυχογενής ανορεξία εμφανίζεται σε κορίτσια στα πρώτα στάδια της εφηβείας, ακόμη και από την ηλικία των 8 ετών.

Η ψυχογενής βουλιμία εμφανίζεται από το 14^ο έτος έως το 20^ο. Το σύνδρομο της κλινικής υπερφαγίας εκδηλώνεται χρόνια μετά την εφηβεία, στη μέση ηλικία, αλλά υπάρχουν στοιχεία εμφάνισης από τη μέση εφηβεία.

ΣΤΑΔΙΑ ΑΛΛΑΓΗΣ

Στάδιο πριν τη σκέψη: το άτομο δεν πιστεύει πως έχει κάποιο πρόβλημα, και έτσι δε σκέφτεται και την αντιμετώπισή του.

Στάδιο της σκέψης: το άτομο αναγνωρίζει πως υπάρχει πρόβλημα, αλλά βλέπει κυρίως τα πλεονεκτήματα αυτού. Σκέφτεται όμως πως ίσως πρέπει να αλλάξει, νοιώθει φόβο.

Στάδιο της προετοιμασίας: το άτομο αναγνωρίζει πλήρως το πρόβλημα, εμψυχώνει τον εαυτό του ώστε να προχωρήσει στην αλλαγή.

Στάδιο δράσης: το άτομο δρα όντως. Αλλάζει.

Στάδιο συντήρησης: έχει πραγματοποιηθεί η επιδιωκόμενη αλλαγή, αλλά υπάρχει λεπτός διαχωρισμός μεταξύ συντήρησης και υποτροπιασμού. Πρέπει να εδραιώσει την αλλαγή.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Τα θέματα βάρους και γενικά οι διατροφικές διαταραχές αλληλοσυσχετίζονται με ευρύτερα ψυχολογικά προβλήματα. Είναι ένα σύνολο φαύλων κύκλων. Το πρόβλημα είναι βαθύ και χρειάζεται παράλληλη υποστήριξη (με όλη τη σημασία της λέξεως), ειδικού διατροφολόγου και ψυχολόγου. Πρέπει να ληφθεί υπόψη και η τυχόν συννοσυρότητα, η οποία είναι συνδυασμός διαταραχών. Όπως βαριά κατάθλιψη με ψυχογενή ανορεξία, εξάρτηση από το αλκοόλ με ψυχογενή βουλιμία. Η βαριά κατάθλιψη συνήθως υπάρχει και στους δύο τύπους.

Outbound links: https://www.anasa.com.gr/el/%ce%b5%ce%bd%ce%b7%ce%bc%ce%b5%cf%81%cf%8e%cf%83%ce%bf%cf%85/%cf%84%ce%b9-%ce%b5%ce%af%ce%bd%ce%b1%ce%b9/

Internal links: https://maxmag.gr/soma-igia/voulimia-ke-ypositismos-diatrofikes-diataraches/

Πηγές άρθρου:

Palmer B., Διατροφικές διαταραχές και η αντιμετώπισή τους Κλινικός οδηγός αξιολόγησης και θεραπείας. Μτφρ. Τριανταφυλλίφου Σ. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ. Αθήνα (2006)

Καραγκιόζογλου- Λαμπούδη Θ., Μαράκης Γ., Κοντοπούλου Λ., κλινική διατροφή 1. εργαστηριακό μάθημα. ΑΤΕΙ.Θ. Θεσσαλονίκη (2007)