Εντερικό Μικροβίωμα: γιατί πρέπει να το προστατέψουμε

Ο μεγαλύτερος αριθμός μικροοργανισμών του ανθρώπινου οργανισμού βρίσκεται στο έντερο και αποτελεί το εντερικό μικροβίωμα. Το ανθρώπινο γονιδίωμα αποτελείται περίπου από 30,000-35,000 γονίδια, ενώ το μικροβίωμα μας, κωδικοποιεί πάνω από 3 εκατομμύρια γονίδια, που παράγουν χιλιάδες μεταβολίτες. Με άλλα λόγια, αποτελούμαστε κατά 99% από βακτήρια. Παρόλο που υπάρχει ένας ‘’πυρήνας’’ βακτηριακών ομάδων κοινών σε όλους τους υγιείς ανθρώπους, η σύνθεση των μικροβίων του εντέρου είναι μοναδική για κάθε άνθρωπο.

Σήμερα, γνωρίζουμε, ότι τα βακτήρια, επηρεάζουν την υγεία μας με πολλούς τρόπους. Διαταραχές στη σύνθεση και λειτουργία του μικροβιώματος έχει συσχετιστεί με χρόνιες ασθένειες, συμπεριλαμβανομένου της ψυχικής μας κατάστασης.

Πως το μικροβίωμα ωφελεί τον οργανισμό:

• Προσφέρει άμυνα έναντι παθογόνων μικροοργανισμών.
• Βοηθά στη πέψη.
• Συνθέτει βιταμίνες όπως η Κ, η Β9 και αμινοξέα.
• Ρυθμίζει τη διάθεση και τη συμπεριφορά.
• Στο παχύ έντερο, συγκεκριμένα βακτήρια  πιστεύεται ότι εμποδίζουν την υπερανάπτυξη επιβλαβών βακτηρίων που ανταγωνίζονται θρεπτικά συστατικά και σημεία προσάρτησης στις μεμβράνες του εντέρου. Μια σημαντική τοποθεσία ανοσολογικής δραστηριότητας και παραγωγής αντιμικροβιακών πρωτεϊνών.

  

Κάθε είδος βακτηρίου έχει συγκεκριμένη θέση στον οργανισμό. Η ύπαρξη και είσοδος του σε διαφορετικό σύστημα οργάνων οδηγεί σε παθογένεια.

Advertisements

Παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά την ομοιόσταση των εντεροβακτηρίων:

• Διατροφή πλούσια σε σάκχαρα και λιπαρά οδηγεί σε ελάττωση των ‘’καλών’’ βακτηρίων και σε ενεργοποίηση της φλεγμονής. Η διατροφή, ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για τα βακτήρια που θα διατηρήσουμε στο εντερικό περιβάλλον. Καθορίζει το κατά πόσο επιρρεπείς είμαστε στην εμφάνιση νόσου.
• Μη κατανάλωση τροφών πλούσιες σε πρεβιοτικά (όπως μπανάνα, βρώμη, σκόρδο).
• Υπερκατανάλωση αλκοόλ που οδηγεί σε ένα αφιλόξενο περιβάλλον για τα βακτήρια να κατοικούν στο έντερο.
• Αντιβιοτικά, οι κύριοι εχθροί του μικροβιώματος. Ακόμη και μία φορά να χρησιμοποιηθούν, μπορεί να επηρεάσουν ανεπανόρθωτα τα βακτήριά μας. Οδηγούν σε ευαλωτότητα τον οργανισμό και τελικά παθογένεση ασθενειών.
• Έλλειψη σωματικής άσκησης, καθώς μελέτες δείχνουν ότι αθλητές έχουν αυξημένο αριθμό εντεροβακτηρίων και πιο ανθεκτικά από ένα άτομο που είναι απόλυτα αδρανές.
• Κάπνισμα, το οποίο είναι συνυφασμένο με την ανάπτυξη χρόνιας μεταβολικής νόσου του εντέρου.
• Άγχος, που τελικά αποδίδει σε ευαίσθητα σε λοιμώξεις και φλεγμονές, βακτήρια.
• Έλλειψη ύπνου. Φαίνεται ότι το έντερο ακολουθεί επίσης έναν καθημερινό ρυθμό που μοιάζει με τον κιρκαδικό. Η διαταραχή του ρολογιού του σώματος λόγω έλλειψης ύπνου, και κατανάλωσης φαγητού αργά το βράδυ μπορεί να έχει επιβλαβείς επιπτώσεις στα βακτήρια του εντέρου:

Το αποτέλεσμα:

Τα εντεροβακτηρίδια αποτελούν σημαντικό διαμεσολαβητή του άξονα εντέρου- εγκέφαλος. Ερευνητές παρατήρησαν, ότι μεταβολή στον αριθμό και το είδος των βακτηρίων στο έντερο για οποιονδήποτε από τους παραπάνω λόγους, συσχετίζεται με εμφάνιση κατάθλιψης. Σε καταθλιπτικά άτομα, παρατηρείται έλλειψη συγκεκριμένου είδους βακτηρίων στο έντερο, σε σύγκριση με ψυχικά υγιείς ανθρώπους. Τέτοιου είδους μεταβολές όμως, ευθύνονται μερικώς και για άλλες ψυχικές διαταραχές, όπως η διαταραχή προσωπικότητας.

Σε μελέτη που έγινε σε ποντίκια το 2017, διαπιστώθηκε ότι παχύσαρκες εγκυμονούσες μητέρες, γέννησαν μωρά τα οποία στη συνέχεια εμφάνισαν Διαταραχή προσωπικότητας. Το συγκεκριμένο αποτέλεσμα, αποδόθηκε στο γεγονός ότι, λόγω πάχους και κακής διατροφής, δεν άλλαξε μόνο το εντερικό μικροβίωμα των μητέρων, αλλά και των εμβρύων.

Η διατροφική συνήθεια καθορίζει σε μεγάλο βαθμό το είδος των βακτηρίων που θα κατοικούν στο έντερο και τελικά το είδος των βιταμινών που θα απορροφώνται από τον οργανισμό. Μη φυσιολογική εντερική μικροχλωρίδα, δεν βοηθά στην απορρόφηση της βιταμίνης Β12, η οποία είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της ψυχικής μας κατάστασης.

Η παχυσαρκία, παράλληλα, βρέθηκε ότι ευθύνεται για αισθητή μείωση αριθμού βακτηρίων, σε αντίθεση με εκείνους που είχαν φυσιολογικό βάρος. Κατά συνέπεια, υπήρξε αυξημένος κίνδυνος για εμφάνιση Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2. Στη συνέχεια οι ερευνητές εισήγαγαν στον οργανισμό παχύσαρκων ποντικών αριθμό βακτηρίων που είχε ελαττωθεί και διαπίστωσαν βελτιωμένη ευαισθησία στην ινσουλίνη. Άρα ελάττωση πιθανότητας εμφάνισης Διαβήτη.

Μεταβολές στο εντερικό μικροβίωμα, συσχετίστηκαν και με την ανάπτυξη αθηρωματικής πλάκας, και τελικά καρδιαγγειακών νοσημάτων. Η διόρθωση του μικροβιώματος, πιστεύεται ότι μπορεί να επιτευχθεί για το συγκεκριμένο σκοπό με διατροφική παρέμβαση με/ χωρίς συνδυασμό θεραπευτικής αγωγής για τη πρόληψη καρδιαγγειακής νόσου.

Η συχνότητα των αυτοάνοσων έχει αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες, με μελέτες να διαπιστώνουν τον επιβλαβή ρόλο των εντεροβακτηρίων στην εμφάνισή τους. Βρέθηκε πως τα βακτήρια του εντέρου εκτελούν μοριακή μίμηση των ανθρώπινων αντιγόνων με αποτέλεσμα το ανοσοποιητικό σύστημα να επαναπρογραμματίζεται, και τελικά να επιφέρεται αυτοάνοση βλάβη ιστών.

Αλλαγές στο εντερικό μικροβίωμα μπορεί να πυροδοτήσουν την εμφάνιση Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 καθώς και ρευματοειδούς αρθρίτιδας, που είναι μία χρόνια συστημική φλεγμονώδης κατάσταση.

Στα άτομα που πάσχουν από ρευματοειδή αρθρίτιδα, παρατηρείται αύξηση των βακτηρίων Prevotella Copri. Ωστόσο, χρειάζεται περαιτέρω ανάλυση για το αν η επεξεργασία αυτών των βακτηρίων μπορεί να ανακουφίσει από τα συμπτώματα της νόσου.

Μεταβολή των εντεροβακτηρίων, έχει παρατηρηθεί και σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας, καθώς βρίθουν σε προφλεγμονώδη κύτταρα.

Τέλος, πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Gut, έδειξε ότι η σύσταση και η ποσότητα του εντερικού μικροβιώματος, μπορεί να επηρεάσει τη σοβαρότητα της νόσου COVID-19. Καθώς και την απόκριση του ανοσοποιητικού σε αυτήν. Μεταβολές στο είδος των βακτηρίων, είναι υπεύθυνη για τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων.

Οι ερευνητές βρίσκονται σε διαρκή αναζήτηση για σωστή αξιοποίηση των βακτηρίων για καταπολέμηση ασθενειών που εμφανίζονται λόγω ελάττωσής τους. Τα δεδομένα προς το παρόν, δεν δείχνουν κάτι επιβεβαιωμένο. Φαίνεται ότι στο μέλλον, όμως, θα έρθουμε αντιμέτωποι με μία μεγάλη βιολογική  επίτευξη της επιστήμης. Επαναπροσδιορισμός των βακτηρίων που κατοικούν στον οργανισμό μας και ελαττώθηκαν ή μετατοπίστηκαν για οποιοδήποτε λόγο, θα έχει ως αποτέλεσμα τη διατήρηση υγείας του οργανισμού.

Διαπιστώνει κανείς ότι ο τρόπος με τον οποίο θα επιλέξει να ζει, καθορίζει σε μεγάλο βαθμό και τη κατάσταση υγείας του.  Συνεπώς, η υιοθέτηση ενός υγιούς τρόπου ζωής δεν είναι μέρος ενός lifestyle, αλλά μία ανάγκη για να προστατεύσουμε τον οργανισμό μας.

ΠΗΓΕΣ:

Daisy Coyle (2017). 8 Surprising Things That Harm Your Gut Bacteria (Available at: healthline.com Last access: 7/3/2021)

Elizabeth Pennisi (2020). Meet the ‘psychobiome’: the gut bacteria that may alter how you think, feel, and act. ( Available at: sciencemag.com Last access: 7/3/2021)

Harvard T.H. CHAN (2021).  The Microbiome. ( Available at: hsph.harvard.edu Last access: 7/3/2021).

Juliana Durack and Susan V. Lynch (2019).  The gut microbiome: Relationships with disease and opportunities for therapy. 216(1): 20-40.

Zuo T. Et al. (2021).Depicting SARS-CoV-2 faecal viral activity n association with gut microbiota composition in patients with COVID-19. Gut 70:276-284.