Η χρόνια υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μαζί με την απουσία σωστής διατροφής μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη βιταμίνης Β1 (θειαμίνης) και ως εκ τούτου να προκαλέσει μια οργανική διαταραχή που ονομάζεται σύνδρομο ή ψύχωση Korsakoff. Σημειώνουμε ότι και ο υποσιτισμός από μόνος του μπορεί να προκαλέσει έλλειψη θειαμίνης, οδηγώντας στην ίδια διαταραχή, ανεξαρτήτως της κατανάλωσης αλκοόλ.
Η γνωστική λειτουργιά που επηρεάζεται περισσότερο είναι αυτή της μνήμης, γι’ αυτό και μερικές φορές το σύνδρομο αποκαλείται άνοια Korsakoff. Βέβαια, άτομα με προβλήματα αλκοολισμού μπορεί να αντιμετωπίζουν γενικευμένη έκπτωση των γνωστικών τους λειτουργιών χωρίς αυτό να σημαίνει πως πάσχουν από σύνδρομο Korsakoff. Όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις, πρέπει να δοθεί προσοχή στη διαφοροδιάγνωση.
Πρόχωρη και οπισθόχωρη αμνησία
Οι ασθενείς με το συγκεκριμένο σύνδρομο εμφανίζουν προχωρητική, αλλά και συχνά οπισθοχωρητική αμνησία. Με τον όρο προχωρητική αμνησία αναφερόμαστε στη δυσκολία δημιουργίας νέων αναμνήσεων: Τα άτομα δεν μπορούν να κωδικοποιήσουν και να αποθηκεύσουν νέες αναμνήσεις για τα δεδομένα που λαμβάνουν από το περιβάλλον τους.
Με τον όρο οπισθοχωρητική αμνησία εννοούμε τη δυσκολία ανάκλησης πληροφοριών ή γεγονότων που έλαβαν μέρος πριν εμφανιστεί η νόσος. Η τελευταία αυτή μορφή αμνησίας είναι πιο πιθανόν να επηρεάσει τα πιο πρόσφατα γεγονότα/πληροφορίες, παρά τις αναμνήσεις του απώτερου παρελθόντος. Λόγου χάρη, ο ασθενής θυμάται πότε γεννήθηκεμ αλλά αδυνατεί να συγκρατήσει τη διεύθυνση της τωρινής του κατοικίας.
Μνήμη γεγονότων και μνήμη επεισοδίων
Η μνήμη επεισοδίων η οποία αφορά σε αναμνήσεις αυτοβιογραφικού τύπου (π.χ. τις περσινές μας διακοπές) είναι περισσότερο ευαίσθητη στο σύνδρομο Korsakoff απ’ ό,τι η μνήμη γεγονότων, δηλαδή η γνώση μας για τον κόσμο (π.χ. η Αθήνα είναι η πρωτεύουσα της Ελλάδας. Με λίγα λόγια, οι ασθενείς είναι πιο πιθανόν να χάσουν τα κομμάτια της προσωπικής στους ιστορίας.
Μυθοπλασία
Ακριβώς λόγω της αδυναμίας τους να θυμηθούν πράγματα και να δημιουργήσουν νέες αναμνήσεις, οι ασθενείς μπορεί να κατασκευάζουν ψεύτικες ή να εμπλουτίσουν μια θολή ανάμνηση με ψεύτικα στοιχεία. Αυτό δεν συμβαίνει συνειδητά. Η μυθοπλασία εντείνει τη σύγχυση των ασθενών και ίσως να τους κάνει να φαίνονται αναξιόπιστοι στα μάτια των άλλων, περιπλέκοντας την κατάσταση.
Επιπτώσεις στη λειτουργικότητα
Λόγω των μνημονικών προβλημάτων, η λειτουργικότητα και η κοινωνική ζωή του ατόμου διαταράσσονται σε μεγάλο βαθμό. Ο ασθενής δεν μπορεί να δημιουργήσει νέες αναμνήσεις και αυτό προκαλεί σημαντικές δυσκολίες στην εργασία του, τις σχέσεις του, τη διαχείριση των οικονομικών του, τη φροντίδα της οικογένειάς του κλπ.
Τα ψυχολογικά προβλήματα δεν είναι σπάνιο να κάνουν την εμφάνισή τους. Μερικά από αυτά προκαλούνται λόγω των συμπτωμάτων του συνδρόμου παρά από το ίδιο το σύνδρομο: Εξαιτίας των ραγδαίων αλλαγών που υφίσταται η ζωής τους, οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν καταθλιπτικά συμπτώματα και άγχος. Από την άλλη, και το ίδιο το σύνδρομο Korsakoff μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά των ψυχικών διαταραχών, όπως είναι οι παραισθήσεις και η απάθεια.
Θεραπεία
Πολλές φορές οι βλάβες που έχουν προκληθεί στον εγκέφαλο είναι μη αναστρέψιμες. Παρ’ όλα αυτά, μπορεί να υπάρξει ανάκαμψη με την αποκατάσταση της θειαμίνης μέσω ενδοφλέβιας χορήγησης. Συνίσταται επίσης σωστή διατροφή, ενυδάτωση του οργανισμού και φυσικά διακοπή της κατανάλωσης αλκοόλ, σε περίπτωση που το σύνδρομο έχει προκληθεί από αυτό. Ταυτόχρονα, ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα αποκατάστασης με πρακτικές που ενδυναμώνουν και υποβοηθούν τη μνήμη ίσως να είναι βοηθητικό. Συχνά αυτά τα προγράμματα σχεδιάζονται από νευροψυχολόγους.
Η αποκατάσταση της νόσου είναι τις περισσότερες φορές αργή και σχεδόν ποτέ πλήρης. Ωστόσο, το προσδόκιμο ζωής αυτών των ασθενών, δεδομένου ότι ακολουθούν τη θεραπεία και απέχουν από το αλκοόλ, είναι φυσιολογικό.
Βιβλιογραφία:
Κοσμίδου, Μ (2008). Κλινική Νευροψυχολογική εκτίμηση. Αθήνα: Επιστημονικές Εκδόσεις ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ, 2008.
