Εγκυμοσύνη, μία περίοδος εξαιρετικά σημαντική για τη μέλλουσα μητέρα, αλλά κυρίως για τη μετέπειτα υγεία του εμβρύου. Συνήθως οι γυναίκες αντιλαμβάνονται την εγκυμοσύνη περίπου την 4η εβδομάδα κυοφορίας, διάστημα αρκετό ώστε να προκληθεί κάποια βλάβη, αφού στο 1ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης συμβαίνει η οργανογένεση και ακόμη και αδρές προσβολές επηρεάζουν την ανάπτυξη της καρδιάς, του εγκεφάλου, του κεντρικού νευρικού συστήματος και των νεφρών του εμβρύου. Χρήσιμο θα ήταν επομένως να γνωρίζετε τι πρέπει να αποφύγετε στην εγκυμοσύνη.
Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα πραγματοποιήθηκαν έρευνες σε χώρες σε κατάσταση πολέμου και φάνηκε πως μητέρες με κακή/ελλειπή διατροφή είχαν προβληματικές εγκυμοσύνες και γέννησαν νεογνά με μικρότερο βάρος και ύψος από το προσδοκώμενο. Τα νεογνά που γεννιούνται μικρότερα για την ηλικία τους διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν στο μέλλον παθήσεις, όπως υπέρταση, παχυσαρκία, διαταραχή ανοχής γλυκόζης, καρδιαγγειακή νόσο. Επομένως πρέπει να αποφεύγεται η χαμηλή θερμιδική πρόσληψη, καθώς και η χαμηλή πρόσληψη ενέργειας, γιατί έχει διαπιστωθεί πως μετά από ολονύκτια νηστεία τα επίπεδα κετονών στο αίμα της εγκύου είναι υψηλά και μπορεί να αναπτυχθεί ακόμη και κετονουρία.
Εξίσου σοβαρή είναι και η υπερβολική πρόσληψη θερμίδων, το «τρώω για δύο» δεν είναι ρεαλιστικό. Οι παχύσαρκες γυναίκες παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 και υπερτασικής νόσου στην εγκυμοσύνη. Οι έγκυες αυτές διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να γεννήσουν με καισαρική τομή (πρόωρος τοκετός) ή να φέρουν στον κόσμο παιδιά με καρδιακή βλάβη, μακροσωμία (βάρος άνω των τεσσάρων κιλών), ανωμαλίες νευρικού σωλήνα (NTDs), όπου οδηγούν σε ανεγκεφαλία ή δισχιδή ράχη. Η επαρκής πρόσληψη φυλλικού οξέος (600μg/ημέρα) προστατεύει την εμφάνιση NTDs. Αν το προσλαμβανόμενο βάρος είναι μεγαλύτερο από αυτό που αντιστοιχεί στις προσλαμβανόμενες θερμίδες από τη διατροφή, μάλλον οφείλεται σε συσσώρευση υγρών με τη μορφή οιδήματος ή σε αύξηση του αμνιακού υγρού.
Η νευρογενής ανορεξία και η βουλιμία επηρεάζουν το 5% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας και προκαλούν αποβολή εμβρύου.
Το μέγεθος του πλακούντα αποτελεί δείκτη υγείας και καθορίζει την ποσότητα των θρεπτικών συστατικών και του οξυγόνου που θα χορηγηθούν στο έμβρυο. Γυναίκες χαμηλού βάρους, έχουν μικρό μέγεθος πλακούντα και γεννούν νεογνά χαμηλού βάρους.
Κάτι για το οποίο διχάζονται αρκετά οι έγκυες είναι η άσκηση, κατά πόσο δηλαδή τις επιτρέπεται να ασκούνται. Πρέπει να αποφεύγεται η υπερβολική άσκηση σε συνδυασμό με την ελάττωση πρόσληψης θερμίδων, διότι οδηγεί σε ανεπαρκή ανάπτυξη του εμβρύου. Έντονη άσκηση στα πρώτα στάδια της εγκυμοσύνης ελαττώνει απότομα τα επίπεδα οξυγόνου στον εγκέφαλο του εμβρύου και οδηγεί σε νέκρωση των νευρώνων στο φλοιό. Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δίδεται και στο υψόμετρο. Έγκυες που ζουν σε υψόμετρο άνω των 1600 μέτρων χρειάζονται συντηρητικό πρόγραμμα άσκησης, διότι επηρεάζεται η παροχή οξυγόνου στο έμβρυο.
Το κάπνισμα είναι βλαβερό για όλους τους ανθρώπους, πόσο μάλλον για μία έγκυο και για το έμβρυο, καθώς και η μέτρια έως μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ. Αντιεπιληπτικά φάρμακα, αντισυλληπτικά και φάρμακα για δυσαπορρόφηση, αυξάνουν τον κίνδυνο για οριακά επίπεδα φυλλικού οξέος στον οργανισμό.
Το φυλλικό οξύ είναι απαραίτητο στην εγκυμοσύνη, διότι υπάρχουν αυξημένες ανάγκες για ερυθροποίηση, αύξηση του εμβρύου και του πλακούντα και για την πρόληψη εμφάνισης ελλείψεων του νευρικού σωλήνα (NTDs) .
https://www.youtube.com/watch?v=PTGSMUjM8pc
Πιο συγκεκριμένα, η κατανάλωση αλκοόλ απαγορεύεται, διότι αποδεδειγμένα σχετίζεται με τερατογένεση, αυξημένο κίνδυνο αποβολών, αποκόλληση πλακούντα, γέννηση νεογνού χαμηλού βάρους, συγκεκριμένο πρότυπο ανωμαλιών γνωστό ως σύνδρομο εμβρυικού αλκοολισμού, το οποίο χαρακτηρίζεται από ανεπαρκή ανάπτυξη πριν και μετά το τοκετό, νοητική υστέρηση, μικροκεφαλία, ανωμαλίες των οφθαλμών, ανωμαλία του προσώπου και των σκελετικών αρθρώσεων.
Αν και η λήψη σιδήρου είναι αναγκαία κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης, πρέπει να αποφεύγεται η υπερβολική χορήγησή του, διότι σχετίζεται με προεκλαμψία και διαβήτη κυήσεως. Η αυξημένη αιμοσφαιρίνη της μητέρας (>13,2 g/ dl), συνοδεύεται από αυξημένο κίνδυνο για το έμβρυο και υπέρταση για την ίδια, ιδίως για τις καπνίστριες εγκύους.
Γενικά δεν πρέπει να ενθαρρύνεται η κατανάλωση ροφημάτων με γλυκαντικές ουσίες, όπως σακχαρίνη, ακεσουλφαμικό κάλιο, σουκραλόζη, ασπαρτάμη. Η χρήση ασπαρτάμης βλάπτει γυναίκες με φαινυλοκετονουρία. Οι γυναίκες αυτές δεν έχουν το κατάλληλο ένζυμο για τη διάσπαση της φαινυλαλανίνης, η υψηλή συγκέντρωση της οποίας προκαλεί εγκεφαλική βλάβη στο έμβρυο.
Λόγος γίνεται επίσης και για την καφεΐνη, καλό είναι να αποφεύγεται η μεγάλη κατανάλωση, διότι σχετίζεται με αύξηση των ενδομήτριων εμβρυικών θανάτων. Συνιστώμενη δόση ισούται με έως και 200 mg ημερησίως, 2 φλιτζάνια καφέ.
Ιδιαίτερης προσοχής χρήζουν και οι προσμίξεις στις τροφές που βρίσκονται σε σερβίτσια χαμηλής ποιότητας σμάλτου, καράφες για κρασί και νερό με μόλυβδο, μπορεί να περιέχουν μεγάλη ποσότητα μολύβδου. Καθώς επίσης μαγειρικά σκεύη από τεφλόν, παλιά σκεύη και στα εντομοκτόνα. Οι ουσίες αυτές αναμιγνύονται με τις τροφές και περνούν μέσω του πλακούντα στο έμβρυο.
Τέλος όλοι έχουμε ακούσει πως οι έγκυες πρέπει να αποφεύγουν την κατανάλωση ψαριών, ισχύει για όσα ψάρια είναι από μολυσμένα νερά με PCBs (πολυχλωριωμένες δυφαινόλες), επίσης για το σκουμπρί, τον ξιφία, ιδίως τον τόνο, διότι οι τοξικές αυτές ουσίες περνούν στον πλακούντα και ανιχνεύονται στο μητρικό γάλα.
Η κατάσταση θρέψης κατά την εγκυμοσύνη επηρεάζει το έμβρυο, τη μητέρα, αλλά και τη μελλοντική υγεία του βρέφους, επομένως ορθό θα ήταν οι εγκυμοσύνες να είναι προγραμματισμένες, ώστε η μέλλουσα μητέρα να έχει εφοδιάσει επαρκώς τον οργανισμό της για τη ζωή που θα φέρει.
πηγές:
L.Kathleen Mahan, Sylvia Escott-Stump(2008).Krause’s Κλινική Διατροφή. Μτφρ. Δ. Χανιώτης, Μ. Κωνσταντινίδου. Η Διατροφή στον κύκλο της ζωής. Παρ. Διατροφή κατά την εγκυμοσύνη και το θηλασμό(160-184). Αθήνα: Ιατρικές Εκδόσεις Λίτσας. 2014
