Η διάρκεια ζωής των θηλαστικών συνδέεται με το μέγεθος του εγκεφάλου και τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, σύμφωνα με νέα μελέτη.
Γιατί οι γάτες ζουν γενικά περισσότερο από τους σκύλους;Νέα έρευνα υποδηλώνει ότι η μεγαλύτερη διάρκεια ζωής των θηλαστικών όπως οι γάτες θα μπορούσε να συνδεθεί με τον μεγαλύτερο εγκέφαλο και το πιο σύνθετο ανοσοποιητικό τους σύστημα.
Μια διεθνής ομάδα επιστημόνων με επικεφαλείς ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Μπαθ μελέτησε τις εξελικτικές διαφορές μεταξύ των ειδών θηλαστικών και διαπίστωσε ότι εκείνα με μεγαλύτερο εγκέφαλο και μεγαλύτερη διάρκεια ζωής τείνουν να έχουν περισσότερα γονίδια που σχετίζονται με το ανοσοποιητικό.
Τα ευρήματά τους δείχνουν πώς οι ευρείες γονιδιωματικές αλλαγές, παρά τα μεμονωμένα γονίδια, διαμορφώνουν τη μακροζωία. Οι ερευνητές εξέτασαν τη μέγιστη διάρκεια ζωής 46 ειδών θηλαστικών και χαρτογράφησαν τα γονίδια αυτών των ειδών.Η μέγιστη διάρκεια ζωής είναι η μεγαλύτερη καταγεγραμμένη διάρκεια ζωής ενός είδους, και όχι η μέση διάρκεια ζωής, η οποία επηρεάζεται από παράγοντες όπως η θήρευση και η διαθεσιμότητα τροφής και άλλων πόρων.
Οι ερευνητές, που δημοσίευσαν την έρευνά τους στο περιοδικό Scientific Reports, διαπίστωσαν ότι τα είδη με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής είχαν μεγαλύτερο αριθμό γονιδίων που ανήκουν στις οικογένειες γονιδίων που συνδέονται με το ανοσοποιητικό σύστημα, γεγονός που υποδηλώνει αυτό ως έναν σημαντικό μηχανισμό που οδηγεί στην εξέλιξη της μεγαλύτερης διάρκειας ζωής στα θηλαστικά. Για παράδειγμα, τα δελφίνια και οι φάλαινες, με σχετικά μεγάλους εγκεφάλους, έχουν μέγιστη διάρκεια ζωής 39 και έως 100 χρόνια αντίστοιχα, ενώ εκείνα με μικρότερους εγκεφάλους, όπως τα ποντίκια, μπορεί να ζήσουν μόνο ένα ή δύο χρόνια.
Ωστόσο, υπήρχαν ορισμένα είδη, όπως οι τυφλοπόντικες, που αψήφησαν αυτή την τάση, ζώντας έως και 20 χρόνια παρά τον μικρότερο εγκέφαλό τους.Οι νυχτερίδες έζησαν επίσης περισσότερο από ό,τι θα αναμενόταν δεδομένου του μικρού τους εγκεφάλου, αλλά όταν αναλύθηκαν τα γονιδιώματά τους, και τα δύο αυτά είδη είχαν περισσότερα γονίδια που σχετίζονται με το ανοσοποιητικό σύστημα.
Τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι το ανοσοποιητικό σύστημα είναι κρίσιμης σημασίας για τη διατήρηση μεγαλύτερης διάρκειας ζωής, πιθανώς αφαιρώντας τα γηρασμένα και κατεστραμμένα κύτταρα, ελέγχοντας τις λοιμώξεις και αποτρέποντας τον σχηματισμό όγκων.
Η μελέτη δείχνει ότι δεν πρόκειται μόνο για μικρές μεταλλάξεις (όπως σε μεμονωμένα γονίδια), αλλά και για μεγαλύτερες γονιδιωματικές αλλαγές (διπλασιασμός και επέκταση ολόκληρων γονιδιακών οικογενειών) που μπορούν να είναι κρίσιμες στη διαμόρφωση της διάρκειας ζωής.
Ο Δρ. Benjamin Padilla-Morales, από το Κέντρο Milner για την Εξέλιξη και το Τμήμα Επιστημών Ζωής του Πανεπιστημίου του Μπαθ, ήταν ο πρώτος συγγραφέας της μελέτης. Είπε:
Είναι γνωστό εδώ και καιρό ότι το σχετικό μέγεθος του εγκεφάλου συσχετίζεται με τη μακροζωία — τα δύο χαρακτηριστικά έχουν μια κοινή εξελικτική πορεία και το να έχεις μεγαλύτερο εγκέφαλο προσφέρει δυνητικά συμπεριφορικά πλεονεκτήματα. Ωστόσο, η μελέτη μας υπογραμμίζει επίσης τον εκπληκτικό ρόλο του ανοσοποιητικού συστήματος, όχι μόνο στην καταπολέμηση των ασθενειών, αλλά και στην υποστήριξη μίας μεγαλύτερης διάρκειας ζωής σε όλη την εξέλιξη των θηλαστικών.
Τα είδη με μεγαλύτερο εγκέφαλο δε ζουν περισσότερο μόνο για οικολογικούς λόγους. Τα γονιδιώματά τους δείχνουν επίσης παράλληλες επεκτάσεις σε γονίδια που συνδέονται με την επιβίωση και τη συντήρηση. Αυτό δείχνει ότι το μέγεθος του εγκεφάλου και η ανοσοποιητική ανθεκτικότητα φαίνεται να έχουν συμβαδίσει στο εξελικτικό ταξίδι προς μεγαλύτερη διάρκεια ζωής.
Οι ερευνητές σχεδιάζουν στη συνέχεια να διερευνήσουν τα γονίδια που σχετίζονται με τον καρκίνο και επισημαίνονται στη μελέτη, για να αναλύσουν περαιτέρω τη σχέση μεταξύ αυτών των γονιδίων και της διάρκειας ζωής, ώστε να κατανοήσουν γιατί υπάρχει τόσο μεγάλη διαφορά στη διάρκεια ζωής στα θηλαστικά.
Το παρόν άρθρο, με τίτλο Γιατί οι γάτες ζουν περισσότερο από τους σκύλους; αποτελεί μετάφραση και προσαρμογή του πρωτότυπου άρθρου που μπορεί να βρεθεί εδώ.
Huseyin Kilili, Benjamin Padilla-Morales, Atahualpa Castillo-Morales, Jimena Monzón-Sandoval, Karina Díaz-Barba, Paola Cornejo-Paramo, Orsolya Vincze, Mathieu Giraudeau, Stephen J. Bush, Zhidan Li, Lu Chen, Evangelos Mourkas, Sergio Ancona, Alejandro Gonzalez-Voyer, Diego Cortez, Humberto Gutierrez, Tamás Székely, Alín P. Acuña-Alonzo, Araxi O. Urrutia. Maximum lifespan and brain size in mammals are associated with gene family size expansion related to immune system functions. Scientific Reports, 2025; 15 (1) DOI: 10.1038/s41598-025-98786-3
University of Bath. (2025, May 8). Mammal’s lifespans linked to brain size and immune system function, says new study. ScienceDaily. Retrieved May 9, 2025 from www.sciencedaily.com/releases/2025/05/250508112728.htm
Σπούδασα Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (2008) και ολοκλήρωσα μεταπτυχιακό πρόγραμμα ειδίκευσης στην Ανάπτυξη του Παιδιού στο Τμήμα Ψυχολογίας και Ανθρώπινης Ανάπτυξης του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου του Λονδίνου (2012). Το 2014, ξεκίνησα διδακτορικές σπουδές στο Πανεπιστημιακό Κολλέγιο του Λονδίνου. Τον Δεκέμβριο του 2018, υπερασπίστηκα επιτυχώς τη διατριβή μου με τίτλο (στην ελληνική γλώσσα): Η διερεύνηση της οργάνωσης του λεξιλογίου σε παιδιά που μιλούν Ελληνικά με δυσκολίες στη γλώσσα και τον αλφαβητισμό. Η διδακτορική διατριβή μπορεί να βρεθεί εδώ: https://discovery-pp.ucl.ac.uk/id/eprint/10077333/
