Σίγουρα έχεις προσέξει πως τα social media και ειδικότερα το Instagram δεν είναι πλέον τα ίδια αφότου οι Instagram stories μπήκαν στη ζωή μας. Έρευνες του 2018 έδειξαν πως οι χρήστες του Instagram ανεβάζουν κατά μέσο όρο 3 φόρες περισσότερες ιστορίες στο Instagram σε σύγκριση με τις συμβατικές φωτογραφίες στο λογαριασμό τους, κάτι που από μόνο του γεννάει την απορία σχετικά με τους λόγους της τόσο μεγάλης απήχησης που έχουν. Για την ακρίβεια, οι χρήστες των Instagram stories μοιράζονται περιεχόμενο σε ποσοστό μεγαλύτερο από κάθε άλλο μέσo από την αρχή της γέννησης των social media. Το Instagram λοιπόν πέτυχε έτσι κάτι που οι εταιρείες και τα υπόλοιπα κοινωνικά δίκτυα αναζητούσαν για χρόνια χωρίς αποτέλεσμα, την ενεργή εμπλοκή των χρηστών (engagement) μέσω της διαμοίρασης περιεχομένου. Το ερώτημα όμως εξακολουθεί να υφίσταται… Γιατί οι χρήστες λατρεύουν τις Instagram stories; Οι λόγοι είναι πολλοί και οι περισσότεροι από αυτούς έχουν μία ενδιαφέρουσα ψυχοκοινωνική διάσταση.
Είναι μόνο 24 ώρες
Δεν είναι καινούργιο πως τα social media έχουν επηρεάσει την κοινωνική και τη ψυχολογική ζωή του μέσου χρήστη, ούτε πως αποτελούν μέσο αυτοπροβολής και δημιουργίας ταυτότητας. Το ενδιαφέρον όμως με τα Instagram stories είναι πως μιλάμε για ιστορίες που συμβαίνουν τώρα και κρατάνε μόνο για 24 ώρες. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Σημαίνει πως σου δίνεται ένα αναφαίρετο δικαίωμα στη λήθη. Έχεις την επιλογή να ανεβάσεις οτιδήποτε συμβαίνει στο σήμερα και αύριο να το ξεχάσεις εσύ και οι γύρω σου. Δεν θα μείνει για παράδειγμα, καρφωμένο στον τοίχο σου να σε στοιχειώνει μέχρι να αποφασίσεις να το διαγράψεις, όπως συμβαίνει αντίστοιχα στις κοινοποιήσεις στο Facebook. Υπάρχει τώρα και μόνο τώρα! Ο προσωρινός τους χαρακτήρας επηρεάζει διττά τους χρήστες. Πρώτον τους αφήνει την ελευθερία να δρουν αυθόρμητα καθώς απουσιάζει η έννοια της μονιμότητας και δεύτερον τους βοηθάει να ζούνε στο παρόν.
Αγαπητό μου ημερολόγιο,
Τι σημαίνει όμως ζω στο παρόν; Σημαίνει πως ψάχνω τρόπους να εκτιμήσω μικρά πράγματα που υπάρχουν στην καθημερινότητά μου. Κάτι σαν τα παλιά αγαπημένα μας ημερολόγια που μας βοηθούσαν να καταγράφουμε ό,τι συμβαίνει στην καθημερινότητά μας, όσο ασήμαντο και να είναι. Το ενδιαφέρον εδώ είναι πως η ημερολογιακή καταγραφή των γεγονότων συνίσταται συχνά και από ψυχολόγους ως μέσο υποβοήθησης, όταν το άτομο αντιμετωπίζει προβλήματα αγχωδών διαταραχών, στρες και κατάθλιψης. Υπό αυτή την έννοια βοηθάει τον χρήστη στη νοηματοδότηση της κάθε μέρας, βάζοντάς τον στη διαδικασία να ψάξει σημεία που την κάνουν ξεχωριστή, βρίσκοντας με αυτόν τον τρόπο μία διέξοδο από τη ρουτίνα και τα προβλήματα της καθημερινότητας. Όσο για τη δυνατότητα αποθήκευσης των highlights βοηθούν στην ανάκληση γεγονότων, υπενθυμίζοντας τον δρόμο που έχει γίνει ως τη σημερινή μέρα.
Μια υπενθύμιση πως οι μέρες δεν είναι όλες ίδιες μουντές και μαύρες. Υποσυνείδητα ο χρήστης μπαίνει σε μία διαδικασία να αναζητά την επόμενη ιστορία που θα κάνει τη μέρα του ξεχωριστή. Λειτουργεί δηλαδή σε μία φάση εγρήγορσης και επαγρύπνησης που κινείται στο χρονικό άξονα του παρόντος. Διόλου παράλογο λοιπόν πως ένα ψηφιακό ημερολόγιο έχει τρομακτική απήχηση σε μία στρεσογόνα και απαιτητική εποχή.
Όπως ένα συμβατικό ημερολόγιο, οι καταγραφές δεν πρέπει πάντα να είναι σημαντικές ή ουσιώδεις. Δεν χρειάζεται να έχουν την μορφή της ανακοίνωσης (Facebook status) ούτε να αποτελούν απόδειξη κάποιου επιτεύγματος. Είναι απλά μικροπράγματα που συμβαίνουν.
Τέλος στην κυριαρχία του Photoshop
Και επειδή απλώς συμβαίνουν δεν χρειάζεται να είναι πάντα ευχάριστα, δεν χρειάζεται να είναι πάντα όμορφα ή εμπνευσμένα, με άλλα λόγια δεν χρειάζονται επεξεργασία. Η αισθητική στις Instagram stories έχει μία ελεύθερη δομή που της επιτρέπει να συνδυάζει εικόνες μέσα σε εικόνες, banner τοποθεσιών, γράμματα, αυτοκόλλητα, gif και άλλα πολλά. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Πως είναι προσιτή σε όλους! Δεν χρειάζεται να γνωρίζεις Photoshop, ούτε να έχεις θείο γραφίστα για να ανεβάσεις μία Instagram story. Με αλλά λόγια αποτελεί ένα μέσο για το χρήστη, που μπορεί να ανεβάσει ό,τι τραβάει η ψυχούλα του, χωρίς ρετούς, χωρίς λευκά πλαίσια, χωρίς πολλή πολλή σκέψη.
Είχα και στο χωριό μου Snapchat
Αν είσαι λοιπόν λίγο ψαγμένος, εύλογα κάπου εδώ θα αναρωτηθείς γιατί το Snapchat δεν απέκτησε τη δημοτικότητα των Instagram stories αφού είχε την ίδια ημερολογιακή δομή με όλα τα πλεονεκτήματα που αναφέραμε πιο πάνω. Και πολύ καλά κάνεις και ρωτάς, η απάντηση είναι απλή. Το Snapchat γέννησε κατά μία έννοια τις Instagram stories και θα σου εξηγήσω τι εννοώ. Αρχικά, να διευκρινίσουμε πως όταν μιλάμε για μικρή απήχηση του Snapchat μιλάμε πάντα για ελληνικά δεδομένα, καθώς το Snapchat είχε κάνει και ακόμα κάνει θράση στην Αμερική. Οι Έλληνες είμαστε ακόμα λιγάκι δύσπιστοι στο να κατεβάσουμε μία νέα εφαρμογή αν πρώτα όλη η παλιοπαρέα δεν την έχει δοκιμάσει ή αν δεν μας έχουν κάνει μια γερή πλύση εγκεφάλου τα μεγάλα brands.
Τα μεγάλα ελληνικά brands δεν επένδυσαν στο Snapchat, επειδή θεώρησαν πιο δύσκολο να πείσουν τους χρήστες δοκιμάσουν κάτι εντελώς ξένο, από κάτι που ήδη ξέρουν και εμπιστεύονται και επειδή τα νέα για την επερχόμενη έναρξη των Instagram stories είχαν ήδη φτάσει, αδιαφόρησαν για το Snapchat συμβάλλοντας έτσι στην αποτυχία του στην Ελλάδα. Παρόλα αυτά μία μερίδα του πληθυσμού το είχε δοκιμάσει ή έστω ήξερε πώς λειτουργεί, παρόλο που δεν ενεπλάκησαν περισσότερο, καθώς δεν είχε το απαραίτητο community στην Ελλάδα να το υποστηρίξει.
Οι εξοικειωμένοι λοιπόν με το Snapchat βρήκαν με την αρχή των Instagram stories τον κατάλληλο χώρο, το πρόσφορο έδαφος, για να αναδείξουν τις ιστορίες τους. Έναν χώρο ενισχυμένο με χρήστες από το μεγαλύτερο διδακτικό network στο κόσμο, το Facebook, που αγόρασε και παραχώρησε κατά κάποιον τρόπο στους χρήστες του το Instagram σαν εξοχικό σπίτι, όπου μπορούν να ποστάρουν τις φωτογραφίες τους. Πόσο μάλλον επέλεξε να το αναβαθμίσει με τη δυνατότητα των ιστοριών, βασιζόμενο πρώτον στην επιτυχία του Snapchat αλλά και σε κάτι πιο βαθύ και ουσιαστικό…
Να σου πω μία ιστορία…
…την σχεδόν αρχέγονη ανάγκη του ανθρώπου να διηγείται και να ακούει ιστορίες. Από τον Αίσωπο μέχρι το σύγχρονο storytelling των διαφημίσεων, οι άνθρωποι λάτρευαν να ακούν και να μοιράζονται ιστορίες. Οι ιστορίες νοηματοδοτούν τη ζωή τους, καθώς συνοδεύονται με ένα ιδιαίτερο συναισθηματικό φορτίο που οδηγούσε ευκολότερα στην ενσυναίσθηση και κατ’ επέκταση στην ταύτιση. Οι ιστορίες δεν έχουν σύνθετη δομή, έχουν ξεκάθαρη αρχή μέση και τέλος και αυτό τις κάνει εύκολα αντιληπτές και κατανοητές. Κάπου εδώ βρίσκεται και το κλειδί της επιτυχίας των ιστοριών στο Instagram. Η ανάγκη των ανθρώπων να μοιράζονται τις ιστορίες τους ώστε να αποκτήσουν τη συναισθηματική δέσμευση με τους άλλους. Βασιζόμενη σε αυτή λοιπόν την ανάγκη χτίστηκε το μεγαλύτερο success story των social media μέχρι στιγμής.
Η συνταγή της επιτυχίας που μία εταιρεία σαν το Facebook δεν θα μπορούσε να αγνοήσει κρύβεται στην ίδια τη φύση του ανθρώπου, ειδικότερα σε μία εποχή που ο κόσμος αναζητά απεγνωσμένα τρόπους να νοηματοδοτήσει την καθημερινότητά του και να διαμορφώσει την προσωπική του ταυτότητα, έστω και μέσα από τα social media. Κάπως έτσι τα Instagram Stories βρήκαν την θέση τους στη ζωή μας για να υπενθυμίσουν την δυναμική επιρροή των αφηγηματικών διηγήσεων στην ανθρώπινη ύπαρξη και ψυχολογία.
