Το θέατρο-ντοκουμέντο είναι είδος θεάτρου το οποίο άνθισε κατά την διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου και συνήθως έχει προπαγανδιστικό χαρακτήρα . Βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και αντλεί πληροφορίες από εφημερίδες, ταινίες, συνεντεύξεις, φωτογραφίες, επίσημες αναφορές ακόμα και πρακτικά δικών. Μια πηγή είναι αρκετή να ξεκινήσει η αναβίωση ενός γεγονότος. Για να φτάσουμε όμως στην δημιουργία παράστασης και στην αναβίωση του παρελθόντος θα πρέπει να συλλέξουμε αρκετά τεκμήρια. Εμπνευστής του Θεάτρου-ντοκουμέντο ήταν ο Γερμανός σκηνοθέτης Έρβιν Πισκάτορ. Φοίτησε στη δραματική σχολή του Μονάχου και αργότερα εργάστηκε ως ηθοποιός στο Αυλικό Θέατρο. Στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο θα βρεθεί στρατιώτης στο μέτωπο συμμετέχοντας συγχρόνως σε παραστάσεις για την ψυχολογική και ηθική στήριξη των στρατιωτών. Μέσα από την δύσκολη και σκοτεινή περίοδο του πολέμου ο Πισκάτορ ωριμάζει πνευματικά και καλλιτεχνικά οδηγώντας το θέατρο σε νέους κοινωνικό-πολιτικούς δρόμους. Το 1920 μετακόμισε στο Βερολίνο και δημιούργησε ένα προλεταριακό είδους θεάτρου το οποίο θα ήταν αντίδραση κατά της Αστικής τέχνης. Το είδος αυτό ονομάστηκε Θέατρο-ντοκουμέντο και επρόκειτο για μια νέα μορφή επιθεώρησης χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του ρεπορτάζ.
Η παράσταση “Παρ’ όλα ταύτα” το 1925 αποτέλεσε το πρώτο δείγμα σκηνοθεσίας του Έρβιν Πισκάτορ με τις τεχνικές του Θεάτρου-ντοκουμέντο. Τα κείμενα ήταν κυρίως άρθρα εφημερίδων, ιστορικά ντοκουμέντα σχετικά με την πολιτική και κοινωνική κατάσταση της Γερμανίας από το 1914 έως το 1918. Το 1926 ανέβασε τους “Ληστές” του Σίλερ δίνοντας στο έργο πολιτικοκοινωνική ερμηνεία και το 1927 ανεβάζει το θεατρικό έργο “Θύελλα στη χώρα του Θεού” του Εμ Βελκ προκαλώντας αντιδράσεις το επαναστατικό ύφος του Έρβιν Πισκάτορ . Ο Πισκάτορ αποφασίζει να ιδρύσει την δική του σκηνή για να έχει την ελευθερία να πειραματίζεται με τις τεχνικές του Θεάτρου-ντοκουμέντο. Ίδρυσε την Piscatorbühne (Σκηνή του Πισκάτορ) και έκανε το ντεμπούτο της το 1927 με το έργο “Όπα, ζούμε!” του Ερνστ Τόλερ. Η τελευταία παράσταση που ανέβασε η Piscatorbühne ήταν το έργο “Οι περιπέτειες του καλού στρατιώτη Σβέικ” το 1928. Με την άνοδο του Ναζισμού ο Έρβιν Πισκάτορ το 1939 μετακομίζει στη Νέα Υόρκη, όπου και ιδρύει την θεατρική σχολή (The Dramatic Workshop of the New School for Social Research). Μετά τον πόλεμο ο Έρβιν Πισκάτορ επιστρέφει στη Γερμανία και συνεχίζει το σκηνοθετικό και ερευνητικό του έργο.
Δείγματα του είδους εμφανίστηκαν εκτός από την Γερμανία και στην μετεπαναστατική Ρωσία . Τη δεκαετία του ’30 η χρηματοδοτούμενη από την Κυβέρνηση των Η.Π.Α ”Ζωντανή Εφημερίδα” παρουσίασε 6 παραστάσεις Θεάτρου-ντοκουμέντο πάνω σε επίκαιρα θέματα. Οι παραστάσεις με τις τεχνικές του Θεάτρου-ντοκουμέντο συνέχισαν να ταξιδεύουν αλλάζοντας εποχές και δεκαετίες με το ίδιο αφυπνιστικό ύφος. Τη δεκαετία του ΄60 ο Έρβιν Πισκάτορ ανέβασε μια σειρά από δραμάτων-ντοκουμέντων που παρουσιάστηκαν σε Αγγλία και Νέα Υόρκη. Η παραγωγή του Theatre Workshop “oh what a lovely war” το 1963 με θέμα τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο αποτελεί παράδειγμα εύστοχης πολιτικής παράστασης του θεάτρου-ντοκουμέντο.
Πισκάτορ Πισκάτορ
