«Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ!»: Μια ιστορία από τον Αμερικανικό Νότο του Γουίλιαμ Φώκνερ

Ο Γουίλιαμ Φώκνερ είναι ίσως ο πρώτος και αναμφίβολα ο πιο πολυδιαβασμένος Μοντερνιστής που εξύμνησε τον Αμερικανικό Νότο. Τα περισσότερα μυθιστορήματα και διηγήματα του νομπελίστα συγγραφέα, λαμβάνουν χώρα στη φανταστική κομητεία Γιοναπατόφα, που βρίσκεται, σύμφωνα με τις περιγραφές του, στα βάθη του Νότου των Ηνωμένων Πολιτειών. Το μυθιστόρημα του Φώκνερ, «Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ!» γράφτηκε το 1936 και μιλάει για μια παλιά ιστορία, πριν το ξέσπασμα του Αμερικανικού Εμφυλίου, όταν ο διαβόητος Τόμας Σάτπεν αποφάσισε να εγκατασταθεί στο Τζέφερσον της κομητείας Γιοναπατόφα, να γίνει μέλος της τοπικής αριστοκρατίας παίρνοντας για γυναίκα του την Έλεν Κόλντφιλντ και να ιδρύσει μια μεγάλη φυτεία με νέγρους σκλάβους. Η ιστορία βρίσκεται στο παρελθόν της διήγησης και τα γεγονότα της ζωής και της δολοφονίας του Συνταγματάρχη Σάτπεν από το γιό του Χένρυ μας γίνονται γνωστά από τις αναφορές όσων τον γνώρισαν και έζησαν μαζί του, όπως αυτές παραδίδονται στο νεαρό φοιτητή του Χάρβαρντ, Κουέντιν Κόμπσον, το 1909.

Ο τίτλος του μυθιστορήματος αναφέρεται στη βιβλική ιστορία του γοητευτικού βασιλιά Αβεσσαλώμ, γιό του Δαυίδ, ο οποίος επαναστάτησε εναντίον του πατέρα του και σκότωσε τον μεγαλύτερο αδερφό του, Αμνών. Η αναλογία της ιστορίας του Αβεσσαλώμ με εκείνη του γιού του Τόμας, Χένρυ Σάτπεν, δεν είναι ακριβής. Ο Φώκνερ βλέπει μεν ένα σαδιστή στο πρόσωπο του Συνταγματάρχη Σάτπεν και αναγνωρίζει την τραγικότητα του Χένρυ, όμως το ειδικό χάνεται συχνά στο γενικό της τραγωδίας του Εμφυλίου, που ως αντίκτυπο έχει την απώλεια της αίγλης παλιού Νότου. Ο Φώκνερ κάθε άλλο παρά ασπάζεται το ρατσισμό και την εγκληματική φύση του Τόμας Σάτπεν, όμως όσο περισσότερα μαθαίνουμε για τον χαρακτήρα και όσο βαθύτερα εισχωρούμε στον κόσμο του, τόσο φαίνεται ολοένα και πιο ξεκάθαρα πως τα πράγματα δεν χωρίζονται σε μαύρο και άσπρο. Ο Σάτπεν έχει σπείρει παιδιά με διάφορες γυναίκες, συμπεριλαμβανομένης μίας με νέγρικες ρίζες και στη μικρή κοινωνία του Τζέφερσον, τα παιδιά του γνωρίζουν το ένα το άλλο και δίχως να ξέρουν πως έχουν συγγενικούς δεσμούς, συνάπτουν σχέσεις μεταξύ τους, άλλοτε φιλικές και άλλοτε (όπως στην περίπτωση του Τσαρλς Μπον και της Τζούντιθ Σάτπεν) ερωτεύονται με τραγικές για τους ίδιους συνέπειες.

Ο Φώκνερ ανήκει στην ίδια κατηγορία με τον Τζέιμς Τζόυς και τον Μαρσέλ Προυστ, όσο αφορά τις μοντερνιστικές του τάσεις και την χρήση της αυτόματης γραφής, που χαρακτηρίζει το συγγραφικό του στυλ. Με αυτό τον τρόπο, οι περιγραφές και οι διάλογοι του βιβλίου «ζωντανεύουν» και παρά τις μακροσκελείς προτάσεις και την έλλειψη σημείων στίξης, ο αναγνώστης μπορεί να χαθεί στη μαγεία του λογοτεχνικού του κόσμου. Όσο αφορά τη θεματολογία, το «Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ!» έχει περισσότερα κοινά με το έργο του Τζόζεφ Κόνραντ και ιδιαίτερα την «Καρδιά του Σκότους» (1899) με τον εξίσου διαβολικό χαρακτήρα με τον Συνταγματάρχη Σάτπεν, κύριο Κουρτζ. Ενώ, λοιπόν, το θέμα του Εμφυλίου έχει βρεθεί στο επίκεντρο της αμερικανικής λογοτεχνίας ουκ ολίγες φορές πριν ασχοληθεί με αυτό ο Φώκνερ, η δική του εκδοχή είναι σύγχρονη και πολύ πιο προσωπική.

Advertisements

Το «Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ!» σοκάρει ακόμη και σήμερα, καθώς εστιάζει στη βίαιη πλευρά του Νότου και της σκλαβιάς, που δυστυχώς υπήρξαν αλληλένδετα μιας και η οικονομία των πολιτειών κάτω από τη «γραμμή Μέισον και Ντίξον» βασιζόταν κυρίως στην καλλιέργεια της γης. Η εικόνα των Νότιων τζέντλεμεν και των κυριών με τα μεγάλα καπέλα και τα εντυπωσιακά φορέματα, έκρυβε τη φρίκη της ανθρώπινης εκμετάλλευσης και της πλήρους απαξίωσης του ουμανισμού. Όπως αναφέρεται σε πολλά σημεία του βιβλίου, ο πόλεμος ήταν αναπόφευκτος, αλλά τα σημάδια που άφησε στις ζωές όσων οικογενειών έζησαν την εποχή εκείνη, έμειναν ανεξίτηλα και η αλλαγή που επέφερε στην κοινωνία ήταν ριζική. Ο Φώκνερ μιλάει εδώ, στην ουσία, για ένα κόσμο που είναι αναγκασμένος να ζει μαζί με τα φαντάσματα του παρελθόντος του.

Ακούστε τον Γούλφραμ Καντίνσκι να απαγγέλλει το πρώτο μέρος του βιβλίου στο YouTube: