Ένα ιστορικό βιβλίο, από τις εκδόσεις Ραδάμανθυς, σε επιμέλεια του Χρήστου Τσαντή, που πραγματεύεται την Επανάσταση της Κρήτης, του 1821, και θέτει στο επίκεντρο τη Γραμβούσα. Μέσα σε λίγες σελίδες ο αναγνώστης μαθαίνει για όλα τα γεγονότα που συνέβησαν τους κρίσιμους εκείνους καιρούς της Επανάστασης στο συγκεκριμένο νησί, η οποία χαρακτηριζόταν για τους διωγμούς, τους θανάτους, τις απειλές, την αβεβαιότητα. Γραμμένο από τον Ιωάννη Κονδυλάκη, ο οποίος με την επαγγελματική του ιδιότητα, τόσο ως δημοσιογράφος, αλλά και ως λογοτέχνης, καταφέρνει να περιγράψει με αμεσότητα και πλήρη σαφήνεια την καταπονημένη εκείνη περίοδο. Το βιβλίο ολοκληρώνεται με ένα αναλυτικό ρεπορτάζ, δια χειρός του Λ. Πετρομανιάτη, με τίτλο, Το Νησί των Κουρσάρων, το οποίο αποτελεί και απόσπασμα του βιβλίου Φαροφύλακες και δημοσιεύθηκε το 1940, στη Βραδυνή. Το συγκεκριμένο βιβλίο είναι κατάλληλο για τους λάτρεις των ιστορικών γεγονότων, αλλά και για όσους θέλουν να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους στην ελληνική ιστορία.
Η πλοκή του βιβλίου
Το βιβλίο ξεκινάει με την αναφορά στην Ανεξαρτησία της Κρήτης και τη δυσμενή κατάσταση στην οποία βρισκόταν. Το διάστημα αυτό οι Τούρκοι κακομεταχειρίζονταν τους χριστιανούς, με διώξεις, τιμωρίες και φόνους, γεγονός που δεν έβρισκε σύμφωνους τους πασάδες, καθώς οι χριστιανοί ήταν νομοταγείς και ενίσχυαν με την εργασία τους το κράτος. Ωστόσο, μην μπορώντας οι πασάδες να διαχειριστούν τη συγκεκριμένη κατάσταση, άφησαν τους Τούρκους να δρουν κατά το πώς θέλουν. Οι χριστιανοί διέθεταν ισχυρό στρατό και ήταν προετοιμασμένοι για εμπόλεμη κατάσταση. Λίγο αργότερα, κατέφθασε αιγυπτιακός στρατός για να ενισχύσει τους Τούρκους, προκαλώντας μεγάλο πλήγμα στην Επανάσταση, η οποία διαρκώς μαινόταν. Ωστόσο, ο Μιχαήλ Μαυράκης, ο οπλαρχηγός, εξετάζοντας την κατάσταση που επικρατούσε, εκτιμούσε, ότι η Γραμβούσα ήταν δυνατόν να καταληφθεί, και κατέβαλε κάθε προσπάθεια, για να πείσει τους συμμάχους του. Τελικά, πείστηκαν, μαζί και ο Αρμοστής Τομπάζης. Με την επάνδρωση του στρατού και την προετοιμασία βαρκών, κατέφθασαν στη Γραμβούσα, τα ξημερώματα, 12 Δεκεμβρίου 1823. Στην πορεία, η κατάσταση δυσκόλεψε με επιθέσεις και αιχμαλωσίες από τους αντιπάλους και γι’ αυτόν τον λόγο, ο Αρμοστής Τομπάζης ανακοίνωσε το 1824 την παύση των δικών τους κινήσεων, ώστε να μη χυθεί άλλο αίμα. Κατέφθασε με τον στρατό του στην Πελοπόννησο, προσπαθώντας να προετοιμαστούν για τη συνέχεια του αγώνα τους, να καταλάβουν τη Γραμβούσα. Έπειτα από παρότρυνση και πάλι του Μαυράκη Μιχαήλ, συνέχισαν τον αγώνα τους και αυτήν τη φορά, σε συνεννόηση με τον Αρετά Μιχαήλ, του ζήτησε να τον πληροφορεί σχετικά με τα δρώμενα στη Γραμβούσα. Μετά την ανακοίνωση για την άλωση της Γραμβούσας, συγκροτήθηκε η κυβέρνηση, η οποία επιζητούσε να επαναληφθεί ο αγώνας. Έτσι λοιπόν, ξεκίνησαν και πάλι οι επιθέσεις ενάντια στους Τούρκους. Οι μάχες και οι ενέδρες συνεχίστηκαν, με την απόφαση να καταληφθεί αυτήν τη φορά η Γραμβούσα και να περάσει στα «σωστά χέρια». Αναζητώντας τις κατάλληλες προϋποθέσεις και αιτίες, ο Άγγλος, Στραγκουέινς, υποστήριξε μία αβάσιμη θεωρία, ότι οι Γραμβουσιανοί θα επιχειρήσουν να ανατινάξουν ξένους, με τη χρήση πυρίτιδας. Με τον τρόπο αυτό, έσπειραν τον πανικό και κατάφεραν να διώξουν όσους κατοικούσαν μέχρι τότε στη Γραμβούσα, αλλά και να λάβουν με τη βία την περιουσία που διέθεταν οι πειρατές. Η διάρκεια της Επανάστασης ήταν δύο χρόνια και βρισκόταν στην κατοχή των Ελλήνων. Περί το 1830, στρατός από την Αίγυπτο με ισχυρή δύναμη κατέφθασε και πίεζε τους Κρήτες να λήξουν την Επανάσταση και παράλληλα δεν επέτρεπαν στον Καποδίστρια να παρέχει οποιαδήποτε μορφή στήριξης. Οι πιέσεις και η αποδυνάμωση των Κρητών, οδήγησε την Αγγλία και τη Γαλλία στην εγκατάλειψη της Επανάστασης και παρέμεινε μόνο η Ρωσία, οι οποίοι υπέκυψαν στις πιέσεις των Αιγυπτίων και τους παραχώρησαν τη Γραμβούσα, στις 22 Ιανουαρίου 1831.
Το παράρτημα του βιβλίου
Με την ολοκλήρωση της περιγραφής για την Επανάσταση στην Κρήτη, ακολουθεί ένα αναλυτικό ρεπορτάζ, για το νησί που υπάρχει δίπλα στη Γραμβούσα, την Άγρια Γραμβούσα. Οι δυσμενείς συνθήκες της Επανάστασης, στην Κρήτη, οδήγησε τους διωκόμενους στην αναζήτηση ασφαλούς καταφυγίου. Έτσι λοιπόν, οι κουρσάροι του Αιγαίου εξασφάλισαν ένα λιμάνι, μακριά από τις ενδεχόμενες απειλές των διωκτών τους. Παράλληλα, κατάφεραν να συλλέγουν και να κρύβουν θησαυρούς, όμως σύντομα οι κινήσεις τους έγιναν αντιληπτές και οι συνέπειες ήταν τραγικές. Συγκεκριμένα, κατακρεουργήθηκαν 50 γυναίκες εν μία νυκτί και τα διαμελισμένα άκρα τους βρέθηκαν στο λιμάνι ως προειδοποίηση για το τι θα συμβεί σε περίπτωση που έρθουν αντιμέτωποι μαζί τους. Οι συνθήκες εξακολουθούσαν να είναι απειλητικές και στο πλαίσιο αυτό, η Άγρια Γραμβούσα πέρασε στην κατοχή των πειρατών. Ωστόσο, το κράτος αποπειράθηκε να διεκδικήσει ξανά το νησί, με την αποστολή εγγλέζικών φρεγατών, αρχικά η Σίβυλλα και μετέπειτα η Κάμβρια. Όμως, απέτυχαν και οι δύο προσπάθειες, η πρώτη λόγω ισχυρής αντεπίθεσης και η δεύτερη λόγω ανωτέρας βίας. Τελικά, έπειτα από εντολή δύο καραβιών, του Ίσις Στάινε και του Πομένε Ρεβερούν, το νησί κατακτήθηκε και οι πειρατές νικήθηκαν. Λίγες ημέρες αργότερα, μεταφέρθηκαν όλα τα αντικείμενο και κατεχόμενα αξίας των πειρατών. Έκτοτε, δεν κατοικεί κανείς στο συγκεκριμένο νησί. Έχουν διατυπωθεί διάφορες ιστορίες, ότι κατά καιρούς ψαράδες έχουν ακούσει διάφορες φωνές και έχουν δει ανθρώπινες σκιές, ίσως σε μια προσπάθεια να διατηρηθεί ζωντανή η ιστορία του νησιού και να προκαλεί το ενδιαφέρων στους τουρίστες.
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα
Ο Ιωάννης Κονδυλάκης γεννήθηκε τον Δεκέμβριο του 1861, στο Ηράκλειο της Κρήτης. Είχε ακόμα έναν αδελφό, τον Χαράλαμπο Κονδυλάκη, ο οποίος ασκούσε το επάγγελμα του δασκάλου. Σε ηλικία πέντε ετών, εγκαταστάθηκε μαζί με την οικογένειά του στον Πειραιά, όπου και διέμειναν μέχρι το 1868. Το 1869 επέστρεψαν στην Κρήτη, όπου και ξεκίνησε τη φοίτησή του στο σχολείο. Το 1877 έκανε παύση από τις μαθητικές του υποχρεώσεις, προκειμένου να συμμετάσχει στα δρώμενα της Επανάστασης στην Κρήτη. Τελικά, αποφοίτησε το 1884, από το Βαρβάκειο, σε ηλικία 23 ετών και από το 1885 ξεκίνησε να εργάζεται ως δάσκαλος, στην Κρήτη, Σύντομα αποσύρθηκε από το συγκεκριμένο επάγγελμα, για να ξεκινήσει την ενασχόλησή του με τη Δημοσιογραφία. Ξεκινώντας από τα Χανιά, συνεργάστηκε με την Εφημερίδα «Άμυνα» και αργότερα ήταν ο εκδότης της εφημερίδας «Νέα Εβδομάδα». Οι αντιδράσεις όμως των τουρκικών αρχών είχαν ως συνέπεια τον διωγμό του στην Αθήνα. Εκεί, πλέον αρθρογραφεί, χρησιμοποιώντας ψευδώνυμα, μεταξύ των οποίων ήταν το Κονδυλοφόρος, Δον Κανάγιας κ.α. Τελικά, κράτησε το Διαβάτης, με το οποίο ήθελε να καταδείξει τις πενιχρές συνθήκες στις οποίες ζούσε. Συνεργάστηκε με ποικίλες εφημερίδες και για τα επόμενα είκοσι χρόνια ανέλαβε χρονογράφος της Εφημερίδας Εμπρός, της οποίας διετέλεσε και αρχισυντάκτης. Παράλληλα, ήταν ιδρυτικό μέλος και ο πρώτος Πρόεδρος της Ένωσις Συντακτών Ημερήσιων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΣΗΕΑ).
Ο Ιωάννης Κονδυλάκης υπήρξε και σπουδαίος λογοτέχνης και ένα έργο του που ξεχωρίζει είναι το Πατούχας, γραμμένο στην καθαρεύουσα. Το 1918 επέστρεψε στην Κρήτη και την εποχή εκείνη «αποχωρίζεται» την καθαρεύουσα και ξεκινά να γράφει στη δημοτική. Ταξίδεψε στην Αλεξάνδρεια, έπειτα από πρόσκληση ενός εμπόρου βαμβακιού, ο οποίος επιθυμούσε να εκδώσει δική του εφημερίδα, με τον Κονδυλάκη για διευθυντή. Ωστόσο, τα οικονομικά προβλήματα του εμπόρου δεν επέτρεψαν την ολοκλήρωση της συνεργασίας τους.
Ο Ιωάννης Κονδυλάκης πέθανε στις 25 Ιουλίου 1921. Προσβλήθηκε από ημιπληγία και άφησε την τελευταία του πνοή στο Πανάνειο Νοσοκομείο Ηρακλείου, σε ηλικία 59 ετών.
ΠΗΓΕΣ
Ιωάννης Κονδυλάκης. Ανακτήθηκε από: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%89%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CE%B7%CF%82_%CE%9A%CE%BF%CE%BD%CE%B4%CF%85%CE%BB%CE%AC%CE%BA%CE%B7%CF%82 Ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης: 24/04/2023.
![«Η Τελειότητα» Βιντσέντζο Λατρόνικο [photo: Ρίτα Μπαούση]](https://maxmag.gr/wp-content/uploads/2025/05/1000029614.jpg)
