Υφολογικά στοιχεία διηγήματος Η Σιωπή της Περσεφόνης
Καταιγιστικό, μυστηριώδες, ρεαλιστικό, με κοφτό λόγο κι αμεσότητα το νέο βιβλίο του Θεοφάνη Παναγιωτόπουλου Η Σιωπή της Περσεφόνης, από τις εκδόσεις Πανός, σε προκαλεί να το ξαναδιαβάσεις όλο απ’ την αρχή. Όμως πίσω απ’ αυτό το ρεαλισμό, ο σουρεαλισμός και το παιχνίδι της φαντασίας εκτοξεύουν την αδρεναλίνη του αναγνώστη. Όλο το βιβλίο πάλλεται ανάμεσα σε ήχους και εικόνες χωρίς να χάνει στιγμή τη «μαύρη» υφολογία στη γραφή του. Η βαθιά γνώση της κοινωνίας μα και η αρτιότητα στην καλλιτεχνική αποτύπωση του συγγραφέα, Θεοφάνη Παναγιωτόπουλου, κατορθώνει να συνομιλήσει κατευθείαν στην καρδιά του αναγνώστη. Το βιβλίο κρατά στιβαρά ένα σπουδαίο χαρακτηριστικό του κοινωνικού νεωτερικού μυθιστορήματος. Κι αυτός δεν είναι άλλος από τον βασικό κανόνα των διηγημάτων μυστηρίου: «Τίποτα δεν είναι , όπως φαίνεται.» Ο Θεοφάνης Παναγιωτόπουλος, ύστερα από τον «Τελευταίο Ασπασμό» το 2017, εξακολουθεί να αποτυπώνει με μοναδικότητα την ματαιότητα της θνητότητας και το ρευστό των ανθρώπινων σχέσεων με το διήγημα Η Σιωπή της Περσεφόνης.
«Ο γάτος χώνει τα νύχια του και χαράσσει τον λαιμό. Ορμάει έξω από την αγκαλιά μου. Χάνεται. Σαν όλους τους άλλους! Χάνεται στο σκοτάδι όπως όλοι εκείνοι που αγαπήσαμε αληθινά.»
«Η λύπη είναι ο πλησιέστερος γείτονας της παραφροσύνης» κατά Αντιφάνη, μας επισημαίνει στην εισαγωγή ο συγγραφέας μας, προετοιμάζοντας μας για αυτό που θα ακολουθήσει. Κατά πόσο μπορεί η βαθιά θλίψη να οδηγήσει στην σχιζοφρένεια; Ποιοι θα σταθούν υποστηρικτικά δίπλα στην Πέρσα και ποιοι θα την εγκαταλείψουν; Πόσο απέχει η λογική από την παράνοια; Kατά πόσο μπορούμε να κρύβουμε τα μυστικά μας στα μαύρα σεντούκια της ψυχής, χωρίς να χάσουμε το κλειδί της αλήθειας; Τα πρόσωπα του έργου Η Σιωπή της Περσεφόνης, οι ήρωες και οι αντιήρωες, ζουν το δικό τους Γολγοθά, ενώ εμείς γινόμαστε συμμέτοχοι μιας συνεδρίας ψυχής, όπου παρακολουθούμε όλες τις φάσεις της τραγωδίας αναμένοντας πάντα την κάθαρση. Γιατί «Εν εκάστη τραγωδία υπάρχει Έγκλημα και Αδικία, της οποίας η τιμωρία αποτελεί Κάθαρσιν.» (Γ. Μιστριωτης).
Σαν ταινία μυστηρίου
Και πράγματι ο συγγραφέας του διηγήματος Η Σιωπή της Περσεφόνης Θεοφάνης Παναγιωτόπουλος, ικανοποιεί απόλυτα αυτή την ανάγκη του φιλαναγνωστικού του κοινού. Mε ματιά άκρως σκηνοθετική, τοποθετεί ερασιτεχνικά τους ήρωες του σαν ταινία μυστηρίου παραδίδοντας μας ένα τέλος που μας αποζημιώνει. Η λίμνη προσομοιάζεται με λυπημένη γυναίκα που προσκαλεί σαν Σειρήνα. Η αρχαϊκή αυτή, οδύσσεια εικόνα, μας παραπέμπει στο Παπαδιαμαντικό διήγημα «Ολόγυρα στη λίμνη». Εκεί, τα κουφάρια των πλοίων μοιάζουν με ανθρώπινα πτώματα. Ας δούμε πόσο υπέροχα μας παραπέμπει ο παρακάτω στίχος στο βιβλίο του Θεοφάνη Παναγιωτόπουλου:
«Και η φωνή της Μαρίας Φαραντούρη αγριεύει την λίμνη και καταπίνει την ψαρόβαρκα που πηγαινοερχόταν στην άκρη των χειλιών της.»
Η ανθρώπινη υπόσταση χωρίς αγάπη οδηγεί στον ψυχικό θάνατο.
«Κάθε φορά που η Περσεφόνη αντικρίζει τον νάρκισσο ο Πλούτωνας της δένει τα μάτια με ένα μαύρο μαντήλι.»
Θεολογικές και ποιητικές καταβολές
Η παρουσία του μακάβριου στο έργο του Θεοφάνη Παναγιωτόπουλου σίγουρα έχει θεολογικές και ποιητικές καταβολές, ως απότοκο των σπουδών του. Η πολυσημία και πολυμορφία της διηγηματογραφίας του αποδεικνύεται στο δεύτερο αυτό βιβλίο διηγημάτων του, Η Σιωπή της Περσεφόνης. Το θαυμαστό εξώφυλλο της σιωπηλής και μελαγχολικής ηρωίδας του, της Πέρσας μας τοποθετεί στο σύγχρονο κόσμο. Η Πέρσα, σαν μια άλλη τραγωδός αρχαίου θεάτρου, σαν μια σύγχρονη Αντιγόνη, που γεννήθηκε μόνο για ν’ αγαπά, προχωρεί παρά τα απανωτά χτυπήματα της μοίρας, έως ότου η αποκάλυψη ενός μυστικού θα την συγκλονίσει.
Ευτυχώς, ο συγγραφέας του διηγήματος Η Σιωπή της Περσεφόνης, Θεοφάνης Παναγιωτόπουλος, αποφεύγει την παγίδα της ειδυλλιακής και ρομαντικής ηθογραφίας συνδυάζοντας ετερόκλητα λογοτεχνικά στοιχεία (ρεαλισμό-υπερρεαλισμό). Τα στοιχεία αυτά, τα συνυφαίνει σε ένα έργο διαχρονικά μοναδικό και πρωτοπόρο! Μέσα από το προσωπικό δράμα της κεντρικής του ηρωίδας Πέρσας, αποτυπώνονται πολλές σκληρές πτυχές της πραγματικότητας και των ανθρωπίνων σχέσεων. Η λύτρωση δίδεται με τρόπο παράδοξο, που όμως τιμωρεί εμμέσως τον δράστη, και αυτή η «Περσεφονική» μοίρα στο τέλος μας λυτρώνει αποκαθιστώντας την τάξη, αφού απαλύνει από τα πάθη, οδηγώντας στο φως!
