Οι εγκυκλοπαίδειες ως θησαυροί γνώσεων

Οι εγκυκλοπαίδειες λειτουργούσαν ως θησαυροί γνώσεων και θυμάμαι τον εαυτό μου να ανατρέχει σε αυτές είτε από περιέργεια για να μάθω για θέματα που τύχαινε να με ενδιαφέρουν είτε γιατί εκεί αναζητούσα βοήθεια για σχολικές εργασίες: Για τα οικόσιτα ζώα και τις συνήθειες τους, για τις πόλεις της χώρας, για τα είδη των δέντρων που υπήρχαν στα δάση μας. Ακόμη θυμάμαι τους πωλητές (αν δεν απατώμαι τους αποκαλούσαμε “πλασιέ”) που περιδιάβαιναν συχνά στην ελληνική επαρχία προς αναζήτηση πρόθυμων αγοραστών/πελατών. Σκέφτομαι τώρα πως οι οικογένειες με παιδιά που ζούσαν στην ύπαιθρο και στις μικρές πόλεις ήταν το πιο δημοφιλές target group διότι δεν διαθέταμε και πολλές πηγές γνώσεις, για παράδειγμα δημοτικές βιβλιοθήκες, πέρα από τις φτωχές βιβλιοθήκες των σχολείων μας.

Αν σκεφτεί κάποιος πως τότε υπήρχαν ελάχιστα τηλεοπτικά κανάλια, δεν υπήρχε το διαδίκτυο, ούτε φυσικά τα κινητά τηλέφωνα, λέξεις όπως google δεν είχαν υπόσταση -ίσως δεν υπήρχε ούτε υποψία δημιουργίας της- τότε κατανοούμε για ποιο λόγο οι εγκυκλοπαίδειες ήταν θησαυροί γνώσεων. Οι τόμοι στέκονταν επιβλητικοί και ακίνητοι στα ράφια των βιβλιοθηκών μας, κυριαρχούσαν έναντι των υπολοίπων βιβλίων χάρη στον όγκο τους. Δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυριστώ ότι αποτελούσαν και αποδεικτικό στοιχείο του μορφωτικού επιπέδου, ή τουλάχιστον της επιθυμίας για μόρφωση, του κατόχου τους.

Σήμερα οι εγκυκλοπαίδειες αν και παραμένουν θησαυροί γνώσεων, ωστόσο έχουνε μουσειακή και ιστορική αξία. Αν έχουν παραμείνει στα ράφια των βιβλιοθηκών των μεγαλύτερων σε ηλικία είναι είτε γιατί δεν υπάρχει χώρος για να αποθηκευτούν είτε γιατί διακοσμούν αρκετά ικανοποιητικά τα ράφια. Η τεχνολογία έχει ανακαλύψει και εφοδιάσει την αγορά, την κοινωνία μας με πιο αποτελεσματικούς και πιο άμεσους τρόπους αναζήτησης και συλλογής πληροφοριών. Κυρίαρχα, αν όχι αποκλειστικά, το διαδίκτυο και πιο ειδικά οι μηχανές αναζήτησης, οι online εγκυκλοπαίδειες, η google, η wikipedia. Η τελευταία μάλιστα αναφέρεται ως online encyclopedia δείχνοντας τόσο το μέγεθος της εξέλιξης όσο και τη διαχρονικότητα, τη δύναμη του όρου “εγκυκλοπαίδεια”: εδώ μέσα βρίσκεται ολόκληρη η γνώση της ανθρωπότητας. Θα βρεις αυτό που αναζητείς.

Αφορμή για να σκεφτώ και, μελαγχολώντας, να γράψω για αυτό το είδος προς εξαφάνιση ήταν μία τεράστια (23 τόμοι) Ιατρική Εγκυκλοπαίδεια που κοσμεί την βιβλιοθήκη του διαμερίσματος μου, κειμήλιο του ιδιοκτήτη που τυγχάνει ιατρός. Δεν επιχείρησα να ανοίξω ποτέ κανέναν τόμο αλλά αναγνωρίζω πως είναι ένας θησαυρός γνώσεων.

Advertising