«Δε μπορώ καν να μαντέψω τι πρέπει να είναι να ζεις μια ανθρώπινη ζωή». Ισχυρίζεται ο Yozo, ο αφηγητής του εν μέρει αυτοβιογραφικού μυθιστορήματος του Osamu Dazai, Όχι πια άνθρωπος.
Το Όχι πια άνθρωπος του Osamu Dazai αποτελεί το δεύτερο μυθιστόρημα του κορυφαίου μεταπολεμικού Ιάπωνα συγγραφέα. Αφηγείται τη συγκλονιστική και συναρπαστική ιστορία ενός νεαρού άνδρα ευρισκομένου στο δίλημμα της διάλυση των παραδόσεων μιας βόρειας Ιαπωνικής αριστοκρατικής οικογένειας και στον αντίκτυπο των δυτικών ιδεών. Ένας άνθρωπος ο οποίος αισθάνεται τον εαυτό του «απαγορευμένο από το να είναι άνθρωπος».
Το βιβλίο απεικονίζει την αίσθηση της απομόνωσης του Oba Yozo. Ενός μπερδεμένου παιδιού που στη συνέχεια της ζωής του έγινε ένας διαταραγμένος άντρας. Ένας δόλιος άνθρωπος που αδυνατεί να δείξει την αληθινή του φύση στους περισσότερους ανθρώπους. Ένας άνθρωπος που έχει αποκλειστεί ως άνθρωπος. Το μυθιστόρημα αυτό αποτελείται από τρία υπομνήματα.
Στο πρώτο βλέπουμε τον Yozo ως παιδί το οποίο μονίμως ταλαιπωρείται από ένα αίσθημα ισχυρής αποξένωσης. Μεγαλώνοντας, και μετά από πολλαπλές προσπάθειες να κατανοήσει το πως λειτουργεί ο κόσμος, παραμένει ανίκανος να καταλάβει τους ανθρώπους. Εξακολουθεί να τον μπερδεύει η ανιδιοτέλεια και ψεύτικες προσωπικότητες που κυκλοφορούν. Και έτσι καταλήγει ο ίδιος ένας ψεύτικος άνθρωπος. Έχοντας πλέον την αντίληψη πως πρέπει να έχει μια “ευχάριστη” προσωπικότητα όταν βρίσκονται γύρω του άνθρωποι, ώστε να τους κρατάει ψυχαγωγημένους και να τους κάνει να γελούν. Το να κάνει τον “κλόουν” είναι ο τρόπος του να αντιμετωπίσει τον μεγαλύτερο του φόβο, τους ανθρώπους.
Στο δεύτερο υπόμνημα η κατάσταση κλιμακώνεται στις αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές του πρωταγωνιστή. Αυτές περιλαμβάνουν το υπερβολικό ποτό, κάπνισμα και πολλές συναντήσεις με ιερόδουλες (στις οποίες αφιερώνει ορισμένες ταπεινωτικές παρατηρήσεις). Μέχρι που βρίσκει μια γυναίκα που τον κάνει να νιώθει, για πρώτη φορά, σαν να είχε απελευθερωθεί από τον φόβο και την ανησυχία. Σαν για πρώτη φορά να είχε την ελευθερία να μην είναι “κλόουν”, αλλά να παρουσιάζει τη ζοφερή φύση και πραγματικότητα του εαυτού του. Παρά το γεγονός ότι πέρασε από πολλούς έρωτες, ένα πράγμα δεν άλλαξε. Παρέμεινε σκληρός με όλες τις γυναίκες που νοιάστηκαν για αυτόν κι η ζοφερότητα αυτή έγινε αναπόσπαστο κομμάτι της φύσης του.
Στο τρίτο έπειτα από μια ζωή πλημμυρισμένη στα ψέματα, επιχειρεί να γράψει για τις δυστυχίες και τις φρικτές πράξεις του, χωρίς ίχνος ψεύδους αυτήν τη φορά. Αποφεύγοντας να γίνεται συναισθηματικός ή μελοδραματικός, αφηγείται την ιστορία του δίχως άσκοπες περιγραφές αλλά αντιθέτως αγγίζοντας κομψά τα όρια της ωμής ειλικρίνειας και του σκληρού ρεαλισμού. Και αυτό ενώ, ταυτόχρονα, ακυρώνει τον εκάστοτε κανόνα ενός φαινομενικά πολιτισμένου κόσμου.
Ο Dazai αποτυπώνει τέλεια την απίστευτα απογοητευμένη νοοτροπία που μπορεί να κατακλύζει έναν άνθρωπο, χωρίς να γίνεται γελοίος ή μελοδραματικός και με μεγάλη επιτυχία διότι παρασύρει τον αναγνώστη σε ένα “σκοτεινό” μέρος. Τον κάνει να νιώσει τα σκοτεινά συναισθήματα του πρωταγωνιστή όσο εκείνος θρηνεί την ύπαρξή του έξω από την κοινωνία – ή μάλλον καλύτερα, εκτός της ίδιας της ανθρωπότητας. Μερικοί συγγραφείς, όπως ο στην ειδική περίπτωση ο Dazai Osamu, βρίσκουν την ομορφιά στην τραγικότητα. Είναι αυτό που λένε, “άμα βρεθείς μέσα σε ένα χάος, μην παλέψεις να βγεις από αυτό, διότι θα βυθιστείς ακόμα πιο βαθιά”.
Πρόκειται για ένα σκληρό και γραφικό βιβλίο, του οποίου ο ρεαλισμός το καθιστά σπάνιο ερέθισμα. Και αυτό γιατί ο εκάστοτε άνθρωπος, όταν και άμα χρειαστεί να διανύσει μια ζοφερή περίοδο στη ζωή του κατά την οποία ο ίδιος αισθάνεται τον εαυτό του σαν ένα μικρό μαύρο σύννεφο που περιφέρεται και είναι σούπερ κυνικός, είναι εξαιρετικά σπάνιο να βρει ερεθίσματα με τα οποία μπορεί να ταυτιστεί.
Οσάμου Νταζάι – Λίγα λόγια για τον συγγραφέα
Ο Osamu Dazai (Οσάμου Νταζάι, πραγματικό όνομα Shuji Tsushima) ήταν Ιάπωνας συγγραφέας και ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς μυθοπλασίας της Ιαπωνίας του 20ού αιώνα. Ορισμένα από τα πιο δημοφιλή έργα του, όπως το συγκεκριμένο και το Setting Sun (Ο δύων ήλιος), θεωρούνται κλασικά στην Ιαπωνία. Με σχεδόν αυτοβιογραφικό ύφος, οι ιστορίες του Dazai έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον πολλών αναγνωστών. Τα βιβλία του ασχολούνται με μια σειρά από σημαντικά θέματα, όπως η ανθρώπινη φύση, η ψυχική ασθένεια, οι κοινωνικές σχέσεις και η μεταπολεμική Ιαπωνία, με στόχο την ευαισθητοποίηση του αναγνωστικού κοινού.
