Η θρησκεία και η υπόστασή της ιντρίγκαρε το ανθρώπινο μυαλό εδώ και χρόνια. Τόσο οι αμφιλεγόμενες απόψεις όσο και οι αμέτρητοι διαπλητισμοί που επέφερε ανάμεσα στους μεν και τους δε, την καθιστά ως ένα από πρώτα αντικείμενα που ο σκεπτικισμός και η επιστήμη έστρεψαν το βλέμμα τους. Είναι γνωστό πως εκλογικεύουν το συναίσθημα με αποδείξεις και στοιχεία, χωρίς να αφήνουν περιθώριο αμφισβήτησης. Παρακάτω λοιπόν, για τους αναγνώστες που αναζητούν μια διαφορετική προσέγγιση επί του θέματος, δίδονται ως παράδειγμα μερικά βιβλία -κυρίως- ορθολογισμού, των οποίων οι συγγραφείς τους φυσικά και ασπάζονται.
Ο εφημέριος του διαβόλου (Σκέψεις για την ελπίδα, τα ψέματα, την επιστήμη και την αγάπη)- Dawkins Richard, Εκδόσεις Τραυλός
Ο πιο γνωστός βιολόγος της εποχής μας σε ένα αποκαλυπτικό έργο. Ένα βιβλίο που ξεχειλίζει από το πάθος του Ρίτσαρντ Ντόκινς για όλα τα θέματα που τον απασχολούν, για όλα τα θέματα που μας αφορούν και επηρεάζουν άμεσα τη ζωή μας. Με πειστικότητα και σφρίγος, τα κείμενα εκφράζουν το θεμελιώδες αξίωμα του συγγραφέα: “αναζήτησε την αλήθεια”! Ένα βιβλίο που χαρακτηρίζεται από το ιδιαίτερα καυστικό πνεύμα του Ρίτσαρντ Ντόκινς. Στις σελίδες του πνέει ο δυνατός άνεμος του ορθολογισμού.
Στο βιβλίο αποδεικνύεται περίτρανα η ανωτερότητα της επιστήμης απέναντι σε όλες τις απόπειρες ανορθολογικού προσηλυτισμού. Οι άνθρωποι είναι πιστοί στη θρησκεία για έναν μόνο λόγο: ανατράφηκαν με αυτόν τον τρόπο και δεν έμαθαν ποτέ κάτι καλύτερο. Όταν τους προσφέρεται η ευκαιρία να μάθουν, και ύστερα να εκφράσουν την προτίμησή τους, τότε οι επιστήμονες είναι εκείνοι που δικαιώνονται, ενώ οι τσαρλατάνοι παρακμάζουν.
Εγχειρίδιο αθεΐας-Peter Boghossian, Εκδόσεις Μεταίχμιο
Το Εγχειρίδιο αθεΐας του Peter Boghossian είναι ένα έργο γραμμένο με ακρίβεια, πάθος, ανθρωπιά και ευφυή λογική σκέψη, ένα βιβλίο που θα φωτίσει κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο που παραμένει ανοιχτός και περίεργος. Δεν είναι μια ιστορία για να τη διαβάζετε το βράδυ πριν κοιμηθείτε, αλλά ένα κάλεσμα για αφύπνιση, ικανό να ξαναζωντανέψει την ορθολογική σκέψη σας. Μια ανάλυση των μηχανισμών της πίστης, σε αντιπαραβολή με τους μηχανισμούς της λογικής.
Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα- Nietzsche Friedrich, Εκδόσεις Βάνιας
Όταν έγινε τριάντα χρονών ο Ζαρατούστρα, εγκατέλειψε τον τόπο που είχε γεννηθεί και τη λίμνη του τόπου του και πήγε στο βουνό. Εκεί απόλαυσε το πνεύμα του και τη μοναξιά του δίχως να κουραστεί, για δέκα ολόκληρα χρόνια. Στο τέλος όμως, η καρδιά του άλλαξε – κι ένα πρωί, καθώς ρόδιζε η αυγή, σηκώθηκε, παρουσιάστηκε μπροστά στον ήλιο και του μίλησε ως εξής:
‘’Εσύ, μεγάλο άστρο! Αν δεν είχες αυτούς που φωτίζεις, τι θα ήταν η ευτυχία σου;Δέκα χρόνια ερχόσουν εδώ πάνω στη σπηλιά μου· μια μέρα θα βαριόσουν το φως σου και τούτον τον δρόμο, αν δεν υπήρχα εγώ, ο αετός μου και το φίδι μου. Εμείς όμως σε περιμέναμε κάθε πρωί, σε απαλλάσσαμε από το περίσσευμά σου και σε ευλογούσαμε γι’ αυτό. Δες! Έχω μπουχτίσει τη σοφία μου, σαν τη μέλισσα που έχει μαζέψει πάρα πολύ μέλι, έχω ανάγκη από χέρια που απλώνονται.’’
Advertising
Ασκητική- Καζαντζάκης Νίκος, Εκδόσεις Καζαντζάκη
Σύμφωνα με την “Ασκητική”, ο άνθρωπος έχει ανάγκη τον Θεό, αλλά και ο Θεός έχει ανάγκη τον άνθρωπο, για να στερεωθεί. Στερεώνοντας, όμως, τον Θεό, που κρύβεται μέσα σε κάθε ιδέα, όπως μέσα σε σάρκα, στερεώνουμε και την ψυχή μας και συμβάλλουμε, σε συνεργασία και με τη φύση, στη δημιουργική εξέλιξη και ανέλιξη του κόσμου. Ιδέες, αξιώματα, θεωρήματα της Ασκητικής είναι εγκατεσπαρμένα στο σύνολο του έργου του Νίκου Καζαντζάκη. Αποτελούν τη βιοθεωρία του, τη φιλοσοφία τής ζωής του.
Η “Ασκητική” είναι ο Νίκος Καζαντζάκης. Και ο Νίκος Καζαντζάκης είναι η Ασκητική. Μια ελβετική εφημερίδα έγραψε πως η Ασκητική είναι «το κατά Καζαντζάκην ευαγγέλιο». Ο ίδιος ο δημιουργός της έγραψε ότι η Ασκητική είναι «η πιο σπαραχτική Κραυγή τής ζωής του» και ότι όλο το έργο του είναι σχόλιο στην Κραυγή αυτή. Το 1927 στην Αθήνα προκάλεσε μεγάλο σάλο.
Ο συγγραφέας ένιωσε πως λίγοι την κατάλαβαν. Στα τέλη τού έτους έγραψε στην Ελένη του: «Η “Ασκητική” είναι μια φοβερή, αιματερή κραυγή, που θ’ ακουστεί μετά το θάνατό μου. Τώρα οι άνθρωποι καταλαβαίνουν μονάχα την ποιητική φόρμα. Μα μέσα στις παρομοίωσες αυτές και στις λυρικές φράσεις αναπηδά φλογερή, πάνοπλη, πέρα από απελπισία κι ελπίδα, η μελλούμενη όψη τού Θεού».
Απομυθοποίηση (Καταρρίπτοντας τον μύθο της θρησκείας)- Daniel C. Dennett, Εκδόσεις Βάνιας
Η θρησκεία έχει αναδείξει τα καλύτερα, αλλά και τα χειρότερα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης, από τον αλτρουισμό και την αυτοθυσία ως τον φανατισμό και τη μισαλλοδοξία. Ωστόσο, μέχρι σήμερα, λίγα βιβλία προσπάθησαν να τη μελετήσουν από επιστημονική σκοπιά. Η “Απομυθοποίηση” αποτελεί μια τολμηρή και αναπόφευκτα προκλητική εξαίρεση. Με βάση δεδομένα από τον χώρο της βιολογίας, της ιστορίας και της ψυχολογίας, ο Dennett ρωτά:
Είναι η θρησκεία ένα προϊόν τυφλών εξελικτικών ενστίκτων ή αποτελεί προϊόν ορθολογικής επιλογής; Είναι πραγματικά ο καλύτερος τρόπος να ζήσει κανείς μια ηθική ζωή; Είναι η θρησκεία καλή για τον άνθρωπο; Το βιβλίο αυτό δεν αποτελεί ένα αντιθρησκευτικό κήρυγμα, αλλά μια γενναία και ειλικρινή επιστημονική εξέταση, που τολμά να διαπεράσει το παραπέτασμα της ορθοδοξίας και της εξ αποκαλύψεως αλήθειας.
Ο Θεός και ο άθεος -Φίλιππος Λεβέντης, Εκδόσεις Καστανιώτη
Από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα δεν υπήρξε εκπρόσωπος των γραμμάτων ή της τέχνης που να μην προβληματίστηκε στο αιώνιο θέμα της ύπαρξης του Θεού. Όλοι οι μεγάλοι στοχαστές, επιστήμονες και καλλιτέχνες μάς άφησαν παρακαταθήκες που έμειναν στην Ιστορία ως αποφθέγματα ή αφορισμοί για το Θεό, τη θρησκεία, τη σχέση της με τη δύναμη ή την αδυναμία του ανθρώπου. Από τον Αριστοτέλη και τον Επίκουρο μέχρι τον Νίτσε, τον Φρόιντ, αλλά και τον Άρθουρ Κλαρκ ή τον Γούντι Άλεν, έχουν διατυπωθεί πολλές και σπουδαίες φράσεις που πυροδοτούν τη σκέψη μας και μας παρακινούν να τοποθετηθούμε στο ζήτημα της ύπαρξης ή της ανυπαρξίας του Θεού.
Το βιβλίο “Ο Θεός και ο άθεος” δεν φιλοδοξεί βέβαια να απαντήσει σε αυτό το οντολογικό και μεταφυσικό θέμα, αλλά να εμβαθύνει με πλάγιο τρόπο στα συστατικά και τα δεδομένα του, να εντρυφήσει στο σκεπτικισμό, να αγγίξει με θάρρος την άρνηση και να δώσει τελικά το λόγο στην αιρετική σκέψη, που αποδίδεται είτε με προσπάθειες λογικών προσεγγίσεων, είτε με πυρά καταιγιστικών αφορισμών, είτε με ριπές καυστικού χιούμορ.
