Που είναι ο Νίτσε σήμερα που τον χρειαζόμαστε;

«Εκεί που σταματά το κράτος, εκεί αρχίζει ο άνθρωπος.» Για τη συγκεκριμένη φράση καθώς και για πάμπολλες άλλες προφητείες που επιχρυσώθηκαν από το στόμα του ο σπουδαίος στοχαστής δε θα πάψει να μας στοιχειώνει. Σαν να τον βλέπουμε να κατεβαίνει για μια στιγμή και να κοντοστέκεται πάνω από τον θόλο του ουρανού κοιτάζοντας την εποχή μας. Γκριμάτσες αηδίας και αποδοκιμασίας που θα έκανε! Τόσο πολύ θα τρελαινόταν από τη κατάντια του κόσμου, που μπορεί και να σταυροκοπιόταν!

Με αφορμή το ερώτημα- που μόνο ως φιλοσοφικό μπορεί να ιδωθεί και κατ’ επέκταση να απαντηθεί- του ποια θα ήταν η αντίδραση του μεγάλου Γερμανού φιλόσοφου για την εποχή μας, ας ανατρέξουμε σε ένα βιβλίο σταθμό και ειδικότερο στο κεφάλαιο «Για το νέο είδωλο». Για τους περισσότερους αποτελεί και το βάφτισμα του πυρός απέναντι στον κίνδυνο και την όαση της σκέψης του. Ο Τάφε έφη Ζαρατούστρα ή σε νεότερη μετάφραση Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα, είναι ένα βιβλίο που  ακόμα κελαηδάει το πανανθρώπινο του μήνυμα στα αυτιά μας. Οι μισοί τον παρερμηνεύουν αποδίδοντας του μηδενιστικά, ναζιστικά πρόσημα ανάλογα με τις ορέξεις τους. Οι υπόλοιποι χρησιμοποιούν βουλοκέρι μπροστά στο ποιητικό μεν, δηκτικό δε και αντικομφορμιστικό περιεχόμενο.

Το συγκεκριμένο κεφάλαιο μέσα στο βιβλίο ψυχανεμίζεται από το 1883-1885 τη κατάσταση του σήμερα. Ειδικά με τα τωρινά γεγονότα, με τις εκρήξεις θαυμασμού από τα ελληνικά ΜΜΕ που στεφανώνουν με αυτοκρατορικά εύσημα τη κυβέρνηση για την εξαίρετη θωράκιση του λαού απέναντι στον covid-19. Στα μουλωχτά όμως κόβουν τα ρεύματα στις πλατείες και περνάνε στη ζούλα αντισυνταγματικά περιβαλλοντικά νομοσχέδια. Πλουτίζοντας τις φαρμακευτικές και τις τσέπες τους αλλά μεμψιμοιρώντας και από πάνω για την οικονομική κατολίσθηση.  Όλα αυτά επικαλυμμένα με τη διακριτική γοητεία της προστασίας των απανταχού κυβερνητάδων. Έχοντας ως πρώτης τάξεως ρεκλάμα την εγγύηση των επιστημόνων και των καλλιτεχνών.

Advertisements

Μπορεί να έχει ξεσπάσει έστω ένα κύμα γόνιμης διαμαρτυρίας.  Όταν όμως ο πανικός του πρώτου καιρού παρέλθει, ο μέσος πολίτης θα συνεχίζει να αγοράζει αγρούς  επιστρέφοντας στη κανονικότητα από την οποία δραπέτευσε για λίγο. Για αυτό το λόγο, ακόμη μία ανασκόπηση περί της έννοιας του κράτους μόνο ασύμφορη δεν είναι. Μέσω της ποιητικής, βαθιά αλληγορικής νιτσεϊκής πένας που δεν χαρίζει σε κανέναν. Μέσω δηλαδή της πολλές φορές καταγγελτικής λογοτεχνικής φιλοσοφίας.

«Κράτος λέγεται το πιο ψυχρό απ ‘όλα τα ψυχρά τέρατα» γράφει ο Νίτσε. Και λίγο πιο κάτω «αλλά το κράτος ψεύδεται σε όλες τις γλώσσες του καλού και του κακού. Και ό,τι και να πει, ψεύδεται- και επίσης ό,τι έχει, το έχει κλέψει». Ποιος είδε τον Παντοδύναμο και δεν τον φοβήθηκε; Το κράτος που αποτελεί τον σημερινό επηρμένο Θεό  οι πιστοί πολίτες το τρέμουνε. «Κουραστήκατε στον αγώνα και τώρα η κούραση σας υπηρετεί το νέο είδωλο». Αυτό που χαίρει συνειδητοποιήσεως είναι πως τα κράτη είναι πολιτικά με καταπιεστικές διακλαδώσεις που απολήγουν στον πυρήνα της κοινωνίας. Φαινομενικά όμως κράτος και κοινωνία θεωρείται πως πράττουν ασχέτως το ένα με το άλλο. Και εδώ έγκειται η ασυδοσία του και η κροκοδείλια φροντίδα του. Ακριβώς στο να αρνηθεί πως υπάρχει κρατική και κοινωνική σύμπλευση.

Η θέληση του κράτους για δύναμη εκτοπίζει τους εχθρούς και ενθρονίζει τους υπηκόους του για τα καλά. Με το χρυσό ραβδάκι του φόβου. Ο απόλυτος σκοταδισμός πέφτει πάνω στον λαό. Υπό την απειλή ενός πανοπτικού ματιού, γουρλωμένου και άγρυπνου που απλώνει την ακτινοβολία του στον λαό. Οι νόμοι του κράτους πρέπει να τηρούνται κατά γράμμα, άσχετα αν σε όλους τους κυβερνώντες γλυκοχαράζει ένα άπληστο, απλωμένο στο βάζο με το γλυκό, χέρι. Στον λαό το κράτος μοιράζει μάσκες για να τους έχει στη τυφλόμυγα.  Ανάστατους μπροστά στις απειλές που μόνο η κρατική μέριμνα τακτοποιεί.

Το «νέο είδωλο» είναι το Κράτος, «θέλει να σας τα δώσει όλα, αν εσείς το λατρέψετε.» Σας τα παίρνει όμως διπλά και τριπλά την ίδια στιγμή που σας τα δίνει. Όσα λιγότερα κατέχετε τόσο πιο ελεύθεροι, κυρίαρχοι του εαυτού σας είστε. «Αληθινά, όποιος κατέχει λίγα, κατέχεται εξίσου λίγο: ευλογημένη να είναι η μικρή φτώχεια!» Ο Νίτσε στην εποχή μας τα ίδια συστατικά θα προέτασσε : αυταξία, αυτοπραγμάτωση, ευγένεια.

Οι οικονομικές κρίσεις φέρνουν στη φόρα τα άπλυτα των κυβερνήσεων που στηρίζονται στους σάπιους κρατικούς μοχλούς της κοινωνικής διαστρωμάτωσης. Η πολιτική λογοτεχνία/φιλοσοφία έρχεται να ασκήσει δριμύτατη κριτική στα κρατικά φυλάκια. Εκπρόσωπος της ο Νίτσε που χωρίς την αισθητική δυναμική του ποιητικού δανείου, το όραμα του θα ήταν λιγότερο απολαυστικό. Προσπαθεί με νύχια και με δόντια να αφυπνίσει το κάθε άτομο ξεχωριστά. Με το να καταδυθεί στην ουσιαστική, την πιο βαθιά αλήθεια του και να την αντιμετωπίσει κατά μέτωπο.

Το  μεγαλύτερο κακό που μπορούμε να εντοπίσουμε στη ψυχή και τη σκέψη των σημερινών ατόμων είναι το σύνδρομο της συστολής και της διαστολής στη καθημερινή ζωή και που εξηγείται κάπως έτσι. Η ζωή τελικά όταν αρχίζει να βραδιάζει μοιάζει τόσο μεγάλη ή όταν βγαίνει κανείς έξω περπατώντας το σούρουπο και νιώθει πως όλα μπορούν να συμβούν, τότε η ζωή είναι απύθμενη. Μόλις όμως γυρίζει σπίτι και έχει για τα καλά σκοτεινιάσει τότε η ζωή είναι γελοιωδώς απειροελάχιστη. Η υπόσχεση στον άνθρωπο ότι τα πάντα είναι μπροστά του και στο χέρι του να τα αποκτήσει υποσκάπτεται την αμέσως επόμενη στιγμή που του αναιρείται αυτή η υπόσχεση. Έτσι η σημερινή γενιά παραμένει σε μια αέναη ακινησία. Βρίσκεται σε αγρανάπαυση. «Αχ, φίλοι μου, το βράδυ είναι αυτό που ρωτά από μέσα μου. Συγχωρήστε τη θλίψη μου! Βράδιασε: συγχωρήστε με που βράδιασε!»

Αν λοιπόν ασχοληθούμε με τον εαυτό μας, στα πλαίσια βελτίωσης του, άρσης των μικροτήτων που μας καταδυναστεύουν όπως ακριβώς το κράτος. Διαβάζοντας, συζητώντας και παίζοντας αποδεχόμενοι την αλήθεια. Τότε θα είμαστε προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουμε τον φόβο και τον έλεγχο του «ειδώλου» που λέγεται κρατισμός.