Συστατικό στοιχείο των βιβλίων είναι τα εξώφυλλα τους. Αποτελούν την εικόνα τους, προσκαλούν τους εν δυνάμει αναγνώστες να τα πιάσουν στα χέρια τους, να τα ξεφυλλίσουν, εν τέλει να τα αγοράσουν. Τα εξώφυλλα των βιβλίων αποτελούν την πρώτη, οπτική επαφή του αναγνώστη με το έργο, το περιεχόμενο. Είναι όπως τα πρωτοσέλιδα των καθημερινών εφημερίδων, των εβδομαδιαίων περιοδικών. Λειτουργούν με παρόμοιο τρόπο: σε προσκαλούν – ακόμη και σε προκαλούν – ή σε αποτρέπουν να τα αγοράσεις ή έστω να ρίξεις μία ματιά σε ό,τι βρίσκεται πίσω από αυτά. Τα βιβλία είναι προϊόντα πνευματικής και νοητικής κατανάλωσης και τα εξώφυλλα τους η συσκευασία τους, όσο προκλητικό και αν ακούγεται.
Αλλά, το ερώτημα που τίθεται αναπόδραστα είναι: αγοράζουμε ένα βιβλίο μόνο επειδή μας έχει εντυπωσιάσει το εξώφυλλο του χωρίς να μας ενδιαφέρει ο συγγραφέας, ο τίτλος, η περίληψη της ιστορίας που έχει να μας διηγηθεί; Είναι τόσο ισχυρά ώστε να μας επηρεάζουν τόσο καταλυτικά στην επιλογή των αναγνωσμάτων μας; Τελικά πόση δύναμη έχει το περιτύλιγμα, η εικόνα; Το φαίνεσθαι υπερτερεί του είναι; Ας μην καταλήξουμε στην φιλοσοφία, δεν είναι αυτός ο στόχος μας. Μας ενδιαφέρει η δυναμική και η επιρροή που ασκούν τα εξώφυλλα των βιβλίων πάνω μας.
Ας κάνουμε πιο συγκεκριμένο το ερώτημα. Όταν μπαίνουμε σε ένα βιβλιοπωλείο έχουμε ήδη στο μυαλό μας και καταλήξει ποιο βιβλίο θέλουμε να αγοράσουμε επειδή είναι η τελευταία δουλειά του αγαπημένου μας συγγραφέα; Ή περνάμε από όλα τα ράφια και τους πάγκους και κοιτάζουμε τα εξώφυλλα των βιβλίων με τα σχέδια τους, τις εικόνες τους, τα χρώματά τους και επιλέγουμε το εντυπωσιακότερο; Όπως θα κάναμε σε ένα κατάστημα ρούχων; Εμένα θα μου άρεσε ένα κατακόκκινο βιβλίο με ένα εντυπωσιακό σχέδιο κατά προτίμηση με περίγραμμα σε χρώμα μαύρο. Και μάλλον θα το έπιανα στα χέρια μου με σκοπό να το ξεφυλλίσω, να γυρίσω στο πίσω μέρος για να διαβάσω την περίληψη, να βρω το βιογραφικό του συγγραφέα, αν δεν τον γνώριζα. Αλλά, δεν θα το επέλεγα αν δεν με συνέπαιρνε η ιστορία που κρύβονταν μέσα του. Αν δεν παρακινούσε το ενδιαφέρον μου. Η αλήθεια είναι πως στις εκθέσεις βιβλίων θα περνούσα περισσότερη ώρα χαζεύοντας τα εξώφυλλα των βιβλίων και τις απεικονίσεις τους, ακόμη και αν δεν αγόραζα τελικά τίποτα. Ωστόσο, στα βιβλιοπωλεία μπαίνω αποφασισμένος να αγοράσω το λογοτεχνικό βιβλίο που έχω ήδη αποφασίσει.
Σκέφτομαι πως για έναν συγγραφέα θα είναι δύσκολη δουλειά να αποφασίσει για τα εξώφυλλα των βιβλίων του· το σχέδιο, το χρώμα, την εικόνα, τη γραμματοσειρά. Και είμαι βέβαιος πως δεν θα είναι αποκλειστικά δική του απόφαση, αλλά και των πιο ειδικών, ακόμη και του εκδότη, ίσως κυρίως εκείνου. Πρόσφατα κυκλοφόρησε το πόνημα μιας συγγραφέως που συμβαίνει να είναι και φίλη μου. Το εξώφυλλο ήταν πολύ όμορφο και θελκτικό, ταίριαζε με το περιεχόμενο του βιβλίου, αλλά είχε και τοποθέτηση προϊόντος, όπως θα λέγανε στην τηλεόραση. Σε κάποιο σημείο διακρίνονταν ξεκάθαρα γνωστό brand name. Τη νομική ευθύνη την αναλαμβάνει ο εκδότης μου είπε.
Τελικά, τα εξώφυλλα των βιβλίων απαιτούν μεγάλη επιμέλεια και δουλειά. Κατά τη γνώμη μου πρέπει να σε προδιαθέτουν για το περιεχόμενο που θα ακολουθήσει αν αποφασίσεις να ανοίξεις το βιβλίο.
