Πηγή εικόνας: elmundo.es | Ο Αδόλφος Χίτλερ με συνεργάτες του. Αριστερά φαίνεται ο Φον Στάουφενμπεργκ, ιθύνων νους της «Επιχείρησης Βαλκυρία».
Στις 20 Ιουλίου 1944, εφαρμόστηκε η «Επιχείρηση Βαλκυρία». Ήταν ένα αποτυχημένο πραξικόπημα Γερμανών αξιωματικών εις βάρος του χιτλερικού καθεστώτος. Συνοδεύτηκε από αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας κατά του ιδίου του Χίτλερ. Αποτελεί μια από τις σημαντικότερες πολιτικές ίντριγκες της ιστορίας, καθώς η ενδεχόμενη επιτυχία της θα είχε γράψει διαφορετική ιστορία για τη Γερμανία αλλά και όλο τον δυτικό κόσμο.
Η «Επιχείρηση Βαλκυρία» ως σχέδιο του Τρίτου Ράιχ
Η «Επιχείρηση Βαλκυρία» (Operation Walküre) ήταν σχέδιο του στρατού της ναζιστικής Γερμανίας κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Είχε ως στόχο την πλήρη επιβολή της τάξης από τον στρατό στην επικράτεια του Τρίτου Ράιχ σε περίπτωση πλήρης διάλυσης της τάξης. Το σχέδιο θα έμπαινε σε εφαρμογή σε περιπτώσεις ακραίων μαζικών εξεγέρσεων αιχμαλώτων, εργατών και γενικότερα όλων των κατεχόμενων λαών της χιτλερικής Γερμανίας, καθώς και σε μαζικούς βομβαρδισμούς από τις Συμμαχικές Δυνάμεις.
Το σχέδιο «Βαλκυρία» στόχευε στη διατήρηση των ναζί στην εξουσία. Την έμπνευσή του είχε το επιτελείο του Γερμανού στρατηγού Φρίντριχ Όλμπριχτ. Το όνομα του σχεδίου πάρθηκε από τις Βαλκυρίες, θηλυκές θεότητες της Σκανδιναβικής Μυθολογίας. Παρ’όλα αυτά, το σχέδιο αυτό θα χρησιμοποιούνταν για την επίτευξη στόχων ομάδας Γερμανών αξιωματικών που ήθελαν να ανατρέψουν τον Αδόλφο Χίτλερ και να εγκαθιδρύσουν τη δική τους τάξη πραγμάτων.
Πηγή εικόνας: enet.gr | Το σχέδιο «Βαλκυρία», υπήρχε ως ενδεχόμενη λύση για τη διαχείριση εσωτερικών κρίσεων της ναζιστικής Γερμανίας.
Ο Αδόλφος Χίτλερ στο στόχαστρο
Από το 1933 που κατέλαβε την εξουσία, ο Αδόλφος Χίτλερ βρέθηκε πολλές φορές στο στόχαστρο πολιτικών του αντιπάλων και εχθρών τόσο μέσα στο κόμμα του όσο και στους κόλπους του γερμανικού στρατεύματος. Την περίοδο 1935 – 1939, ο Χίτλερ απειλούσε την Ευρώπη με την επεκτατική του πολιτική. Υπήρξαν ανώτατοι αξιωματικοί που θεωρούσαν την πολιτική του επικίνδυνη και ζημιογόνα και επιδίδονταν σε αποτυχημένες δολοπλοκίες εναντίον του. Η δυσαρέσκεια των αξιωματικών μειώθηκε την περίοδο 1939 – 1942, όπου η χιτλερική Γερμανία κέρδιζε σε όλα τα μέτωπα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Χίτλερ ήταν κύριος σχεδόν ολόκληρης της ηπειρωτικής Ευρώπης. Παρ’όλα αυτά αντιμετώπιζε μέχρι τότε δεκάδες (αποτυχημένες) απόπειρες δολοφονίας εναντίον του. Μόνο την περίοδο 1934 – 1944, οι απόπειρες ανέρχονταν σε 27!
Advertising
Advertisements
Το 1942, μετά από διαφωνία με τον στρατάρχη Χάιντς Γκουντέριαν στο Ανατολικό Μέτωπο, ο Χίτλερ ανέλαβε εξ ολοκλήρου την αρχηγεία του γερμανικού στρατεύματος. Στη συνέχεια, η πλάστιγγα έγειρε προς το μέρος των Συμμάχων, με τους Γερμανούς να υφίστανται διαδοχικές ήττες και συνεχή υποχώρηση σε όλα τα μέτωπα. Τότε ο Φύρερ ξαναμπήκε στο στόχαστρο ανώτερων και ανώτατων αξιωματικών ως υπαίτιος για την ενδεχόμενη μελλοντική ήττα της Γερμανίας.
Πηγή εικόνας: history-point.gr | Ο Αδόλφος Χίτλερ βρέθηκε πολλάκις στο στόχαστρο ανώτατων αξιωματικών του στρατού για τις κινήσεις του.
Η «Επιχείρηση Βαλκυρία» ως συνωμοσία κατά του Φύρερ
Το 1942, μια ομάδα αξιωματικών εμπνεύστηκε την ιδέα να χρησιμοποιηθεί το σχέδιο «Βαλκυρία» για την ανατροπή του χιτλερικού καθεστώτος και την αναρρίχησή της στην εξουσία του Ράιχ. Η ιδέα ανήκε συγκεκριμένα στον συνταγματάρχη Κλάους Φίλιπ Μαρία Σενκ Φον Στάουφενμπεργκ και στον υποστράτηγο Χένινγκ Φον Τρέσκοβ.
Ο Κλάους Φον Στάουφενμπεργκ, ήταν ήρωας του Μετώπου της Βορείου Αφρικής. Χαρακτηριστικό της εμφάνισής του ήταν ένα κάλυμμα στο αριστερό μάτι. Ο Φον Στάουφενμπεργκ είχε χάσει το αριστερό του μάτι καθώς και δύο δάχτυλα του αριστερού του χεριού σε μάχη στη βόρεια Αφρική. Ο επιτελικός υποστράτηγος της Βέρμαχτ, Φον Τρέσκοβ ήταν ο πλέον επίμονος εχθρός του Χίτλερ. Ο Στάουφενμπεργκ και ο Τρέσκοβ ήταν οι ιθύνοντες του σχεδίου όμως οι κύριοι συνωμότες που τους πλαισίωναν ήταν οι εξής:
Χανς Όστερ, ταξίαρχος της Βέρμαχτ
Λούντβιχ Μπεκ, στρατηγός της Βέρμαχτ
Βίλχελμ Φον Κανάρης, ναύαρχος και αρχηγός της Αμπβέρ (Abwehr, γερμανική στρατιωτική αντικατασκοπεία)
Έρβιν Φον Βιτσλέμπεν, στρατηγός της Βέρμαχτ
Καρλ Γκέρντελερ, πρώην δήμαρχος της Λειψίας
Φρίντριχ Όλμπριχτ, στρατηγός του εφεδρικού στρατού
Φρίντριχ Φρομ, στρατηγός του εφεδρικού στρατού
Ντίτριχ Μπονχέφερ, θεολόγος
Άλμπρεχτ Φον Κβιρνχάιμ, συνταγματάρχης της Βέρμαχτ
Καρλ Χάινριχ Φον Στυλπνάγκελ, στρατηγός της Βέρμαχτ
Πηγή εικόνας: mixanitouxronou.com.cy | Κλάους Φον Στάουφενμπεργκ, ο εμπνευστής του σχεδίου «Βαλκυρία», ως συνωμοσία κατά του Χίτλερ.
Τα αίτια της συνωμοσίας
Οι συνωμότες δεν ήταν απλά φιλόδοξοι άνθρωποι οι οποίοι ήθελαν να καταλάβουν την εξουσία για να ικανοποιήσουν προσωπικές τους επιθυμίες. Τα αίτια που οδήγησαν στον σχεδιασμό της συνωμοσίας ήταν τα εξής:
Advertising
Βλέποντας τη Γερμανία να ηττάται, οι συνωμότες ήθελαν να ανατρέψουν τον Χίτλερ για να διασώσουν το κράτος και το έθνος τους από την ολική καταστροφή. Με την ανάληψη της εξουσίας, θα διαπραγματεύονταν αυτοί με τους Συμμάχους για να σώσουν ό,τι ακόμα σωζόταν μα κυρίως να διασώσουν το ηθικό κύρος της Γερμανίας.
Το 1944, οι Σύμμαχοι έκαναν την Απόβαση στη Νορμανδία. Αυτό οδήγησε τη Γερμανία να πολεμάει σε δύο μέτωπα καθώς συνέχιζε και τον πόλεμο κατά της Σοβιετικής Ένωσης στα ανατολικά. Οι Σύμμαχοι ενδεχομένως δεν θα είχαν καμία διάθεση για διαπραγμάτευση με μια στρατιωτική χούντα των συνωμοτών, καθώς υποστήριζαν τον αγώνα μέχρις εσχάτων, μέχρι την άνευ όρων τελική παράδοση της Γερμανίας. Οι συνωμότες, ακόμα κι αν δεν κατάφερναν να διασώσουν ό,τι ακόμα σωζόταν, θα τερμάτιζαν τον πόλεμο και θα γλίτωναν εκατομμύρια ψυχές που χάθηκαν στα πεδία των μαχών και στις κατεχόμενες χώρες.
Οι συνωμότες ήθελαν να αποδείξουν ότι υπήρχαν αξιωματικοί του Τρίτου Ράιχ που είχαν εν γνώσει τους τα εγκλήματα του ναζισμού και ήταν πολέμιοι του Χίτλερ και της ιδεολογίας του. Η ιστορία θα έδειχνε πως αποτελούσαν μια ακτίδα φωτός, μέσα στα σκοτεινά γρανάζια της ναζιστικής γραφειοκρατίας. Ο Κλάους Φον Στάουφενμπεργκ δήλωνε για αυτό μετά παρρησίας:
«Θα καταγραφούμε στη γερμανική ιστορία ως προδότες. Αν διστάσουμε όμως, θα προδώσουμε την ίδια τη συνείδησή μας».
Πηγή εικόνας: theatrecomments.weebly.com | Κλάους Φον Στάουφενμπεργκ, ένας καθαρός αξιωματικός της ναζιστικής Γερμανίας.
Βήματα της «Επιχείρησης Βαλκυρία»
Οι συνωμότες είχαν αναπτύξει τα παρακάτω βήματα για την «Επιχείρηση Βαλκυρία» που θα τους οδηγούσε στην εξουσία:
Δολοφονία του Φύρερ
Καταλήψεις καίριων σημείων από τους συνωμότες (υπουργικά κτήρια στο Βερολίνο, αρχηγείο του Χάινριχ Χίμλερ στην Ανατολική Πρωσία, ραδιοφωνικοί σταθμοί, τηλεγραφικά γραφεία)
Καταλήψεις όλων των στρατοπέδων συγκέντρωσης της επικράτειας του Ράιχ με σκοπό της διακοπής της εξόντωσης των Εβραίων και όλων των φερόμενων εχθρών του ναζισμού. Βασική προϋπόθεση όλων αυτών ήταν η υπακοή των στρατιωτικών μονάδων στους συνωμότες.
Προώθηση Συντάγματος επιμελημένου από τον στρατηγό Λούντβιχ Φον Μπεκ και τον πολιτικό Καρλ Γκέρντελερ. Το Σύνταγμα θα προέβλεπε σχηματισμό κυβέρνησης προσωπικοτήτων. Θα αποκαθιστούνταν οι θεμελιώδεις δημοκρατικές ελευθερίες των υπηκόων του Ράιχ αλλά όχι (αμέσως) ο κοινοβουλευτισμός.
Έναρξη διαπραγματεύσεων με τις Συμμαχικές Δυνάμεις για την έκβαση του πολέμου.
Ένα άλλο κρίσιμο ζήτημα των συνωμοτών ήταν σε ποιο πρόσωπο θα ανήκε η αρχηγεία του Ράιχ, την επόμενη μέρα της πτώσης του ναζισμού. Αρχικά και τουλάχιστον μια φορά, οι συνωμότες προσέγγισαν τον Χάινριχ Χίμλερ, αρχηγό των ταγμάτων Ες Ες (Waffen SS) και υψηλά ιστάμενο στην ιεραρχία του Τρίτου Ράιχ. Του πρόσφεραν την ηγεσία του Ράιχ και την προστασία τους σε αντάλλαγμα της βοήθειας που θα τους έδινε στην ανατροπή του Χίτλερ και στη διαπραγμάτευση με τους Συμμάχους. Ο Χίμλερ δεν αποδέχθηκε την πρόσκληση, ωστόσο ενώ γνώριζε, δεν αποκάλυψε την συνωμοσία. Παρ’όλα αυτά, μπήκε κι αυτός στη «μαύρη λίστα» των συνωμοτών για φόνο.
Υπήρχε η φήμη πως οι συνωμότες στράφηκαν για την αρχηγεία, στον λαοφιλή και πετυχημένο στρατάρχη Έρβιν Ρόμελ. Σίγουρα δεν έλαβε μέρος στη συνωμοσία, ωστόσο κι εκείνος γνώριζε μα σιωπούσε. Ανήκε στον κύκλο των απογοητευμένων που έβλεπαν τη Γερμανία και τον κόσμο να καταστρέφεται εξαιτίας των κινήσεων ενός παρανοϊκού. Τελικά αποφασίστηκε, πως καγκελάριος της Γερμανίας την επόμενη μέρα της πτώσης του ναζισμού θα ήταν ο Καρλ Γκέρντελερ, πολιτικός, εις εκ των συνωμοτών.
Advertising
Όλες τα έγγραφα των παραπάνω υποθέσεων χειρίζονταν η Έρικα, σύζυγος του υποστρατήγου Τρέσκοβ και η γραμματέας του, Μαργκαρέτε Φον Όβεν. Αμφότερες οι γυναίκες φορούσαν γάντια για να μην αφήσουν δακτυλικά αποτυπώματα στα απόρρητα έγγραφα.
Πηγή εικόνας: uk.wikipedia.org | Καρλ Φρίντριχ Γκέρντελερ, ο μελλοντικός Καγκελάριος, σύμφωνα με την «Επιχείρηση Βαλκυρία».
Πρώτες απόπειρες της συνωμοσίας
Τον Ιούλιο του 1944, η Γερμανία βρισκόταν σε δεινή θέση στον πόλεμο και το σχέδιο ήταν πιο έτοιμο από ποτέ για εφαρμογή. Η 7η Ιουλίου ορίστηκε η μέρα που θα δολοφονούνταν ο Χίτλερ στο Σάλτσμπουργκ της Αυστρίας από το χέρι του στρατηγού Χέλμουτ Στιφ. Ο Στιφ όμως τελευταία στιγμή δείλιασε και η δολοφονία αναβλήθηκε. Τότε, ο Φον Στάουφενμπεργκ αποφάσισε να σκοτώσει τον Χίτλερ μόνος καθώς ως επιτελικός αξιωματικός ήταν ο μόνος που χε άμεση πρόσβαση στον Φύρερ.
Ο Φον Στάουφενμπεργκ αποφάσισε να σκοτώσει τον Χίτλερ στην αίθουσα συσκέψεων τοποθετώντας εκρηκτικά, στις 11 Ιουλίου. Όμως αναβλήθηκε η δολοφονία, καθώς έλειπαν από τη σύσκεψη ο Χάινριχ Χίμλερ και ο Χέρμαν Γκέρινγκ, ο στρατάρχης του Ράιχ. Οι συνωμότες ήθελαν να τους δολοφονήσουν μαζί και τους τρεις και ορίστηκε νέα ημερομηνία. Στις 15 Ιουλίου, ο Στάουφενμπεργκ πήγε να δολοφονήσει και τους τρεις με εκρηκτικά αλλά πάλι έκανε πίσω καθώς ο Χίτλερ αποχώρησε τελευταία στιγμή απ’το συμβούλιο.
Πηγή εικόνας: ellinofreneianet.gr | Χάινριχ Χίμλερ και Χέρμαν Γκέρινγκ.
Η συνωμοσία της 20ης Ιουλίου 1944
Τελικά, ο Φον Στάουφενμπεργκ αποφάσισε να εξοντώσει τον Χίτλερ στο καταφύγιό του στην Πολωνία. Το καταφύγιο έφερε την ονομασία Wolfsschanze (Η φωλιά του λύκου) και βρισκόταν στην Πολωνία, κάμποσα χιλιόμετρα μακριά από το γερμανοσοβιετικό μέτωπο. Θα τοποθετούσε δίπλα στον Φύρερ χαρτοφύλακα με εκρηκτική ύλη και θα έφευγε. Σύμφωνα με το σχέδιο, ο χαρτοφύλακας θα ανατιναζόταν, παρασύροντας στο θάνατο τον ίδιο τον Χίτλερ και τους παρεβρισκόμενους. Ο Στάουφενμπεργκ θα ήταν ήδη πολύ μακριά. Όπερ και εγένετο.
Advertising
Ο Στάουφενμπεργκ πέτυχε τον στόχο του και αμέσως έφυγε αεροπορικώς για το Βερολίνο να ηγηθεί του πραξικοπήματος. Στο Βερολίνο, οι συνωμότες ωστόσο δεν κατάφεραν να επιβληθούν και οι υφιστάμενοί τους αρνήθηκαν να διεκπεραιώσουν τις διαταγές τους. Ο λόγος ήταν ότι μαθεύτηκε, ότι παρά την έκρηξη ο Χίτλερ παρέμεινε ζωντανός!
Πηγή εικόνας: tanea.gr | Η στιγμή που ο Φον Στάουφενμπεργκ τοποθετεί τον χαρτοφύλακα με τα εκρηκτικά κοντά στον Χίτλερ.
Η αποτυχία της «Επιχείρησης Βαλκυρία»
Το εγχείρημα είχε αποτύχει. Με την έκρηξη, μόνο 4 από τα 24 άτομα σκοτώθηκαν. Ο ίδιος ο Χίτλερ σώθηκε εξαιτίας του τραπεζιού που αναπήδησε μπροστά του και λειτούργησε ως ασπίδα. Κατάφερε να ανασυρθεί ζωντανός, έχοντας μόνο κάποιες γρατσουνιές, μώλωπες και προβλήματα στην ακοή. Με τη βοήθεια των συνεργατών του, στάθηκε στα πόδια του και ξεκίνησε για την καταστολή του πραξικοπήματος.
Το πραξικόπημα κατεστάλη σχεδόν αμέσως. Συνελήφθησαν περίπου 7.000 άτομα ως συνωμότες και εκτελέστηκαν οι 4.980 από τη Γκεστάπο. Στο Βερολίνο, εκτελέστηκαν αμέσως την επόμενη μέρα οι Φον Στάουφενμπεργκ, Βέρνερ Φον Χέφτεν, Φρίντριχ Όλμπριχτ και Άλμπρεχτ Φον Κβιρνχάιμ. Εκτελούνταν συνεχώς συνωμότες μέχρι την πτώση του χιτλερισμού, την άνοιξη του 1945. Συνωμότες όπως ο Βίλχελμ Φον Κανάρης και ο Ντίτριχ Μπονχέφερ εκτελέστηκαν την άνοιξη του 1945. Παράλληλα, ο Χίτλερ εξανάγκασε σε αυτοκτονία τον λαοφιλή στρατάρχη Ρόμελ, ως ύποπτο για την αρχηγεία της συνωμοσίας. Ο Ρόμελ αναγκάστηκε να αυτοκτονήσει για να προστατέψει την οικογένειά του.
Οι συνωμότες που εκτελέστηκαν ήταν οι τελευταίοι μάρτυρες της ενδογερμανικής αντίστασης κατά του ναζισμού. Με την αποτυχία του σχεδίου «Βαλκυρία», ο Χίτλερ πίστεψε ότι η σωτηρία του από τον βέβαιο θάνατο προήλθε από τη Θεία Πρόνοια. Έτσι πίστεψε υπερβολικά στον εαυτό του και στη νίκη και αποφάσισε να συνεχίσει τον πόλεμο. Η ιστορία έδειξε πως η επιλογή αυτή ήταν καταστροφική και για τον ίδιο και για όλους.
Advertising
Πηγή εικόνας: es.wikipedia.org | Ο Χίτλερ δείχνει στον σύμμαχό του, Μπενίτο Μουσολίνι, το σημείο της έκρηξης όπου επιβίωσε.
Μεταφορά στον κινηματογράφο
Η «Βαλκυρία» ενέπνευσε και την 7η τέχνη. Το 2008 κυκλοφόρησε στους κινηματογράφους η ταινία Βαλκυρία του διάσημου σκηνοθέτη Μπράιαν Σίνγκερ. Τον ρόλο του Φον Στάουφενμπεργκ ενσάρκωσε ο πασίγνωστος ηθοποιός Τομ Κρουζ, ο οποίος παρουσίασε τρομακτική ομοιότητα με τον συνωμότη συνταγματάρχη.
Πηγή εικόνας: lifo.gr | Ο Τομ Κρούζ στον ρόλο του Κλάους Φον Στάουφενμπεργκ, στην ταινία «Βαλκυρία».
Αναγνώριση από τη σύγχρονη πολιτική ηγεσία
Το καλοκαίρι του 2019, συμπληρώθηκαν 75 χρόνια από την «Επιχείρηση Βαλκυρία». Η καγκελάριος Άγγελα Μέρκελ τίμησε εν μέσω εκδηλώσεων τον Στάουφενμπεργκ και τους λοιπούς αμφιλεγόμενους συνωμότες. Μεταξύ άλλων, ανέφερε:
«Μέχρι και σήμερα, υπάρχει έλλειψη κατανόησης και αμηχανία για αυτήν την απόπειρα της 20ής Ιουλίου. Και ένας από τους λόγους είναι πως ο δράστης υπήρξε αξιωματικός του στρατού. […] Υπάρχουν στιγμές που η ανυπακοή μπορεί να γίνει καθήκον».
Πηγή εικόνας: avant-garde.com | Η σημερινή πολιτική ηγεσία της Γερμανίας, τιμά τους συνωμότες της 20ης Ιουλίου 1944.
Παρακάτω ακολουθεί βίντεο με τις εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν στη Γερμανία για την 75η επέτειο της συνωμοσίας «Βαλκυρία».
Επιχείρηση «Βαλκυρία»: Πως γλίτωσε ο Χίτλερ. Ανακτήθηκε από: enet.gr (Τελευταία σύνδεση 8/7/2020)
Advertising
Επιχείρηση Βαλκυρία: 75 χρόνια από την απόπειρα δολοφονίας του Χίτλερ – Η Γερμανία τιμά τους δράστες. Ανακτήθηκε από: protothema.gr (Τελευταία σύνδεση 8/7/2020)
Γεννήθηκα το 1995 στην Αθήνα. Απόφοιτος του Τμήματος Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αγάπη για τη γραφή, τα βιβλία, τη μουσική, το ποδόσφαιρο μα πάνω απ'όλα την ιστορία.
