Στις 28 Οκτωβρίου 2020 συμπληρώθηκαν 80 χρόνια από την έναρξη του ελληνικού έπους του 1940. Χιλιάδες Έλληνες, ανώνυμοι κι επώνυμοι κλήθηκαν τότε να στρατευθούν και να πολεμήσουν κατά του Ιταλού φασίστα εισβολέα με απαράμιλλο θάρρος. Πολλοί έπεσαν μαχόμενοι για την ελευθερία. Ένας εξ αυτών, ο Ευάγγελος Γιάνναρης, ήταν ο πρώτος Έλληνας αξιωματικός που έπεσε κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο, στις 30 Οκτωβρίου 1940.
Βιογραφικά στοιχεία και στρατιωτική καριέρα
Ο Ευάγγελος Γιάνναρης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1916, στα ταραγμένα χρόνια του Εθνικού Διχασμού και του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Σε ηλικία 20 χρονών αποφάσισε να γίνει αεροπόρος. Έτσι, τον Σεπτέμβριο του 1936, κατατάχτηκε στην Σχολή Αεροπορίας, στο Τμήμα των Αξιωματικών. Τρία χρόνια αργότερα, τον Αύγουστο του 1939, θα αποφοιτήσει από τη σχολή. Κατείχε το πτυχίο του χειριστή αεροσκαφών και έφερε τον βαθμό του Ανθυποσμηναγού. Ήταν ένας νέος αξιωματικός της αεροπορίας.
Ο Ευάγγελος Γιάνναρης κατά την έκρηξη του ελληνοϊταλικού πολέμου
Στις 28 Οκτωβρίου 1940, ο Ιωάννης Μεταξάς απορρίπτει το ιταλικό τελεσίγραφο και ο ελληνικός λαός βροντοφωνάζει «Όχι!» στην ιταλική εισβολή. Την ίδια στιγμή, ο ανθυποσμηναγός Γιάνναρης υπηρετεί στο 3/2 Σμήνος Στρατιωτικής Συνεργασίας με αεροσκάφη τύπου Henschel Hs126K-6. Η υπηρεσία του έχει έδρα το αεροδρόμιο της Κούκλαινας, στη Βέροια. Αποστολή της αεροπορικής μονάδας ήταν η υποστήριξη των μονάδων του Τμήματος Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας (ΤΣΔΜ).
Η μοιραία διαταγή
Το πρωινό της 30ης Οκτωβρίου έμελλε να ναι μοιραίο για τον ανθυποσμηναγό Γιάνναρη. Δόθηκε διαταγή από την υπηρεσία να απογειωθούν τρία αεροσκάφη Henschel Hs126K-6 και να πραγματοποιήσουν κάλυψη. Η αποστολή των αεροσκαφών ήταν να αναγνωρίσουν και να προσβάλλουν με πυρά τις θέσεις του εχθρού στον τομέα ευθύνης του ΤΣΔΜ. Μέσα στη μέρα, πραγματοποίησαν αρκετές εξόδους τα ελληνικά αεροσκάφη, που ενημέρωναν αμέσως τον ελληνικό στρατό για τις θέσεις των Ιταλών.
Στην τρίτη πτήση – έξοδο της ημέρας, ο ανθυποσμηναγός Γιάνναρης πέταξε παρά τω πλευρώ του αρχισμηνία Λεωνίδα Τσάντα. Ο Λεωνίδας Τσάντας ήταν ο χειριστής του αεροσκάφους ενώ ο Γιάνναρης ήταν ο παρατηρητής – πολυβολητής. Το αεροσκάφος τους συνοδευόταν ακόμα από ένα αεροσκάφος ίδιου τύπου. Δυστυχώς όμως αυτή η τρίτη και τελευταία αναγνώριση της ημέρας, δε θα είχε ευνοϊκό τέλος. Αρχικά, η αποστολή για αναγνώριση πάνω από τον τομέα της Πίνδου άλλαξε λόγω κακών καιρικών συνθηκών. Η νέα διαταγή ήταν τα δύο αεροσκάφη να κινηθούν προς Κορυτσά και να βομβαρδίσουν τα εκεί ιταλικά αεροδρόμια.
Το τέλος του υποσμηναγού Γιάνναρη
Κατά την πτήση των Γιάνναρη και Τσάντα προς Κορυτσά, τα ελληνικά αεροσκάφη έγιναν αντιληπτά από τις ιταλικές δυνάμεις. Τότε τους επιτέθηκαν πέντε ιταλικά καταδιωκτικά τύπου Fiat CR 42, της 392ης Μοίρας Δίωξης. Οι Έλληνες αεροπόροι πολέμησαν γενναία και ηρωικά. Ο Γιάνναρης πυροβολούσε τους Ιταλούς με το πολυβόλο του στο πίσω τμήμα του κόκπιτ (Cockpit, το πιλοτήριο). Ο Τσάντας εκτελούσε ελιγμούς για να διαφύγουν. Οι ελιγμοί ήταν εκπληκτικοί, πάνω των δυνατοτήτων του αεροσκάφους.
Το σκάφος των Γιάνναρη και Τσάντα δέχθηκε πυρά από τους Ιταλούς. Ο Αρχισμηνίας Τσάντας διαπίστωσε διάτρηση στον κινητήρα του αεροπλάνου και αποφάσισε να πραγματοποιήσει αναγκαστική προσγείωση. Η αναγκαστική προσγείωση έλαβε χώρα στη θέση Προφήτης Ηλείας, κοντά στο χωριό Βασιλειάδα, στον νομό Καστοριάς. Μετά την προσεδάφιση, ο ελαφρώς τραυματισμένος Λεωνίδας Τσάντας διαπίστωσε ότι ο Γιάνναρης ήταν νεκρός. Τον είδε νεκρό στο πιλοτήριο, αγκαλιά με το πολυβόλο του. Ο Ευάγγελος Γιάνναρης έγινε έτσι ο πρώτος πεσών αξιωματικός του έπους του ’40. Η ελληνική πολεμική αεροπορία ήταν εκείνη που έδωσε πρώτη έναν από τους αετούς της στον ιερό αγώνα.
Ευάγγελος Γιάνναρης: Μεταθανάτιες τιμές
Ο Ευάγγελος Γιάνναρης τιμήθηκε μετά θάνατον για τη θυσία του προς την πατρίδα. Η πολεμική αεροπορία του απένειμε τιμητικά το βαθμό του υποσμηναγού. Το ελληνικό κράτος τον τίμησε με τον Σταυρό του Ιπτάμενου. Στη Βασιλειάδα Καστοριάς, το χωριό που βρέθηκε νεκρός ο αεροπόρος, υπάρχει πλατεία που φέρει το όνομά του. Τον Νοέμβριο του 2007, στην πλατεία αυτή, το ελληνικό κράτος τοποθέτησε προτομή του. Μαζί με την προτομή, τοποθέτησε στην πλατεία του χωριού και ένα παροπλισμένο μαχητικό αεροσκάφος τύπου F-104. Η προτομή και το αεροσκάφος ως μνημεία θα θυμίζουν για πάντα τη θυσία του γενναίου υποσμηναγού, καθώς και του αρχισμηνία συντρόφου του.
Υπάρχει και μια σημαντική λεπτομέρεια η οποία συνήθως αμελείτε στην ιστορία του ήρωα αεροπόρου. Στην αποστολή εκείνη τη μέρα, είχε διαταχθεί να πάει ο Τσάντας με έναν άλλον αξιωματικό, φίλο του Γιάνναρη. Ο αξιωματικός αυτός μόλις είχε φτάσει στη μονάδα από Αθήνα και ήταν κουρασμένος. Ο Γιάνναρης προσφέρθηκε να τον αντικαταστήσει για να ξεκουραστεί ο φίλος του. Ο ευγενικός Γιάνναρης έπεσε στο καθήκον παίρνοντας τη θέση του φίλου του.
Αυτή ήταν η ηρωική πτώση του πρώτου νεκρού αξιωματικού του πολέμου. Μαζί με τον στρατιώτη Βασίλειο Τσαβαλιάρη (28 Οκτωβρίου 1940), τον υπολοχαγό Αλέξανδρο Διάκο (1 Νοεμβρίου 1940) και τον έφεδρο ανθυπολοχαγό Ελευθέριο Ντάσκα (1 Νοεμβρίου 1940), αποτελούν τους πρώτους πεσόντες του μετώπου.
Ακολουθεί παρακάτω βίντεο με ολιγόλεπτο αφιέρωμα στο έργο της ελληνικής πολεμικής αεροπορίας (μέλος της οποίας ήταν και ο Γιάνναρης) στον πόλεμο του 1940.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο.
Νεκρός αγκαλιά με το πολυβόλο του – Ο Έλληνας αεροπόρος Γιάνναρης. Ανακτήθηκε από: slpress.gr (τελευταία σύνδεση 23/10/2020)
ΓΙΑΝΝΑΡΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ του Κωνσταντίνου. Ανακτήθηκε από: www.pasoipa.org.gr (τελευταία σύνδεση 23/10/2020)
