Πολλοί αγωνίστηκαν κι έπεσαν ηρωικά στον πόλεμο κατά των δυνάμεων της βίας και της τυραννίας. Μια εξ αυτών υπήρξε και η Ηρώ Κωνσταντοπούλου, παρά το νεαρό της ηλικίας της. Διότι η πίστη σε αξίες όπως η γενναιότητα, η φιλοπατρία, η αγάπη για την ελευθερία και το μίσος κατά της τυραννίας και της εξαθλίωσης, δεν έχει ηλικιακά όρια. Η Ηρώ Κωνσταντοπούλου αποτέλεσε το παράδειγμα της νεολαίας στην αντίσταση κατά των κατακτητών.
Ηρώ Κωνσταντοπούλου: Μια μαθήτρια στην Αντίσταση
Η Ηρώ Κωνσταντοπούλου γεννήθηκε στις 16 Ιουλίου 1927, στην Αθήνα. Η οικογένειά της ήταν ευκατάστατη οικονομικά και είχε καταγωγή από τη Σπάρτη. Η καλή οικονομική κατάσταση της οικογένειας Κωνσταντοπούλου, επέτρεπε στη μικρή Ηρώ να αποκτήσει σπουδαία μόρφωση. Η Ηρώ στην εφηβική της ηλικία, μιλούσε τέσσερις ξένες γλώσσες ενώ ήταν άριστη μαθήτρια. Ο πόλεμος το 1940, τη βρίσκει μαθήτρια γυμνασίου στο Αρσάκειο.
Όπως και στην πλειοψηφία των Ελλήνων στην Κατοχή, μίσος αναπτύχθηκε μέσα στην καρδιά της μικρής Ηρώς για τον κατακτητή. Αν και μαθήτρια, εντάχθηκε στην Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ). Η ΕΠΟΝ ήταν οργάνωση νέων που ιδρύθηκε το 1943, και αποτελούσε μέλος του ΕΑΜ. Μέσα στην ΕΠΟΝ, η Ηρώ Κωνσταντοπούλου ανέπτυξε αντιστασιακή δράση και αναδείχθηκε σε ένα από τα πιο αγωνιστικά μέλη της οργάνωσης.
Η αντιστασιακή δράση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου
Η Ηρώ Κωνσταντοπούλου προκαλούσε μπελάδες στους Γερμανούς κατακτητές με ποικίλους τρόπους στη δράση της. Έκρυβε προκηρύξεις και όπλα κάτω από τα ρούχα της και την σχολική της ποδιά, έγραφε συνθήματα σε τοίχους των Αθηνών και κολλούσε αντιστασιακές αφίσες. Αν και έφηβη, δε δίσταζε να βάλει εαυτόν εις κίνδυνο για το καλό του αγώνα κατά των ναζί. Γρήγορα όμως βρέθηκε στο στόχαστρο των κατακτητών και των ντόπιων συνεργατών τους.
Στις 16 Ιουλίου 1944, την ημέρα των γενεθλίων της, η Ηρώ Κωνσταντοπούλου βρισκόταν με την οικογένειά της στο σπίτι τους, στο Κουκάκι, στην οδό Βεΐκου 57. Εκεί την βρήκε μια ομάδα ταγματασφαλιτών, που εισέβαλε στο σπίτι για να τη συλλάβει. Οι ταγματασφαλίτες μετέφεραν την νεαρή μαθήτρια στην Κομαντατούρ. Εκεί ανακρίθηκε και βασανίστηκε σκληρά από τον «Αγήνορα», διαβόητο Έλληνα συνεργάτη των Γερμανών.
Παρά τα σκληρά βασανιστήρια, οι Γερμανοί και οι ταγματασφαλίτες δεν κατάφεραν να αποσπάσουν καμία πληροφορία από το στόμα της νεαρής κοπέλας. Στη συνέχεια, οι γονείς της επιστράτευσαν τις επιφανείς γνωριμίες τους και κατάφεραν να την απελευθερώσουν. Οι ναζί την άφησαν ελεύθερη ελλείψει κάποιας διαφωτιστικής πληροφορίας ή περαιτέρω ενοχοποιητικού στοιχείου.
Δεύτερη και φαρμακερή σύλληψη
Μετά την απελευθέρωσή της, η Ηρώ Κωνσταντοπούλου δεν έχασε καιρό και συνέχισε την αντιστασιακή της δράση. Στις 31 Ιουλίου 1944, συμμετείχε σε ένα μεγάλο σαμποτάζ κατά τρένου που μετέφερε πυρομαχικά των κατακτητών. Κατά την ένοπλη σύγκρουση των ανταρτών με τους ναζί όμως, η νεαρή αντάρτισσα συνελήφθη από άνδρες των Ες Ες (Waffen SS).
Οι Γερμανοί τη μετέφεραν στα κρατητήρια της Γκεστάπο, στα κολαστήρια της οδού Μέρλιν, στο Κολωνάκι. Τη βασάνιζαν επί τρεις βδομάδες απάνθρωπα χωρίς αποτέλεσμα. Η Ηρώ Κωνσταντοπούλου δεν πρόδωσε ούτε την παραμικρή πληροφορία για τους αντιστασιακούς συνεργάτες της. Η νεαρή μαθήτρια, γνώστρια τεσσάρων γλωσσών, έβριζε τους Γερμανούς στη γλώσσα τους και τους έφτυνε.
Οι γονείς της, χρησιμοποιώντας τα χρήματα και τις γνωριμίες τους, προσπάθησαν ξανά να τη γλιτώσουν. Αυτή τη φορά, δεν τα κατάφεραν. Οι Γερμανοί, μετά την ανεπιτυχή τους ανάκριση, τη μετέφεραν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Χαϊδαρίου, στο διαβόητο Μπλόκ 15. Τοποθετήθηκε στην πτέρυγα των μελλοθάνατων.
Ηρώ Κωνσταντοπούλου: Αγώνας και πίσω από τα σίδερα
Ο αγώνας κατά των Γερμανών όμως για την Ηρώ Κωνσταντοπούλου συνεχίζεται και μέσα από τη φυλακή. Στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου θα επιλέγονταν γυναίκες για να σταλθούν και να εργαστούν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία. Μερικές κρατούμενες το είδαν σαν ευκαιρία να ξεφύγουν από το μαρτύριο του Μπλόκ 15 και να συνεργαστούν με τους κατακτητές ώστε να μεταφερθούν στη Γερμανία. Η Ηρώ Κωνσταντοπούλου βροντοφώναζε μέσα στα δεσμά της:
«Ντροπή σας. Δεν είστε Ελληνίδες! Μα δεν ντρέπεστε; Καμιά δεν πρέπει να πάει στη Γερμανία! Μα τι φοβάστε; Μη σας τουφεκίσουνε; Καλύτερα να μας τουφεκίσουν παρά να υποστούμε εξευτελισμούς!»
Στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου, η μικρή ηρωίδα γνωρίστηκε με την επίσης κρατούμενη Λέλα Καραγιάννη, τη «Μπουμπουλίνα της Εθνικής Αντίστασης». Η Λέλα Καραγιάννη στάθηκε στην Ηρώ Κωνσταντοπούλου σαν δεύτερη μάνα. Τις νύχτες, η μικρή Ηρώ κοιμόταν στην αγκαλιά της.
Κάποια στιγμή, η Λέλα Καραγιάννη παρατήρησε περίεργη κινητικότητα των Γερμανών εντός του στρατοπέδου και υποψιάστηκε την τρομερή συνέχεια. Ρώτησε τον Βαλεντίνο, έναν Ουγγρογερμανό φύλακα, τι συμβαίνει. Ο Μαγυάρος στρατιώτης των Γερμανών, σε σπαστά ελληνικά της ψέλλισε «Ηρώ, αύριο, πρωί πρωί…» κάνοντας με τα χέρια του την κίνηση του πυροβολισμού.
Η εκτέλεση
Στις 5 Σεπτεμβρίου 1944, η Ηρώ Κωνσταντοπούλου οδηγήθηκε στο σκοπευτήριο της Καισαριανής μαζί με άλλους 49 κρατούμενους. Στήθηκε στον τοίχο χωρίς καν να περάσει από δίκη. Οι Γερμανοί την εκτέλεσαν με 17 σφαίρες, όσα ήταν και τα χρόνια της. Προτού ανοίξουν πυρ οι στρατιώτες, η Ηρώ έσκισε το φόρεμά της και τους φώναξε: «Χτυπάτε! Κτήνη!». Η δεκαεπτάχρονη μαθήτρια, έπεσε ηρωικά μαχόμενη για την ελευθερία της πατρίδας, 37 ημέρες πριν την πολυπόθητη Απελευθέρωση.
Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου (όπως και άλλες φυσικά) σόκαρε την κοινή γνώμη λόγω του ότι οι κατακτητές δε δίστασαν να φονεύσουν ακόμα και μια έφηβη. Ο Γερμανός στρατηγός, υπεύθυνος της εκτέλεσης ρωτήθηκε γιατί τη σκότωσαν καθώς ήταν μόλις 17 ετών κορίτσι. Εκείνος αποκρίθηκε κυνικά «Γιατί τέτοιοι άνθρωποι είναι επικίνδυνοι για εμάς» και επικαλέστηκε λόγους παραδειγματισμού.
Διάκριση μετά θάνατον για την Ηρώ Κωνσταντοπούλου
Το ελληνικό κράτος αλλά και φορείς του πολιτισμού τίμησαν την ηρωίδα Ηρώ Κωνσταντοπούλου. Στις 29 Δεκεμβρίου 1977, η Ακαδημία Αθηνών τίμησε την ηρωίδα με μεταθανάτιο βραβείο για τη θυσία της, κατόπιν εισηγήσεως του καθηγητή Φιλοσοφίας, Ιωάννη Θεοδωρακόπουλου. Παράλληλα αποκαταστάθηκε και η τιμή της συμβολής της ΕΠΟΝ στην Αντίσταση κατά των κατακτητών.
Το 1981, ο σπουδαίος σκηνοθέτης Νίκος Φώσκολος, μετέφερε την ιστορία της Ηρώς Κωνσταντοπούλου στον κινηματογράφο με την ταινία του «Δεκαεπτά σφαίρες για έναν άγγελο» με τη συμμετοχή σπουδαίων ηθοποιών όπως της Ελένης Βιδάλη και του Γιώργου Φούντα. Το 2019 η θεατρική «ομάδα Ρίχτερ» ανέβασε την παράσταση «ΗΡΩ ΙΔΑ» με κεντρική ιστορία τη θυσία της νεαρής ηρωίδας. Βεβαίως δε λείπουν τα μνημεία προς τιμήν της, με σημαντικότερο το άγαλμα της στην Πλατεία Τερψιθέας, στον Πειραιά.
Παρακάτω ακολουθεί βίντεο με ολιγόλεπτο αφιέρωμα για την ηρωίδα της Αντίστασης, Ηρώ Κωνσταντοπούλου:
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
Η 17χρονη ηρωίδα που «γάζωσαν» οι Γερμανοί με 17 σφαίρες για παραδειγματισμό. Η Ηρώ Κωνσταντοπούλου έκρυβε όπλα και προκηρύξεις κάτω από τη σχολική ποδιά. Εκτελέστηκε φωνάζοντας: «Χτυπάτε! Κτήνη». Ανακτήθηκε από: www.mixanitouxronou.gr (τελευταία σύνδεση 5/7/2020)
Ηρώ Κωνσταντοπούλου. Ανακτήθηκε από: el.wikipedia.org (τελευταία σύνδεση 5/7/2020)
Ομάδα Ρίχτερ: ”Η σκηνή χρειάζεται οικονομία, ανάσα, σιωπή”. Ανακτήθηκε από: maxmag.gr (τελευταία σύνδεση 5/7/2020)
