Κομήτης Χάλεϋ: ο κομήτης του Χάλεϋ αποτελεί τον μόνο κομήτη ο οποίος μπορεί να παρατηρηθεί από έναν άνθρωπο, δύο φορές σε μία ανθρώπινη ζωή με γυμνό μάτι. Η παρατήρηση του κομήτη πραγματοποιείται καταγεγραμμένα από την αρχαιότητα και έχει συνδεθεί ανά τους αιώνες με πολλές θεωρίες και θρύλους. Το τελευταίο του πέρασμα πραγματοποιήθηκε το 1986, ενώ αναμένεται να ξαναεμφανιστεί σε 40 έτη.
Λίγα λόγια για τον κομήτη Χάλεϋ
Ο κομήτης Χάλεϋ αποτελεί έναν περιοδικό κομήτη, ο οποίος κάνει την εμφάνιση του στη Γή κάθε 75 με 76 έτη. Η παρατήρηση του κομήτη του Χάλεϋ από τους ανθρώπους καταγράφεται σαν γεγονός ήδη από την αρχαιότητα. Καταγραφή της παρατήρησης του εντοπίζεται στην Κίνα το 240 π.Χ., ενώ πιθανότατα το πέρασμα του καταγράφηκε και το 467 π.Χ. από τους Αρχαίους Έλληνες. Ενδεχομένως, η παρατήρηση του κομήτη χρονολογείται αιώνας πριν τις πρώτες καταγραφές. Το όνομα του κομήτη προέρχεται από τον Έντμουντ Χάλεϋ, μαθηματικό και αστρονόμο, που τον μελέτησε για πρώτη φορά εκτενώς, το 1682.Ο Έντμουντ Χάλεϋ κατέγραψε λεπτομέρειες σχετικά με τον κομήτη, την εμφάνιση του αλλά και την τροχιά του. Προς τιμήν του, ο κομήτης που έως τότε δεν είχε συγκεκριμένη ονομασία, ονομάστηκε κομήτης Χάλεϋ.
Ο κομήτης Χάλεϋ έχει συνδεθεί κατά καιρούς με αρκετές θεωρίες και μύθους και έχει γράψει τη δική του ιστορία. Αρχικά, για αρκετούς αιώνες το συγκεκριμένο αστρικό σώμα είχε συνδεθεί με το άστρο που οδηγούσε τους τρεις μάγους στον τόπο γέννησης του Ιησού. Αν και η συγκεκριμένη θεωρία φαίνεται να έχει καταρρεύσει, ο λόγος για τον οποίο οι αστρολόγοι συνέδεσαν τον κομήτη με το Άστρο της Βηθλεέμ ήταν η εμφάνιση του περίπου το 12 μ.Χ. Φυσικά, η συγκεκριμένη σύνδεση με την γέννηση του Ιησού κατέστησε τον κομήτη Χάλεϋ γνωστό παγκοσμίως. Γενικότερα, ο κομήτης Χάλεϋ, όπως και όλα τα ορατά από τον άνθρωπο αστρικά σώματα έχουν συνδεθεί με κοσμοϊστορικά γεγονότα, αρνητικά και θετικά. Οι κομήτες έχουν συσχετιστεί κατά καιρούς με θεϊκές τιμωρίες, μεταφυσικά γεγονότα, θρησκείες και φυσικές καταστροφές. Έτσι, και ο κομήτης Χάλεϋ δεν θα μπορούσε παρά να συνδεθεί ανά τους αιώνες με μεταφυσικά γεγονότα, επικείμενες φυσικές καταστροφές αλλά και την περίφημη επικείμενη καταστροφή του 1910. Το συγκεκριμένο συμβάν έχει διατηρηθεί στην συλλογική μνήμη, ως μία από τις κορυφαίες περιπτώσεις μαζικής υστερίας.
Ο τρόμος που προκάλεσε το πέρασμα του κομήτη το 1910
Το 1910, η επικείμενη εμφάνιση του κομήτη Χάλεϋ προκάλεσε ιδιαίτερο τρόμο στην ανθρωπότητα, λόγω της λανθασμένης φήμης ότι επρόκειτο να έρθει σε σύγκρουση με τη Γη. Η συγκεκριμένη φήμη είχε προκύψει από υποτιθέμενες προβλέψεις αστρολόγων, σε μία εποχή που η επιστήμη της αστροφυσικής δεν διέθετε τα μέσα που διαθέτει σήμερα. Η θεωρία τρόμου, μάλιστα, δε σταμάτησε σε αυτό το σημείο. Ενισχύθηκε με την ανακάλυψη ότι στην ουρά του κομήτη εντοπίζεται ένα δηλητηριώδες αέριο, για την ακρίβεια υδροκυάνιο. Εν τέλει, πέρασε 22,4 εκατομμύρια χιλιόμετρα από την επιφάνεια της Γης στις 18 Μαΐου 1910. Παρ’ όλα αυτά, μέχρι την ανακούφιση μετά το πέρασμα, άνθρωποι αλλά και ομάδες ανθρώπων έφτασαν στα άκρα.
Πιο συγκεκριμένα, μία θρησκευτική ομάδα στην Οκλαχόμα προθυμοποιήθηκε να θυσιάσει μία παρθένα για να εξορκίσει το κακό, ενώ ένας σεισμός στη Βιέννη οδήγησε στους κατοίκους στο να εγκαταλείψουν την πόλη. Γνωστή ιστορικά είναι και η αντίδραση του Α. Αϊνστάιν, όταν ρωτήθηκε σχετικά με το πέρασμα του κομήτη. Ο διάσημος φυσικός επέμενε πως ο κομήτης δεν πρόκειται να συγκρουστεί με τη Γη. Όταν ρωτήθηκε το γιατί ο επιστήμονας είπε: «Με βεβαιότητα σας λέω όχι». Και όταν τον ξαναρώτησαν πώς είναι τόσο βέβαιος, εκείνος απάντησε αφοπλιστικά: «Αν δεν πέσει, θα επιβεβαιωθώ. Αν όμως πέσει τελικά, κανείς μας δεν θα ζει για να μου πει ότι έκανα λάθος».
Το χρονικό του τρόμου
Στο παρακάτω βίντεο παρουσιάζεται με αρκετές λεπτομέρειες ο σάλος που προκάλεσε το πέρασμα του κομήτη Χάλεϋ από τη Γη το 1910. Μάλιστα, γίνεται αναφορά στην ελληνική πραγματικότητα. Ο έλληνας αστρονόμος Αιγινήτης Δημήτριος του Αστεροσκοπείου Αθηνών υποστήριξε ότι δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος από το πέρασμα του κομήτη. Δυστυχώς, οι φωνές των αστρονόμων και των επιστημόνων που προσπαθούσαν να καθησυχάσουν τον πληθυσμό δεν εισακούσθηκαν. Ακόμη και στις εφημερίδες, τα πρωτοσέλιδα μιλούσαν για το επερχόμενο τέλος του κόσμου. Η σύγκρουση αλλά και η δηλητηρίαση όλων των ζωντανών οργανισμών από το υδροκυάνιο ήταν το μακάβριο σενάριο που επικρατούσε των πάντων. Οι πιστοί έκαναν δεήσεις στις εκκλησίες, ενώ πολλοί άνθρωποι εγκατέλειψαν τις εργασίες τους και επιδόθηκαν σε διασκεδάσεις, μέχρι το «τέλος του κόσμου».
Το τελευταίο πέρασμα του κομήτη πραγματοποιήθηκε το 1986, ενώ τον περιμένουμε εκ νέου 28 Ιουλίου 2061. Κατά το τελευταίο πέρασμα του, οι επιστήμονες φρόντισαν να στείλουν ερευνητικές συσκευές, με στόχο να παρατηρήσουν την προσέγγιση του ηλίου από τον κομήτη. Μάλιστα, μία συσκευή, το Giotto, μπόρεσε να φωτογραφήσει τον πυρήνα του. Οι πληροφορίες ήταν πολύ χρήσιμες τόσο για την εξέταση του κομήτη Χάλεϋ, όσο και γενικότερα για την ανακάλυψη της φύσης των αστρικών σωμάτων που ονομάζονται κομήτες.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο
Prentice, Andrew. (1985). Halley’s Comet: its Origin and Composition. Proceedings of the Astronomical Society of Australia. 6. 68-71. 10.1017/S1323358000026709.
Yeomans, Donald & Kiang, Tao. (1981). The long-term motion of comet Halley. MNRAS. 197. 10.1093/mnras/197.3.633.
Dreyer, J. L. E. (1906). History of the Planetary Systems from Thales to Kepler.
Cambridge: University Press.
Eastirling, H. J. (1961). «Homocentric Spheres in de caelo», Phronesis 6, 2: 138-153.
Eastirling, H. J. (1976). «The Unmoved Mover in early Aristotle», Phronesis 21, 3: 252-265.
Heidarzadeh, T. (2008). A History of Physical Theories of Comets, From Aristotle to Whipple (Archimedes: New Studies in the History and Philosophy of Scienceand Technology 19). Dordrecht: Springer
Huffman, C. A. (1993). Philolaus of Croton: Pythagorean and Presocratic: A Commentary on the Fragments and Testimonia with Interpretive Essays. Cambridge: Cambridge University Press
Lindberg, D. C. (20072). The Beginnings of Western Science: The European Scientific Tradition in Philosophical, Religious, and Institutional Context, Prehistory to A.D. 1540. Chicago & London: The University of Chicago Press (πρώτη έκδοση 1992)
Schofield, M. (2003). «The Presocratics», στο: D. Sedley (επιμ.), The Cambridge Companion to Greek and Roman Philosophy (Cambridge Companions to Philosophy), Cambridge & New York: Cambridge University Press, 42-72.
Solmsen, F. (1960). Aristotle’s System of the Physical World: A comparison with his predecessors by Friedrich Solmsen (Cornell Studies in Classical Philology
33). Ithaca, NY: Cornell University Press.
“Ο κομήτης του Χάλεϋ και η έλλειψη” ανακτήθηκε από: www.aesop.iep.edu.gr (τελευταία επίσκεψη: 24/05/2021).
“Ο κομήτης του Χάλευ ανακτήθηκε από: www. sansimera.gr (τελευταία επίσκεψη: 24/05/2021).
“Halley’s Comet” ανακτήθηκε από: blogs.nasa.gov (τελευταία επίσκεψη: 24/05/2021).
