Ο Κίνο Ντον Χιούγκο Ρόσα είναι Αμερικανός κομίστας, γνωστός για τις ιστορίες του με την ντισνεϊκή οικογένεια των Ντακ. Θεωρούμενος από πολλούς ως ο άξιος συνεχιστής της μυθοπλασίας του δημιουργού του Σκρούτζ, Καρλ Μπαρξ, ο Ντoν Ρόσα έγραψε περί τις 90 ιστορίες μεταξύ 1987 και 2006. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνεται το αριστούργημά του, Ο Βίος και η Πολιτεία του Σκρουτζ Μακ Ντακ.
Τα παιδικά και νεανικά χρόνια
Γεννήθηκε στις 29 Ιουνίου του 1951 στο Λούισβιλ του Κεντάκυ. Οι πρόγονοί του ήταν από την Ιταλία. Ο ίδιος αναφέρει: «Ο πατέρας μου γεννήθηκε εκεί, σε ένα χωριουδάκι στους πρόποδες των Άλπεων που λεγόταν Μοντιάγκο ή Μονιάγκο. Το όνομα του παππού μου ήταν Gioachino, που κανείς στην Αμερική δεν μπορούσε να προφέρει, έτσι τον φώναζαν «Κίνο» και αυτό το όνομα έδωσαν σ’ εμένα». Η αδελφή του ήταν συλλέκτης κόμικς, έτσι ο Ντόν Ροσα άρχισε να σχεδιάζει ιστορίες με απλές φιγούρες προτού καν μάθει να γράφει. Οι αγαπημένες του εκδόσεις μεγαλώνοντας ήταν το Uncle Scrooge της Western Publishing και το Little Lulu της Dell, ενώ κατά τα εφηβικά του χρόνια έγινε θαυμαστής και συλλέκτης των περιπετειών του Σούπερμαν.
Το 1969 μπήκε στο Κολέγιο του Κεντάκυ, από όπου αποφοίτησε το 1973 με Bachelor πολιτικού μηχανικού. Για καιρό δούλεψε στην οικονενειακή κατασκευαστική εταιρία. Στη συνέχεια στράφηκε στα κόμικς.
Lance Pertwillaby
Παρότι ακόμα φοιτούσε στο κολλέγιο, ο Ντον Ρόσα σχεδίασε το πρώτο του κόμικ με τίτλο The Pertwillaby Papers. To κόμικ δημοσιεύτηκε στην κολεγιακή εφημερίδα The Kentucky Kernel. Ο πρωταγωνιστής του, ένας αφελής αλλα συμπαθέστατος φοιτητής ονόματι Lancelot Pertwillaby, είναι μια κωμική εκδοχή του ίδιου του συγγραφέα. Ο Ρόσα δεν πληρωνόταν για τις ιστορίες αυτές και σύντομα βαρέθηκε τον χαρακτήρα. Οι περιπέτειες του Λανς, όμως, δεν χάθηκαν. Απεναντίας, πάνω σε αυτές βασίστηκαν οι μεταγενέστερες ιστορίες του καλλιτέχνη με πρωταγωνιστές τους Ντακ. Για αυτές τις ιστορίες λέει: «Κατάλαβα πως οι ίδιες ιστορίες που με τον Λανς δεν είχαν απήχηση, με τους Ντακ έγιναν πολύ δημοφιλείς. Αυτή η γνώση με βοηθάει να θυμάμαι τη θέση μου. Είναι τα παπιά που με έκαναν γνωστό».
Ο Γιος του Ήλιου
Το 1986 ο Ρόσα ανακάλυψε την Gladstone Publishing, η οποία δημοσίευε ιστορίες με ήρωες της Ντίσνεϋ. Αμέσως ήρθε σε επαφή με τον τότε εκδότη, Byron Erickson, και τον έπεισε να του δώσει μια ευκαιρία. Την αμέσως επόμενη μέρα άρχισε να σχεδιάζει την πρώτη του ιστορία με τους Ντακ, τον Γιο του Ήλιου. Η ιστορία είχε τεράστια επιτυχία και χάρισε στον τότε νεαρό καλλιτέχνη το πρώτο του βραβείο: το Harvey Award για την καλύτερη ιστορία της χρονιάς.
O Ρόσα συνεργάστηκε με την Gladstone μέχρι το 1989, οπότε και έφυγε επειδή διαφωνούσε με την πολιτική της εταιρίας. Η Gladstone δεν άφηνε κανένα δικαίωμα στους καλλιτέχνες πάνω στο έργο τους μετά τη δημοσίευσή του. Ο Ρόσα, μην μπορώντας να πουλήσει τα αυθεντικά του σχέδια, αδυνατούσε να συντηρηθεί οικονομικά.
Ο Βίος Και η Πολιτεία του Σκρουτζ Μακ Ντακ
Μετά την αποχώρησή του από την Gladstone δούλεψε με την Ολλανδική Oberon και έστειλε μία και μοναδική ιστορία (Back in Time for a Dime) στο αμερικανικό περιοδικό Ducktales. Το 1990 άρχισε να δουλεύει για τη Δανέζικη εκδοτική Gutenberghus (μετέπειτα Egmont). Έναν χρόνο μετά έγραψε τα πρώτα κεφάλαια της δωδεκαμερούς βιογραφίας του αγαπημένου του χαρακτήρα, του Σκρούτζ.
Στις ιστορίες αυτές ο Ρόσα μένει εν γένει πιστός στην μυθοπλασία του Μπάρκς αλλά και στην Αμερικανική ιστορία του 19ου και 20ου αιώνα. Παρουσιάζει, δε, τον Σκρούτζ σαν έναν τυχοδιώκτη, ιδεαλιστή νεαρό που φεύγει από τη Σκωτία, για να βρει την τύχη του στον νέο κόσμο. Ο τσιγκούνης, φτασμένος μεγιστάνας κρύβει πίσω του ένα παρελθόν περιπέτειας, ταξιδιών, επιτυχιών και απογοητεύσεων. Η ιστορία της ζωής του -πλούσια σε σασπένς, ίντριγκες και πάλαι ποτέ ρομάντζο- παραμένει η κωμική βιογραφία μας ανθρωπόμορφης πάπιας. Στα χέρια του Ρόσα, όμως, φαντάζει σαν το μακρύ ταξίδι προς την αυτογνωσία κάποιου σπουδαίου λογοτεχνικού ήρωα.
Διασκέδασα πολύ γράφοντας τη σειρά αυτή, αλλά δεν είμαι σίγουρος πως δεν ήταν ένα τεράστιο λάθος. Εξαναγκάστηκα να το κάνω όταν έμαθα πως η Ντίσνεϋ σκόπευε να δημοσιεύσει κάτι ανάλογο. Κάποιος έπρεπε να τους προλάβει! Ίσως όχι απαραίτητα εγώ, αλλά κάποιος.
Η σειρά γνώρισε μεγάλη επιτυχία, πούλησε χιλιάδες αντίτυπα και μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες. 
Το 1995 τιμήθηκε με το βραβείο Άισνερ, τη σπουδαιότερη διάκριση στον χώρο τον κόμικ. Λόγω της δημοτικότητας του έργου, αλλά και της ανάγκης του να ρίξει φως στις ασαφείς πτυχές της αρχικής «βιογραφίας», ο Ντον Ρόσα έγραψε συμπληρωματικές ιστορίες, τις οποίες όμως η Egmont δεν ενδιαφέρθηκε να δημοσιεύσει. Η ιστορίες αυτές εντέλει εκδόθηκαν από το γαλλικό περιοδικό Picsou ως τα Χαμένα Επεισόδια του Βίου και της Πολιτείας.
Πρόωρη Συνταξιοδότηση
Ήδη από τις αρχές των 00’s o Ρόσα είχε πάψει να απολαμβάνει τη δουλειά του όπως παλιότερα. Το 2002, εξοργισμένος με την εκμετάλλευση των δημιουργημάτων του από τους διάφορους εκδότες και την κακή συνεργασία με την Egmont, σταμάτησε να φτιάχνει νέες ιστορίες αιτούμενος να του δοθεί κάποιος έλεγχος πάνω στο έργο του. Παρότι το Δεκέμβρη της ίδιας χρονιάς του παραχωρήθηκαν ορισμένες ελευθερίες, η ήδη κακή του όραση άρχισε προοδευτικά να επιβαρύνεται κάνοντας τη διαδικασία της σχεδίασης αργή και επίπονη. Μετά από επανειλημμένα χειρουργεία και στα δυο του μάτια ο δημιουργός αποφάσισε να συνταξιοδοτηθεί. Τον Ιούνιο του 2008 δήλωσε επίσημα πως δεν πρόκειται να σχεδιάσει νέες ιστορίες. Παρά το γεγονός αυτό, ο Ντον Ρόσα παραμένει θερμός με τους θαυμαστές του και εξακολουθεί να επισκέπτεται χώρες όπου το έργο του είναι ιδιαίτερα δημοφιλές, όπως η Ελλάδα και η Φινλανδία.
Έργο και επιρροές
Δεδομένου ότι δεν περίμενα να γίνω επαγγελματίας κομίστας, δεν έμαθα ποτέ ποια είναι τα σωστά υλικά και ποιες οι κατάλληλες τεχνικές. Υποπτεύομαι πως τίποτα από όσα κάνω δεν μοιάζει με κάτι που κάνουν οι άλλοι.
Ο Ντον Ρόσα είναι αυτοδίδακτος. Οι σπουδές του ως πολιτικού μηχανικού επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό το ιδιόμορφο και εύκολα αναγνωρίσιμο στιλ σχεδίασής του. Δίνει έμφαση στην προοπτική, τα πλούσια περιβάλλοντα και εμμένει πολύ στη λεπτομέρεια. Σε αντίθεση με άλλους σχεδιαστές των παπιών κάνει εκτεταμένη χρήση της μελάνης, διότι με αυτήν είναι πιο εξοικειωμένος. Παρά τον εικονογραφικό πλούτο των ιστοριών του, ο ίδιος δεν είναι ιδιαίτερα ευχαριστημένος με τις ζωγραφιές του. Αποκαλεί τις λεπτομέρειες των σχεδίων του «αχρείαστες και ενοχλητικές» και θεωρεί την ποιότητά τους «κακή». Πολλές φορές έχει αφήσει να εννοηθεί ότι τον ενδιαφέρει περισσότερο να πει μια ιστορία, παρά να τη ζωγραφίσει.
Ως προς την μυθοπλασία του είναι ευφάνταστος με μια ροπή προς το επικό. Δεν απολαμβάνει τόσο τις σύντομες ιστορίες με τα τυπικά γκαγκ, παρά προτιμάει να βάζει τα αγαπημένα του παπιά να αναζητούν μυθικούς θησαυρούς στα πέρατα του κόσμου. Είναι, επίσης, λάτρης της επιστημονικής φαντασίας. Όταν οι ιστορίες του αφορούν στο είδος αυτό στοχεύει πάντα στην ύψιστη δυνατή επιστημονική ακρίβεια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ιστορία «Το Όνειρο Μιας Ζωής», που κάποιοι αναρωτιούνται κατά πόσο ενέπνευσε τη χολιγουντιανή ταινία «Inception.»
D.U.C.K
Ο Ντον Ρόσα είναι θαυμαστής του έργου του ενός και μοναδικού «Παπιανθρώπου», του Καρλ Μπαρξ. Πολλές φορές, ως φορο τιμής στον μεγάλο δάσκαλο της ενάτης τέχνης, σε διάφορα πάνελ των ιστοριών του κρύβονται τα αρχικά D.U.C.K. Τα αρχικά αυτά σημαίνουν: Dedicated to Uncle Carl from Keno (Αφιερώνεται στον Θείο Καρλ από τον Κίνο) και πρωτοδημιουργήθηκαν σαν απάντηση στην πολιτική της Ντίσνεϋ που απαγόρευε τις υπογραφές των καλλιτεχνών να εμφανίζονται στα πάνελ των ιστοριών τους.
Ούτε Πλούσιος, Ούτε Διάσημος!
Ανάμεσα στους επιγόνους του Μπάρκς, ο Ντον Ρόσα θεωρείται αδιαμφισβήτητα ο σημαντικότερος. Ο Βίος και η Πολιτεία αγαπήθηκε από χιλιάδες ανθρώπους σαν κάτι παραπάνω από μια απλή εικονογραφημένη νουβέλα. Οι σπάνιες επανεκδόσεις του εξαντλούνται αμέσως, ενώ τα υπάρχοντα αντίτυπα πωλούνται σήμερα σε εξωφρενικές τιμές. Το 2014, μάλιστα, κυκλοφόρησε και το συνοδευτικό σάουντρακ, Music Inspired by the Life and Times of Scrooge, το οποίο φέρει την υπογραφή του -γνωστού από το συγκρότημα Nightwish- Tuomas Holopainen.
Παρ’ όλα αυτά, ο Ρόσα ούτε πλούσιος κατάφερε να γίνει ούτε και διάσημος. Η Ντίσνεϋ δεν του απέδωσε ποτέ ποσοστό επί των κερδών για τη χρήση των ιστοριών του παγκοσμίως, ενώ στην Αμερική το ενδιαφέρον των αναγνωστών αναλώνεται στο υπερηρωϊκό κόμικ. Τα άλλοτε διάσημα παπιά έχουν ξεχαστεί. «Είμαι βέβαιος σχεδόν πως ο γείτονάς μου δεν ξέρει τι δουλειά κάνω!» λέει ο ίδιος, αστειευόμενος μόνο κατά το ήμισυ.
Πηγες:
https://en.wikipedia.org/wiki/Don_Rosa#D.U.C.K.
http://stp.lingfil.uu.se/~starback/dcml/creators/rosa-on-himself.html#background
http://www.kentucky.com/news/state/article116975098.html
