Θρησκευτική Μεταρρύθμιση: θρησκευτικό κίνημα του 16ου αιώνα μέσω του οποίου ιδρύθηκε ο Προτεσταντισμός. Πρωταγωνιστές της πνευματικής αυτής κίνησης ήταν ο Λούθηρος, ο Καλβίνος και ο Ζβίγγλιος. Επρόκειτο για ένα πνευματικό κίνημα που θα άλλαζε ανεπιστρεπτί την ανθρώπινη ιστορία.
Χρονολόγιο
Η Θρησκευτική Μεταρρύθμιση ξεκίνησε στις 31 Οκτωβρίου 1517 στη Γερμανία. Ο Μαρτίνος Λούθηρος συνέταξε τις 95 θέσεις του σχετικά με τη θρησκεία και τις έως τότε πρακτικές της εκκλησίας, τις οποίες θυροκόλλησε στη Μητρόπολη της Βιτεμβέργης. Με τις θέσεις του αυτές καταδίκαζε ακραίες πρακτικές της Καθολικής Εκκλησίας και καταφερόταν εναντίον του Πάπα. Ο Λούθηρος καταδίκαζε την πώληση συγχωροχαρτίων αλλά και την απόλυτη εξουσία του Πάπα.
Η προσβολή προς την Καθολική Εκκλησία θεωρήθηκε σημαντικότατη και ο αφορισμός του Μαρτίνου Λούθηρου ήταν το άμεσο αποτέλεσμά της. Ωστόσο, η επίδρασή του και ο αντίκτυπος των θέσεων του ήταν τόσο σημαντικά ώστε κατάφερε να επηρεάσει τόσο τον λαό της Γερμανίας, όσο και τους αριστοκράτες. Μάλιστα, όταν αφορίστηκε έκαψε δημόσια το χαρτί του αφορισμού του, γνωρίζοντας τη στήριξη που είχε από τους οπαδούς του. Οι θέσεις τους ενέπνευσαν τους οπαδούς του σε ακραίο βαθμό. Η Θρησκευτική Μεταρρύθμιση εξαπλώθηκε σε ολόκληρη τη Γερμανία και άλλες χώρες. Ενδεικτικά αναφέρονται οι χώρες: Γερμανία, Πολωνία, Βοημία, Μοραβία, Ουγγαρία και Τρανσυλβανία. Τυπικά, το τέλος της Θρησκευτικής Μεταρρύθμισης σηματοδοτείται από την υπογραφή της Συνθήκης της Βεστφαλίας (1648).
Οι 95 θέσεις του Μαρτίνου Λούθηρου
Η κριτική του Μαρτίνου Λούθηρου και οι βάσεις της Θρησκευτικής Μεταρρύθμισης συνοψίστηκαν στο παρακάτω κείμενο. Όπως μπορεί να διαπιστωθεί εύκολα, επρόκειτο για ένα κείμενο που εξασφάλιζε στον Λούθηρο την σίγουρη καταδίκη, καθώς τόλμησε να εναντιωθεί στον Πάπα αλλά και στις πρακτικές του καθολικισμού. Οι θέσεις θυροκολλήθηκαν από τον ίδιο στην Μητρόπολη Βιτεμβέργης. Ήταν 95 στον αριθμό. Παρατίθενται ορισμένες από τις θέσεις που οδήγησαν στη Θρησκευτική Μεταρρύθμιση, ενδεικτικά:
Θέσεις για τον Πάπα
- Ο Κύριος και Άρχοντάς μας Ιησούς Χριστός, όταν είπε “μετανοείτε”, ζήτησε όλη η ζωή των πιστών να είναι μια μετάνοια.
- Αυτά τα λόγια δεν μπορούν να κατανοηθούν ότι σήμαιναν το μυστήριο της εξομολογήσεως, όπως χορηγείται από τους ιερείς.
- Ωστόσο δεν εννοεί εσωτερική μετάνοια μόνο· όχι, δεν υπάρχει εσωτερική μετάνοια χωρίς εξωτερικά έργα, εκτός από την τιμωρία της σάρκας. (ΣτΜ εννοεί τις συνήθειες σωματικής αυτοτιμωρίας· αυτομαστιγώματα κλπ)
- Η τιμωρία [της αμαρτίας] συνεπώς, συνεχίζει όσο συνεχίζει και η απέχθεια προς τον εαυτό· γιατί αυτή είναι η αληθινή εσωτερική μετάνοια και συνεχίζει μέχρι την είσοδό μας στο βασίλειο των Ουρανών.
- Ο Πάπας ούτε έχει ως σκοπό, ούτε μπορεί να ανακαλέσει ποινές, εκτός από αυτές που έχει επιβάλει είτε με τη δική του εξουσία, είτε με αυτή των Κανόνων.
- Ο Πάπας δεν μπορεί να ανακαλέσει την ενοχή, εκτός δηλώνοντας ότι έχει ανακληθεί από το Θεό και υποτασσόμενος στην θεϊκή ανάκληση. Αν το δικαίωμά ανάκλησής του σε αυτές τις περιπτώσεις δεν ήταν ευάρεστο, τότε η ενοχή θα παρέμενε παντελώς ασυγχώρητη.
- Ο Θεός δεν ανακαλεί ενοχή από κανένας που ο ίδιος δεν θέλει και παράλληλα δεν ταπεινώνεται σε όλα και δεν υποτάσσεται στον εφημέριό Του.
- Οι επιβεβαιώσεις σωτηρίας με γράμματα συγχώρεσης είναι μάταιες, ακόμη κι αν οι επισκοπικοί εκπρόσωποι, όχι, ακόμα κι αν ο ίδιος ο Πάπας παλούκωνε την ψυχή του [για να μας πείσει.]
- Είναι εχθροί του Χριστού και του Πάπα αυτοί που σιγούν το λόγο του Θεού σε κάποιες εκκλησίες για να κηρύξουν τα συγχωροχάρτια σε κάποιες άλλες.
- Γι’αυτό αν τα συγχωροχάρτια κηρύσσονταν σύμφωνα με το πνεύμα του Πάπα, όλες αυτές οι αμφιβολίες θα επιλύονταν εύκολα· όχι, δεν θα υπήρχαν.
- Ας φύγουν, λοιπόν, όλοι αυτοί οι προφήτες που λένε στους Χριστιανούς “Ειρήνη, Ειρήνη” και ειρήνη δεν υπάρχει!
- Ευλογημένοι ας είναι οι προφήτες που λένε στους Χριστιανούς “Σταυρός, Σταυρός” και σταυρός δεν υπάρχει!
Πηγή εικόνας: se-skepseis.gt | Απεικόνιση του Λούθηρου.
Θέσεις για τους Χριστιανούς
- Οι κανόνες μετανοίας επιβάλλονται μόνο στους ζωντανούς και σύμφωνα με αυτούς τίποτα δεν θα πρέπει να επιβάλλεται στους ετοιμοθάνατους.
- Θα καταδικαστούν αιώνια μαζί με τους δασκάλους τους αυτοί που πιστεύουν ότι η σωτηρία τους είναι εξασφαλισμένοι επειδή έχουν γράμματα συγχώρεσης
- Οι Χριστιανοί πρέπει να διδαχθούν ότι αν δεν έχουν περισσότερα απ’ότι χρειάζονται, να κρατήσουν τα απαραίτητα για την οικογένειά τους και όχι να τα σκορπάνε σε συγχωροχάρτια.
- Οι Χριστιανοί πρέπει να διδαχθούν ότι το να αγοράζουν συγχωροχάρτια είναι ζήτημα ελεύθερης βούλησης και όχι εντολή.
- Οι Χριστιανοί πρέπει να διδαχθούν ότι Πάπας με το να μοιράζει συγχωροχάρτια, χρειάζεται και επιζητά τις προσευχές τους γι’αυτόν περισσότερο από τα χρήματα.
- Οι Χριστιανοί πρέπει να διδαχθούν ότι τα παπικά συγχωροχάρτια είναι χρήσιμα αν δεν τα εμπιστεύονται, αλλά επιζήμια αν με αυτά χάνουν το φόβο τους για το Θεό.
- Οι Χριστιανοί πρέπει να διδαχθούν ότι αν ο Πάπας ήξερε τις υπερβολές αυτών που κηρύσσουν υπέρ των συγχωροχαρτιών. Θα προτιμούσε η εκκλησία του Αγίου Πέτρου να γίνει στάχτη, παρά να είναι χτισμένη με το δέρμα, τις σάρκες και τα οστά του ποιμνίου του.
- Οι Χριστιανοί πρέπει να διδαχθούν ότι ο Πάπας θα επιθυμούσε, όπως είναι το καθήκον του, να δώσει από τα ίδια του τα χρήματα σε πολλούς από τους οποίους ορισμένοι κήρυκες συγχωροχαρτιών κλέβουν τα χρήματά τους με κολακείες, αν και μάλλον θα έπρεπε να πωληθεί ο Άγιος Πέτρος.
- Οι Χριστιανοί πρέπει να δοξάζονται που είναι πρόθυμοι να ακολουθούν το Χριστό, την Κεφαλή, εν μέσω ποινών, θανάτων και Κολάσεως·
- ..και εν τέλει είναι σίγουροι ότι θα μπουν στον Παράδεισο με την εξασφάλιση της ειρήνης και όχι μετά πολλών βασάνων.
Όπως προκύπτει από την ανάγνωση των παραπάνω θέσεων, τα βασικά σημεία της κριτικής του Λούθηρου είναι δύο. Αφενός, σχετίζονται με την εναντίωση του στην απόλυτη εξουσία του Πάπα. Από την άλλη με τις ενστάσεις του για το κατά πόσο οι κληρικοί μπορούν να εξαγοράσουν τη θεία συγχώρεση.
Οι συνέπειες της Θρησκευτικής Μεταρρύθμισης
Σαφώς, η Θρησκευτική Μεταρρύθμιση αποτέλεσε μία σημαντική τομή που σημάδεψε τόσο την εκκλησιαστική ιστορία, όσο και την ιστορία γενικότερα. Επρόκειτο για ένα σημαντικότατο πλήγμα στον Καθολικισμό αλλά και την αρχή της διάσπασης της ενότητας της Δυτικής Χριστιανικής Εκκλησίας. Μέσα από αυτήν γεννήθηκε ένας από τους τρεις σημαντικότερους κλάδους του Χριστιανισμού, ο Προτεσταντισμός. Ο Προτεσταντισμός σήμερα αποτελεί τη θρησκεία χιλιάδων ατόμων. Ακόμη, μετά τη Μεταρρύθμιση, εγκαταλήφθηκαν ακραίες πρακτικές τις Εκκλησίας, όπως τα συγχωροχάρτια.
Δυστυχώς, όπως σε κάθε ανάλογη περίπτωση, ο φανατισμός προκάλεσε σπουδαίες και βίαιες διαμάχες σε κοινωνικό επίπεδο. Αν και ο Λούθηρος πέθανε το 1546, οι Προτεστάντες με τους Καθολικούς ενεπλάκησαν σε διαμάχες που διήρκησαν αιώνες και άφησαν πίσω τους χιλιάδες θύματα. Ο φανατισμός των οπαδών του Λούθηρου μάλιστα, έφτασε σε τέτοιο σημείο, ώστε ο ίδιος αναγκάστηκε να στραφεί εναντίον τους! Μάλιστα στράφηκε εναντίον τους, όπως ακριβώς αρχικά στράφηκε εναντίον του Πάπα.
Η Θρησκευτική Μεταρρύθμιση μέσα από ένα ενδιαφέρον Ντοκιμαντέρ
Στον παρακάτω σύνδεσμο ακολουθεί το πρώτο μέρος ενός από τα σπουδαιότερα ντοκιμαντέρ που καλύπτουν το θέμα της Θρησκευτικής Μεταρρύθμισης και συγκεκριμένα της δράσης του Μαρτίνου Λούθηρου. Η μετάφραση και ο υποτιτλισμός πραγματοποιήθηκαν από την ΕΡΤ. Στο ντοκιμαντέρ παρουσιάζονται τα πρώτα βήματα της πνευματικής αυτή κίνησης, οι αντιδράσεις που προκάλεσε και οι τρόποι με τους οποίους εξαπλώθηκε και κατάφερε να εδραιωθεί. Καλή παρακολούθηση!
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
Κανελλόπουλος Παναγιώτης, «Η θρησκευτική Μεταρρύθμιση. Λούθηρος και Καλβίνος», Ερανιστής. Ανακτήθηκε από www.eranistis.net (τελευταία επίσκεψη: 30/10/2020).
«Λούθηρος: ο μοναχός που άλλαξε τον κόσμο». Ανακτήθηκε από www.dw.com (τελευταία επίσκεψη 30/10/2020).
«Ο Μαρτίνος Λούθηρος καταγγέλλει ανοιχτά τα συγχωροχάρτια για τις αμαρτίες και τη διαφθορά της παπικής εκκλησίας. Η αίρεση που κατέληξε στην πιο αιματηρή θρησκευτική διαμάχη μεταξύ Καθολικών και Προτεσταντών». Ανακτήθηκε από www.mixanitouxronou.gr (τελευταία επίσκεψη 30/10/2020).
«Οι 95 θέσεις του Μαρτίνου Λούθηρου». Ανακτήθηκε από www.se-skepseis.gr (τελευταία επίσκεψη 30/10/2020).
