Ο Ζαν Ρενουάρ ήταν Γάλλος σκηνοθέτης του κινηματογράφου. Υπήρξε ο πρωτεργάτης του Γαλλικού Ποιητικού Ρεαλισμού. Καθόρισε με την ιδιαίτερη ματιά του τον Γαλλικό κινηματογράφο και όχι μόνο. Η ταραγμένη εποχή του αναδεικνύεται μέσα από τη σκηνοθεσία του με λιτότητα και δυναμισμό. Όπως η ζωή. Το αριστούργημα του «Ο κανόνας του παιχνιδιού» παραμένει ως σήμερα ανάμεσα στις τρεις καλύτερες ταινίες του κινηματογράφου. Ο Ζαν Ρενουάρ αποτελεί πάντα έναν καλλιτεχνικό φάρο που έλουσε με φως την τέχνη της σκηνοθεσίας και του κινηματογράφου.
Η ζωή του
Ο Ζαν Ρενουάρ γεννήθηκε στην Μονμάρτη του Παρισιού, στις 15 Σεπτεμβρίου του 1894. Ήταν ο δεύτερο γιος του σπουδαίου Γάλλου ζωγράφου Πιερ Ογκίστ Ρενουάρ. Κι αυτό υπήρξε σαφώς καθοριστικό στοιχείο στην πορεία του μεγάλου σκηνοθέτη. Διότι η ατμόσφαιρα, τα βιώματα και η τέχνη δίπλα στον ιμπρεσιονιστή ζωγράφο πατέρα ήταν καταλύτες, θετικοί κι αρνητικοί.
Σε ηλικία είκοσι ετών στρατεύθηκε στο γαλλικό ιππικό. Είναι η περίοδος που θα εμπνευστεί το μυθιστόρημα «Σημειώσεις του λοχαγού Ζορζ». Τραυματίζεται σοβαρά. Θα συνεχίσει την θητεία στο πεζικό. Όμως κι εκεί θα τραυματιστεί και θα μείνει για πάντα κουτσός. Θα μετατεθεί έτσι στη γαλλική πολεμική αεροπορία. Κι από εδώ οι εμπειρίες θα μεταφερθούν αργότερα στην τέχνη από τον πρωτοποριακό σκηνοθέτη.
Κατά τη διάρκεια της ανάρρωσης, ο Ζαν Ρενουάρ θα ζήσει και πάλι στην Μονμάρτη. Ο διάσημος πατέρας ζωγράφος υποφέρει από αρθρίτιδα κι ο ανάπηρος γιος τον φροντίζει. Εκεί, θα γνωρίσει και την Κατρίν Έσλινγκ, μοντέλο του πατέρα του. Θα παντρευτούν το 1920, με την Κατρίν να γίνεται η πρωταγωνίστρια των πρώτων ταινιών του.
Ο Κινηματογράφος
Όσο ο Ζαν Ρενουάρ ζούσε και φρόντιζε τον πατέρα του, δοκίμαζε διάφορα πεδία τέχνης. Συγγραφή, κεραμική, ζωγραφική. Μετά τον θάνατο του ζωγράφου, στράφηκε αποκλειστικά σχεδόν στον κινηματογράφο. Είναι η δύσκολη εποχή του μεσοπολέμου και η οικονομική κρίση απειλεί ζωές κι αξίες. Στο κλίμα αυτό ο Ζαν Ρενουάρ μεταφέρει εύστοχα αλλά και πρωτοποριακά στις ταινίες του. Η «Σκύλα» (1931), η «Νύχτα στην Καρφούρ» (1932) με τον αδελφό του Πιερ Ρενουάρ στο ρόλο του επιθεωρητή Μεγκρέ, η «Μαντάμ Μποβαρί» (1934), πάλι με τον αδελφό του και τη Βαλεντίν Τεσιέ στον ομώνυμο ρόλο, το «Έγκλημα του κυρίου Λανγκ» (1935), «Η μεγάλη χίμαιρα» (1937), μια αντιπολεμική κραυγή και από τις μεγαλύτερες ταινίες όλων των εποχών, «Ο κανόνας του παιχνιδιού» αποτυπώνουν το βλέμμα του στον ζόφο και την παρακμή της εποχής του.
Στις ταινίες του καταφέρνει να παρατηρεί σε βάθος την κοινωνία, την οποία και πετυχαίνει να την κάνει ορατή και σε εμάς, τους θεατές. Μέσα από τα βλέμματα των πρωταγωνιστών, τις αναλυτικές εικόνες, τα λεπτομερή τοπία και την βαθιά παρατήρηση των χαρακτήρων καταγράφει ολοκληρωμένα την περίοδο εκείνη της Γαλλίας και της Ευρώπης. Εκφράζει δε την θέση του απέναντι στην άνοδο του φασισμού και υπέρ της ανάπτυξης ενός λαϊκού μετώπου.
Η περίοδος του Ζαν Ρενουάρ στην Αμερική
Στην προοπτική του δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου που έρχεται, ο Ζαν Ρενουάρ φεύγει στην Αμερική. Εκεί θα παντρευτεί την δεύτερη σύζυγό του Ντιντό Φρερ, την ως τότε βοηθό του. Στην Αμερική θα μείνει ως το 1950. Θα γυρίσει έξι ταινίες συνολικά. Θα έρθει σε επαφή με σημαντικούς σύγχρονούς του όπως ο Αντουάν Σαιντ Εξυπερί, Τόμαν Μαν, Όρσον Γουέλς και άλλους. Ο ίδιος ο Ζαν Ρενουάρ έχει πει πως στην Αμερική ήταν εύκολο να δεχτούν να γυρίσουν τις ταινίες του. Όμως κατάλαβε νωρίς πως από ένα σημείο και μετά οι ταινίες του ανήκαν στην εταιρία παραγωγής κι όχι στον ίδιο.
Στην Αμερική θα γυρίσει «Τους σκλάβους της γης», που θα βραβευθεί με το πρώτο βραβείο στο φεστιβάλ της Βενετίας, το 1946. Επίσης θα γυρίσει το «Ημερολόγιο μιας καμαριέρας», την «Άβυσσο του πάθους» και « Το ποτάμι», την πρώτη του ταινία με χρώμα, με θέμα την Ινδία. Η ταινία σημείωσε μεγάλη επιτυχία στο αμερικανικό κοινό που ως τότε έβλεπε καχύποπτα και αδιάφορα τις προσπάθειες του Γάλλου σκηνοθέτη.
Η επιστροφή στην Γαλλία
Ο Ζαν Ρενουάρ επιστρέφει στη Γαλλία και ξεκινά τα γυρίσματα μια τριλογίας. «Η χρυσή άμαξα» είναι το πρώτο φιλμ με πρωταγωνίστρια την Άννα Μανιάνι. Ο έρωτας, η ζωή κι η τέχνη είναι τα θέματα που θίγονται στην ταινία. Θα ακολουθήσει το «Καν Καν», με τον Ζαν Γκαμπέν. Εδώ ο Ρενουάρ θυμάται την Μονμάρτη που έζησε ως νέος. Η τριλογία θα ολοκληρωθεί με το φιλμ «Η Έλενα κι οι άντρες» με την σπουδαία Ίνγκριντ Μπέργκμαν.
Ο Ζαν Ρενουάρ, ακόμη και στα εξήντα του χρόνια θα συνεχίζει να πειραματίζεται πάνω στη δουλειά του. Έτσι, θα γυρίσει ταινίες όπως το «Πρόγευμα στη χλόη», το 1959, εξυμνώντας τη φύση, τη γυναίκα, το φως και τη ζωή. Στο φιλμ «Δεκανέας Επινγκλέ», το 1962, θα επιστρέψει στο αντιπολεμικό του πνεύμα. Το 1969 θα γυρίσει μια ταινία τεσσάρων επεισοδίων για την τηλεόραση. Ολοκλήρωσε έτσι μια πορεία που ξεκίνησε από τον βουβό, ασπρόμαυρο κινηματογράφο κι έφτασε ως το σύγχρονο μέσο, την τηλεόραση.
Το τέλος
Ο Ζαν Ρενουάρ τιμήθηκε, ευτυχώς πριν τον θάνατό του, με Όσκαρ για την συνολική προσφορά του στον κινηματογράφο. Από τη χώρα του τιμήθηκε με το Στέμμα της Λεγεώνας της Τιμής από τη γαλλική κυβέρνηση. Πέθανε τον Φεβρουάριο του 1979. Το στίγμα του στον κινηματογράφο είναι ανεξίτηλο. Στο κέντρο της σκηνοθεσίας του βρίσκεται πάντα ο άνθρωπος. Η ζωή, ο θάνατος, η ανθρώπινη ύπαρξη είναι αυτά που τον απασχολούν. Η ματιά του όμως είναι πάντα διακριτική, ευαίσθητη, ποιητική.
Η οργάνωση της εικόνας, η λεπτομέρεια των χώρων που καταγράφει η κάμερά του, οι αναλυτικοί χαρακτήρες του, η διαχρονικότητα των θεμάτων, τον τοποθετούν ως σήμερα στη θέση του εμπνευσμένου δασκάλου του κινηματογράφου. Αυτό που πετυχαίνει τελικά ο Ζαν Ρενουάρ είναι το γεγονός πως στις ταινίες του πρωταγωνίστρια είναι η ίδια η τέχνη.
Ακολουθεί βίντεο με σκηνή από την ταινία «Ο κανόνας του παιχνιδιού» του Ζαν Ρενουάρ:
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο:
- Ο κόσμος του Ζαν Ρενουάρ στην ιστορία του σινεμά. Ανάκτηση από kathimerini.gr : (Τελευταία Σύνδεση 21/09/2021)
- Ο σημαντικότερος όλων των σκηνοθετών. Ανάκτηση από tvxs.gr: (Τελευταία Σύνδεση 21/09/2021)
- Ένας Γάλλος στο Χόλυγουντ. Ανάκτηση από cinephilia.gr : (Τελευταία Σύνδεση 21/09/2021)
