«Τι θα μπορούσε να εκφράσει μια επιστολή που δεν θα το εξέφραζε χίλιες φορές καλύτερα μια λέξη, ένα βλέμμα ή ακόμη και η σιωπή;», αναρωτιέται μια από τις ηρωίδες των «Επικίνδυνων σχέσεων» (1782) του επιστολογραφικού μυθιστορήματος του Γάλλου Σοντερλό ντε Λακλό.
Μπορεί στην εποχή μας να άλλαξε ο τρόπος, η ανάγκη όμως για συγγραφή ερωτικών επιστολών παρέμεινε. Πλέον υπάρχει ο ηλεκτρονικός τρόπος με συμπυκνωμένο νόημα και με περιορισμένους χαρακτήρες στα sms όπως και με περιορισμένο χρόνο στα e-mail. Οι περισσότεροι γράφουν με κώδικες «πως κάνεις καρδούλα στο facebook», φτιάχνουν και ένα soundtrack της ζωής τους και ξεμπερδεύουν. Στον αντίποδα αυτού όμως υπάρχει και η μερίδα εκείνων των αθεράπευτα ρομαντικών που γράφουν με τον παραλήπτη άλλοτε να λαμβάνει τις επιστολές και άλλοτε όχι.
Στα μυθιστορήματα του Μπαλζάκ, του Ντοστογιέφσκι, του Τολστόι οι ήρωες ολημερίς κι ολονυχτίς αλληλογραφούν. Είναι γεγονός, άλλωστε, πως ο γραπτός λόγος εισχωρεί αλλιώς στο νόημα, είναι φανέρωση και κλειδί.
Η ερωτική επιστολή παρουσιάζει έτσι μια ιδιόμορφη πρόκληση πως να βρει κανείς ποικίλους λεκτικούς τρόπους να πει ουσιαστικά ένα απλό πράγμα: «Μου λείπεις». Όσα άλλα στοιχεία ή πληροφορίες και να παρέχει ο γράφων (τι φοράει, που βρίσκεται, τι είδε στο όνειρό του χθες βράδυ…) καταλήγει μοιραία στην ίδια ευχή: «Μακάρι τώρα να ήμουν δίπλα σου».
Έχετε αναρωτηθεί τι γεννά μια ερωτική επιστολή; Απαραίτητη προϋπόθεση για τη γένεση της είναι : η απουσία του αγαπημένου σου προσώπου είτε εκείνη τι στιγμή είτε γενικότερα. Η ανάγκη για την καταγραφή των συναισθημάτων στο χαρτί (η αίσθηση κενού, ο πόνος, η αμφιβολία, αλλά και η αγάπη, η ελπίδα, ο έρωτας, ο πόθος).
Προσωπικά για μένα οι ερωτικές επιστολές είναι πολλά παραπάνω. Όταν με τον μοναδικό άλλον δεν έχετε το περιθώριο να επικοινωνήσετε ελεύθερα, να συναντηθείτε, να γνωρίσετε καλύτερα ο ένας τον άλλον υπό άλλες συνθήκες χωρίς ο χρόνος να είναι εχθρός, τα γράμματα είναι μια ατέρμονη αναμονή συνάντησης, μια δυναμική απουσία της οποίας το μέγεθος ξεπερνάει σχεδόν πάντοτε την παρουσία. «Η επιθυμία έχει μια ψηλή κορμοστασιά και στις παλάμες της καίει η απουσία» λέει ο Ελύτης.
Δεν ξέρω για εσάς αλλά για μένα όσες ερωτικές επιστολές έγραψα έμπλεκαν το φάσμα του απόντος και παντοτινά ερχόμενου νυμφίου, του «ανατέλλοντος» κάθε φορά συναρπαστικού έρωτα, της υπέροχης ελπίδας για τη συνταρακτική συνάντηση με τον μοναδικό άλλον, με το θαύμα. Μια υπόθεση αποκλειστική δυο πλασμάτων που ψηλαφούν ολομόναχοι στη σκιά τα πιο τρομερά, μύχια συναισθήματα, τις πιο διστακτικές, υπόγειες αισθήσεις, μακριά από τα βέβηλα βλέμματα των τρίτων. Στα μάτια ενός αμύητου το μεγαλειώδες κινδυνεύει να φανεί γελοίο, το σπάνιο αφόρητα κοινότυπο, το συγκινητικό σαχλό και το άκρως ερωτικό χυδαίο.
«Εδώ και καιρό δε μου γράφεις τι έχεις. Δε γνωρίζω τι σκέφτεσαι για μένα. Πως περνάς τις μέρες σου. Κρυώνεις; Τρως; Μ’ αγαπάς; Μου λείπουν τα προσεχτικά ολοστρόγγυλα γράμματα χωρίς μουντζούρες και η μυρωδιά που αφήνεις πάνω τους. Να βρω ένα πρωινό το γράμμα σου ή το σημείωμα σου, να δω τον αποστολέα, να ανοίξω προσεχτικά και με ευλάβεια το φάκελο. Να συρθεί η ματιά μου στις αράδες σου, να αγγίξω ό,τι άγγιξες, να σε διαβάσω στο δρόμο, στο μετρό, στο πανεπιστήμιο, στη δουλειά κρυφά και να σε φυλάω στην τσέπη του μπουφάν μου.»
Σιωπηλά, διακριτικά, με σεβασμό στο πιο αβυσσαλέο από τα αισθήματα-αιτήματα της ανθρώπινης ψυχής το «ιερό πάντα», «διά του έρωτος» άλμα της ψυχής πάνω από το θάνατο, οι ερωτικές επιστολές μου ήταν επιβάτες τέτοιων στιγμών. Το να εκφράζεις την επιθυμία ή το πάθος σου για κάποιον άλλο αποτελεί μια μορφή τέχνης και είμαι ευτυχής που κατάφερα έστω σε μικρό βαθμό και εξύμνησα τον φτερωτό θεό και την αγάπη για χάρη ενός ιδιαίτερου ανθρώπου.
Από τα μικρά «διαμάντια» που έγραφαν στους αγαπημένους τους μεγάλοι συγγραφείς, ποιητές και καλλιτέχνες έχουν κάποια διασωθεί έως σήμερα, επιτρέποντάς μας να κρυφοκοιτάξουμε στα άδυτα της φαντασίας των συντακτών τους. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί το γράμμα του Oscar Wilde στον Λόρδο Alfred Douglas :
«ΑΓΟΡΙ ΜΟΥ…Το σονέτο σου είναι αξιολάτρευτο, και είναι πραγματικά ένα θαύμα που αυτά τα κόκκινα, τριανταφυλλένια χείλη σου φτιάχτηκαν εξίσου για τη μουσική της ποίησης και την τρέλα των φιλιών. Είμαι σίγουρος ότι ο Υάκινθος, που ο Απόλλωνας αγαπούσε τόσο παράφορα, ήσουν εσύ στην αρχαιότητα… Γιατί είσαι μοναχός σου στο Λονδίνο και πότε θα πας στο Σάλισμπερι; Πήγαινε εκεί για να δροσίσεις τα χέρια σου μέσα στο γκρίζο λυκόφως των γοτθικών πραγμάτων και μετά έλα εδώ όποτε θελήσεις. Είναι πανέμορφα το μόνο που λείπει είσαι εσύ.
Πάντα, με αθάνατη αγάπη, δικός σου, Όσκαρ»
Όσκαρ Γουάιλντ, Ιανουάριος 1893, Βράχος του Μπάμπακομπ
