Ο Αμερικανός σκηνοθέτης avant–garde ταινιών, Τζέιμς Μπένινγκ, γεννήθηκε στο Μιλγουώκι του Γουισκόνσιν το 1942. Για τα πρώτα 20 χρόνια της ζωής του, ο Μπένινγκ έπαιζε μπέιζμπολ, ενώ φοίτησε στο Πανεπιστήμιο του Μιλγουώκι, παίρνοντας bachelor και master στα μαθηματικά. Ήταν μόλις κατά τη δεκαετία του 1960 όταν, επηρεασμένος από το γενικότερο κλίμα αμφισβήτησης και ξεσηκωμού, άρχισε να ενδιαφέρεται για τον ακτιβισμό, αλλά και τον πνευματισμό, μέσω του Πάτερ Τζέιμς Γκρόπι, ενός Αφροαμερικανού ιερέα που μίλησε για τα δικαιώματα των μειονοτήτων, στο διαχωρισμένο μεταξύ λευκών και μαύρων Γουισκόνσιν της εποχής. Ο Μπένινγκ ασχολήθηκε τελικά με το σινεμά και η καριέρα του, μέχρι στιγμής, καλύπτει πέντε ολόκληρες δεκαετίες. Η φιλοσοφία του, ως δημιουργός, φαίνεται να έχει επηρεαστεί από τα διδάγματα του Βουδισμού, αλλά και από τα γραπτά του Χένρι Ντέιβιντ Θόρω. Αυτές είναι 3 ταινίες για να γνωρίσει κανείς τον παράξενο και υπνωτικό κόσμο του σκηνοθέτη:
Landscape Suicide (1986)
Δείτε απόσπασμα από την ταινία στο YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=KG77kvpWAk0
Η 95λεπτη ταινία του Μπένινγκ είναι στην ουσία μία ταινία τρόμου, από την οποία απουσιάζει η δράση. Ο σκηνοθέτης πειραματιζόταν εκείνη την περίοδο με τις στρουκτουραλιστικές του πεποιθήσεις και το μέσο του σινεμά και προσπαθούσε να βρει έναν αποτελεσματικό τρόπο να μιλήσει για τη φρίκη των δολοφονιών που περιγράφονται στην ταινία, εκείνη της Κίρστεν Κόστας στη Βόρεια Καλιφόρνια και εκείνες των θυμάτων του νεκρόφιλου Εντ Γκέιν στο Γουισκόνσιν, χωρίς να δείξει πλάνα από ρεπορτάζ της εποχής, που άλλωστε το κοινό είχε δει τόσες φορές, που τα αντιμετώπιζε πλέον με αδιαφορία. Εστιάζοντας στις τοποθεσίες όπου οι φόνοι έλαβαν χώρα, ο Μπένινγκ δημιουργεί μια ζοφερή ατμόσφαιρα που φέρνει στο νου εκείνη της ταινίας, «Ο Σχιζοφρενής Δολοφόνος με το Πριόνι» (1974) και καταφέρνει να σοκάρει περισσότερο από το να έδειχνε σκηνές από αληθινά εγκλήματα. Η ταινία, αν και είχε περιορισμένες προβολές, απέσπασε καλές κριτικές την εποχή που πρωτοκυκλοφόρησε.
Deseret (1995)
Δείτε ολόκληρη την ταινία στο YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=97PML8YoI8g
Εκτός από μια προσωρινή πολιτεία των Ηνωμένων Πολιτειών, που προτάθηκε το 1849 για να εγκατασταθούν εκεί οι πρόσφατα αφιχθέντες στο Νέο Κόσμο Μορμόνοι, «Deseret» είναι και μία γλώσσα στη μυθολογία της Εκκλησίας των Αγίων των Τελευταίων Ημερών, την οποία υποτίθεται πως μιλούσαν οι εξόριστοι από τον Πύργο της Βαβέλ Μορμόνοι που στάλθηκαν στην Αμερική. Η ομώνυμη ταινία του Μπένινγκ μελετάει μέσα από άρθρα της εποχής από τη New York Times, αλλά και βραχώδη τοπία της ερημικής Γιούτα το μέρος και την ιστορία της εγκατάστασης της θρησκευτικής αυτής ομάδας στην αμερικανική ήπειρο. Ο σκηνοθέτης διαλέγει να μη συμπεριλάβει συνεντεύξεις από κατοίκους της περιοχής, όπως θα έκανε ένας ντοκιμαντερίστας. Αντίθετα, επιλέγει να αφήσει το θεατή να πλανηθεί με τα μάτια του ανάμεσα στα επιβλητικά τοπία και μέσα από την ανάγνωση αυτών των παλιών ντοκουμέντων να αφήσει το μυαλό του να ταξιδέψει πίσω στο χρόνο. Η ταινία έχει διάρκεια 82 λεπτά και διαθέτει τόσο έγχρωμα, όσο και ασπρόμαυρα πλάνα. Η κεντρική ιδέα του σκηνοθέτη φαίνεται να ήταν η δημιουργία ενός καινοτόμου και πέρα για πέρα δημοκρατικού είδους ντοκιμαντέρ, όπου ο θεατής μπορεί να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα μέσα από το ακατέργαστο (σχεδόν) αυτό υλικό.
13 Lakes (2004)
Δείτε ολόκληρη την ταινία στο YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=pqAUxXxOIKo
Η μεγάλου μήκους ταινία του Μπένινγκ, «13 Lakes», με συνολική διάρκεια 135 λεπτά, είναι ένα από τα πιο γνωστά παραδείγματα του «αργού σινεμά». Γυρισμένο στο τυπικό για τις avant–garde ταινίες φιλμ 16 χιλιοστών, όπως άλλωστε είναι και οι περισσότερες ταινίες του σκηνοθέτη, το έργο αυτό αποτελείται από 13 στατικά πλάνα, περίπου 10 λεπτά το καθένα, με θέμα διαφορετικές αμερικανικές λίμνες. Η ταινία δεν έχει πλοκή και η δράση απουσιάζει σχεδόν εξολοκλήρου, όμως ο Μπένινγκ φροντίζει σε κάθε πλάνο να υπάρχει κάποια κίνηση, όπως ας πούμε η ανατολή του ήλιου, που φαίνεται στις κορυφές των γύρω βουνών ή το πέρασμα ενός ποταμόπλοιου στον ορίζοντα. Η έμφαση στις λίμνες και η απουσία των ανθρώπων από την ταινία φέρνει στο νου το «Walden» του Αμερικανού στοχαστή, Χένρι Ντέιβιντ Θόρω.
Οι ταινίες του Μπένινγκ απευθύνονται, όπως όλες οι avant–garde ταινίες, σε συγκεκριμένο κοινό. Είναι εξαιρετικά δύσκολο, όχι μόνο για το σινεφίλ κοινό, αλλά για οποιονδήποτε σύγχρονο δυτικό άνθρωπο να αφήσει τους τρελούς ρυθμούς της καθημερινότητάς του πίσω για να παρακολουθήσει, για δύο ώρες, μια ταινία στην οποία, ουσιαστικά, δεν συμβαίνει τίποτα. Μήπως, όμως, η πεμπτουσία του σινεμά δεν είναι ακριβώς αυτό, δηλαδή το να αφιερώσουμε κάποιο χρόνο μέσα στην πολυάσχολη ημέρα μας, κατά τον οποίο θα ξεχάσουμε τα προβλήματά μας και θα αφεθούμε στα χέρια ενός σκηνοθέτη να μας μεταφέρει σε ένα τεχνητό κόσμο, τον οποίο δεν μπορούμε να ελέγξουμε, όσο κι αν το επιθυμούμε;
