
Το «Vortex: Το πρόσωπο της Μέδουσας» γυρίστηκε την εποχή ακριβώς πριν το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967. Ο Νίκος Κούνδουρος, γνωστός στο ελληνικό κοινό από τις ταινίες του «Μαγική πόλις» (1954), «Ο Δράκος» (1956) και «Μικρές Αφροδίτες» (1963), επηρεασμένος από το σινεμά του Ζαν-Λυκ Γκοντάρ και τον πειραματικό κινηματογράφο της δεκαετίας του ’60, επιχείρησε τη δική του «ψυχεδελική» ταινία με πρωταγωνιστές τον Φάνη Χήνα, τη Χαρά Αγγελούση, και τον Φίλιππο Βλάχο. Το «Vortex», γυρισμένο μεταξύ των ετών 1966-1967 στην Κρήτη και άλλα νησιά του Αιγαίου, με ορισμένες σκηνές στη Ρώμη και το Λονδίνο, δεν κυκλοφόρησε ευρέως στην Ελλάδα, λόγω του καθεστώτος, και απαγορεύτηκε σε πολλές χώρες του εξωτερικού, λόγω του τολμηρού και πειραματικού περιεχομένου του. Η καλτ (πλέον) ταινία του Κούνδουρου έχει μεγάλη ιστορική και πολιτιστική σημασία σήμερα και είναι επιτέλους διαθέσιμη στο ελληνικό κοινό.

Η ιστορία του «Vortex» αφορά τρεις άνδρες που έχουν ναυαγήσει σε ένα ερημικό νησί και συναντούν εκεί μια μυστηριώδη θηλυκή ύπαρξη. Όπως φανερώνεται αργότερα, η μυστηριώδης γυναίκα είναι στην πραγματικότητα ένα «ανθρωποφάγο» τέρας (η Μέδουσα) και παρασύρει τους ναυαγούς στην καταστροφή τους. Χειριζόμενος το σενάριο με ένα τρόπο συναφή με εκείνο που ο Ντένις Χόπερ χειρίζεται την ιστορία της ταινίας του «Η Τελευταία Ταινία» (1971), ο Κούνδουρος μπερδεύει τα γυρίσματα του «Vortex» με τα τελικά πλάνα του φιλμ και η αφηγηματική του τεχνική βασίζεται κυρίως στην αντιπαράθεση εικόνων και την ψυχολογία. Για αυτούς τους λόγους και λόγω του συμβολικού χαρακτήρα της ταινίας, το «Vortex» κατηγορήθηκε ως διανοουμενίστικο και εσωστρεφές.

Άλλη μια πτυχή της ταινίας που δυσαρέστησε τους κριτικούς ήταν η ελευθερία της, όσο αφορά τα ήθη της εποχής. Το «Vortex» είναι καθαρόαιμο «παιδί» της Εποχής των Λουλουδιών και έτσι οι ερωτικές σκηνές κατηγορήθηκαν από τους συντηρητικούς κριτικούς ως πορνογραφικές. Στην πραγματικότητα, το σεξ δεν είναι η πεμπτουσία της ταινίας καθώς ο Κούνδουρος το χρησιμοποιεί μόνο σαν αντίβαρο, απέναντι στην απειλή του θανάτου.

Το καθεστώς της δικτατορίας (ή τουλάχιστον η περίοδος αναταραχής πριν από αυτό) δεν διακρίνεται άμεσα στους συμβολισμούς του «Vortex». Υπάρχουν μόνο μερικές χαρακτηριστικές σκηνές, όπως εκείνη στην οποία οι ναυαγημένοι άνδρες «ψαρεύουν» ένα οπλοπολυβόλο από τη θάλασσα ή εκείνη στο διαμέρισμα του αδερφού ενός από τους πρωταγωνιστές στην Αγγλία, όπου βλέπουμε μια αφίσα να φέρει την επιγραφή «Men Wanted for the Army» (Άνδρες ζητούνται για κατάταξη), που μας θυμίζουν το πολιτικό υπόβαθρο. Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος πάντως, συμπεριέλαβε το «Vortex» στο online αφιέρωμά της, με τίτλο «Μνήμες δικτατορίας» (2021).

Το «Vortex» του Νίκου Κούνδουρου είναι από πολλές πλευρές ένας πολιτιστικός θησαυρός. Ακόμη κι αν σήμερα το σινεμά το οποίο πρεσβεύει έχει «ξεχαστεί», σε ένα ιστορικό επίπεδο, αποτελεί ένα από τα ελάχιστα παραδείγματα του είδους του στα χρονικά του ελληνικού κινηματογράφου. Προς το τέλος της ταινίας, ακούγεται το κομμάτι των Aphrodite’s Child, «The Four Horsemen», από το δίσκο τους «666» (1972), με φωνητικά του Ντέμη Ρούσσου.