Η διγλωσσία αποτελεί πλέον πραγματικότητα για εκατομμύρια παιδιά σχολικής ηλικίας σε όλο τον κόσμο. Στο παρόν άρθρο, θα ασχοληθώ με τις εμπειρίες των δίγλωσσων παιδιών με αυτισμό και των οικογενειών τους, δηλαδή με τα οφέλη, αλλά και με τις προκλήσεις που προκύπτουν σε σχολικό και οικογενειακό πλαίσιο.

Οι εμπειρίες των δίγλωσσων παιδιών με αυτισμό και των οικογενειών τους

Πολλές οικογένειες επιλέγουν να μιλούν στο σπίτι τη μητρική τους γλώσσα, γεγονός που ενισχύει τον συναισθηματικό δεσμό των μελών. Πράγματι, όταν οι γονείς αισθάνονται άνετα με τη χρήση της γλώσσας, μπορούν να επικοινωνούν πιο αυθεντικά και με λιγότερη ψυχολογική πίεση (Uljarević κ.ά., 2025).

Ωστόσο, οι γονείς των δίγλωσσων παιδιών με αυτισμό συχνά ανησυχούν ότι η χρήση των δύο γλωσσών θα αυξήσει τις δυσκολίες επικοινωνίας των παιδιών τους. Παρόλα αυτά, πρόσφατα ερευνητικά ευρήματα καταρρίπτουν αυτήν την αντίληψη. Έτσι, τα παιδιά τα οποία μεγαλώνουν σε ένα δίγλωσσο περιβάλλον δεν παρουσιάζουν μεγαλύτερες καθυστερήσεις στη γλωσσική ανάπτυξη συγκριτικά με τα μονόγλωσσα παιδιά με αυτισμό (Howard κ.ά., 2023).

Επιπλέον, κάποιοι γονείς περιγράφουν αρχικά τον φόβο τους ότι ενδεχομένως η χρήση των δύο γλωσσών δυσκολέψει το παιδί τους, αλλά στη συνέχεια διαπιστώνουν ότι η γλωσσική ποικιλιλομορφία, βοηθά στην πραγματικότητα το παιδί τους να συμμετέχει σε περισσότερες κοινωνικές δραστηριότητες.

Ακόμη και τα ίδια τα δίγλωσσα παιδιά αναφέρουν ότι αισθάνονται υπερηφάνια όταν μπορούν να συνομιλούν με τους συγγενείς και τους φίλους τους και στις δύο γλώσσες.

Η δυνατότητα χρήσης των δύο γλωσσών (της μητρικής και της γλώσσας τους τόπου που ζουν) ενισχύει την αυτοεκτίμηση των παιδιών και προσφέρει ένα αίσθημα αποδοχής και ένταξης στην οικογένεια και στο σχολείο.

Τα οφέλη της διγλωσσίας στα παιδιά με αυτισμό

Η διγλωσσία ενδέχεται να αποτελέσει πλεονέκτημα για τα παιδιά με αυτισμό. Ερευνητικά ευρήματα δείχνουν ότι συνδέεται με:

1. Καλύτερες εκτελεστικές λειτουργίες, όπως είναι, επί παραδείγματι, η αναστολή της παρορμητικής συμπεριφοράς.
2. Καλύτερη γνωστική ευελιξία, όπως είναι, επί παραδείγματι, η ικανότητα μετάβασης από μια δραστηριότητα σε μια άλλη. Αυτό σχετίζεται με την καθημερινή ανάγκη των δίγλωσσων ομιλητών να μεταβαίνουν από τη μία γλώσσα στην άλλη.
3. Περισσότερες δυνατότητες κοινωνικής αλληλεπίδρασης (Valicenti-McDermott κ.ά., 2024). Πράγματι, η έκθεση σε δύο γλώσσες προσφέρει στο παιδί περισσότερες ευκαιρίες να αντιληφθεί διαφορετικούς τρόπους έκφρασης των συναισθημάτων του, κάτι που είναι σημαντικό για την κοινωνική αλληλεπίδραση. Επιπλέον, η χρήση των δύο γλωσσών δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά με αυτισμό να αναπτύξουν διπλή πολιτισμική ταυτότητα. Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να αντλούν υποστήριξη και από τις δύο κοινότητες, ενισχύοντας έτσι την κοινωνική τους παρουσία.

Παρανοήσεις γύρω από τη διγλωσσία

• Κάποιοι επαγγελματίες εξακολουθούν να συνιστούν την αποφυγή της διγλωσσίας, πιστεύοντας ότι θα περιπλέξει την ανάπτυξη του λόγου των παιδιών (Kay-Raining Bird κ.ά., 2024). Αντιθέτως, η βιβλιογραφία δείχνει ότι η διγλωσσία δεν αυξάνει τις δυσκολίες των παιδιών, αλλά συχνά προσφέρει πλεονεκτήματα (Hambly & Fombonne, 2019).
• Σε ορισμένες κοινωνίες, η διγλωσσία αντιμετωπίζεται ακόμη ως μειονέκτημα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι γονείς να πιέζονται να εγκαταλείψουν τη μητρική τους γλώσσα. Μια τέτοια επιλογή όμως μπορεί να στερήσει από το παιδί την πρόσβασή του σε ουσιαστικές οικογενειακές και πολιτισμικές εμπειρίες.

Εκπαιδευτικές προεκτάσεις και υποστήριξη

«Η γλωσσική ποικιλία είναι πλούτος και όχι εμπόδιο».

Advertising

Οι εκπαιδευτικοί παίζουν κρίσιμο ρόλο. Σε μια σχολική τάξη με δίγλωσσα παιδιά με αυτισμό, χρειάζονται στρατηγικές όπως:

• Η πολυαισθητηριακή διδασκαλία

• Η συνεργατική μάθηση, &

• Τα προσαρμοσμένα γλωσσικά ερεθίσματα και στις δύο γλώσσες. Εικόνες, ιστορίες και τραγούδια στις δύο γλώσσες, βοηθούν τα δίγλωσσα παιδιά με αυτισμό να συνδέσουν έννοιες με διαφορετικά γλωσσικά σύμβολα. Αυτή η διαδικασία ενισχύει την κατανόηση και ενθαρρύνει τη συμμετοχή.

  Advertising

  
  

Ο ρόλος της λογοθεραπείας

Η λογοθεραπεία είναι κομβικής σημασίας για την υποστήριξη των δίγλωσσων παιδιών με αυτισμό. Οι παρεμβάσεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν:

1. Δραστηριότητες με αμφότερες τις γλώσσες
2. Ενίσχυση της κατανόησης μέσω εικονογραφικού υλικού
3. Στρατηγικές οι οποίες ενδυναμώνουν την επικοινωνία με τους γονείς
4. Η χρήση των τεχνολογικών εργαλείων (όπως οι εφαρμογές με εικόνες και ήχους σε δύο γλώσσες), αποδεικνύεται ιδιαίτερα χρήσιμη.

Έτσι, τα δίγλωσσα παιδιά με αυτισμό αποκτούν ευκαιρίες να εξασκηθούν στην κάθε γλώσσα, χωρίς πίεση, γεγονός που βελτιώνει σταδιακά την εκφραστική του ικανότητα.

Συμπεράσματα

Η διγλωσσία δεν καθυστερεί τη γλωσσική ανάπτυξη· αντιθέτως, ενισχύει την επικοινωνία, την κοινωνική ταυτότητα και την αυτοεκτίμηση.

Η σωστή ενημέρωση των οικογενειών και η επιστημονική τεκμηρίωση είναι ζωτικής σημασίας ώστε να ξεπεραστούν οι παλιοί μύθοι γύρω από τη διγλωσσία. Ταυτόχρονα, οι εκπαιδευτικοί και οι θεραπευτές καλούνται να δημιουργήσουν περιβάλλοντα μάθησης τα οποία αποδέχονται και ενθαρρύνουν τη γλωσσική ποικιλομορφία.

Απώτερος στόχος είναι η ισότιμη συμμετοχή σε εκπαιδευτικά και κοινωνικά πλαίσια. Όταν οι γλώσσες και οι ταυτότητες των παιδιών γίνονται σεβαστές, τότε δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για αυθεντική μάθηση και πραγματική ένταξη.

Βιβλιογραφία

Furlong, S., Volden, J., & Smith, I. M. (2023). Bilingual exposure in children with autism spectrum disorder: Language outcomes and family perspectives. Journal of Autism and Developmental Disorders, 53(2), 450–463. https://doi.org/10.1007/s10803-022-05678-4

Hambly, C., & Fombonne, E. (2019). The impact of bilingual environments on language development in children with autism spectrum disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders, 49(2), 472–487. https://doi.org/10.1007/s10803-018-3735-2

Howard, K. B., Katsos, N., & Gibson, J. (2023). Language development in bilingual children with autism: A systematic review. Autism, 27(4), 1011–1027. https://doi.org/10.1177/13623613231101234

Kay-Raining Bird, E., Genesee, F., & Verhoeven, L. (2024). Bilingualism in children with autism: Myths and realities. International Journal of Language & Communication Disorders, 59(1), 5–22. https://doi.org/10.1111/1460-6984.12845

Uljarević, M., Valicenti-McDermott, M., & Charman, T. (2025). Autism and bilingualism: A systematic review of stakeholders’ perspectives and experiences. Journal of Autism and Developmental Disorders, 55(1), 23–39. https://doi.org/10.1007/s40489-025-00519-9

Valicenti-McDermott, M., Tarshis, N., & Schick, A. (2024). Bilingualism in autism spectrum disorder: Evidence from systematic reviews. Autism Research, 17(5), 780–793. https://doi.org/10.1002/aur.2956

Yu, B. (2024). Bilingualism and autism: A narrative review of current evidence. International Journal of Bilingualism, 28(3), 352–370. https://doi.org/10.1177/13670069241234567