Το παρόν άρθρο
Τα κορίτσια τείνουν να ξεπερνούν τα αγόρια στη γλωσσική ανάπτυξη και τον γραμματισμό. Πράγματι, τα κορίτσια ξεπερνούν τα αγόρια στις πρώιμες γλωσσικές δεξιότητες, αλλά και στις δοκιμασίες που αξιολογούν τον γραμματισμό αργότερα στο σχολείο. Γιατί τα κορίτσια τα πηγαίνουν καλύτερα από τα αγόρια; Ποιος είναι ο ρόλος του οικογενειακού περιβάλλοντος; Το παρόν άρθρο θα παρουσιάσει τα ερευνητικά ευρήματα μίας πρόσφατης επιδημιολογικής μελέτης (Gurganda κ.ά., 2024) που διερεύνησε τις διαφορές του φύλου στη γλωσσική εμπλοκή των γονέων και την επίδρασή της στις γλωσσικές τους επιδόσεις.
Φύλο και γλωσσικές δεξιότητες
Η κατάκτηση της γλώσσας είναι μια σύνθετη πτυχή της ανθρώπινης ανάπτυξης. Οι πρώιμες γλωσσικές δεξιότητες είναι προβλεπτικός παράγοντας της σχολικής επίδοσης (Bleses κ.ά., 2016· Guez κ.ά., 2023). Οι διαφορές στις γλωσσικές δεξιότητες μεταξύ κοριτσιών και αγοριών εμφανίζονται ήδη από τη βρεφική ηλικία, με την έρευνα να προτείνει διαφορές στις χειρονομίες που χρησιμοποιούν τα βρέφη ηλικίας 8-16 μηνών για να επικοινωνήσουν (Eriksson κ.ά., 2012). Οι μελέτες για τις πρώιμες ανισότητες των φύλων συνήθως βασίζονται στις αναφορές των γονιών, με τις διαφορές να εντοπίζονται συνήθως στις ηλικίες των 2 και 3 ετών (Bornstein κ.ά., 2004· Galsworthy κ.ά., 2000). Περιβαλλοντικοί παράγοντες, και ιδιαίτερα το οικογενειακό πλαίσιο ενδέχεται να επηρεάζουν τις γλωσσικές δεξιότητες. Συγκεκριμένα, η γλώσσα που χρησιμοποιούν οι γονείς μπορεί να παίζει καθοριστικό ρόλο στη γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών τους.
Μία πρόσφατη επιδημιολογική μελέτη
Η Gurganda και οι συνεργάτες της (2024) διερεύνησαν τον πιθανό ρόλο του φύλου του γονέα στις γλωσσικές αλληλεπιδράσεις με τα παιδιά, όπως είναι το διάβασμα ή η συζήτηση με το παιδί, και εάν υπάρχουν διαφορές στις ευρύτερες γλωσσικές δεξιότητες μεταξύ αγοριών και κοριτσιών που προέρχονται από αυτές τις γλωσσικές αλληλεπιδράσεις.
Ερευνητικός σχεδιασμός
Οι ερευνητές συμπεριέλαβαν δεδομένα πρώιμων γλωσσικών δεξιοτήτων από ~12,000 περιπτώσεις παιδιών και δεδομένα μεταγενέστερων γλωσσικών δεξιοτήτων και δεξιοτήτων γραμματισμού από ~4,000 περιπτώσεις παιδιών. Τα ερωτηματολόγια που δόθηκαν στους γονείς αξιολόγησαν τη γλωσσική ενασχόλησή τους με τα παιδιά τους από την ηλικία του 1ου έτους έως τα 5 έτη. Οι γλωσσικές επιδόσεις των παιδιών αξιολογήθηκαν με τη χρήση του McArthur-Bates CDI στην ηλικία των 2 ετών και με τη χρήση δοκιμασιών γλωσσικών δεξιοτήτων και γραμματισμού στην προσχολική ηλικία (ηλικίας 4-5 ετών) και στην Πρώτη τάξη (ηλικίας 6-7 ετών).
Ερευνητικά ερωτήματα
Οι ερευνητές έθεσαν τα ακόλουθα ερευνητικά ερωτήματα:
- Υπάρχουν διαφορές μεταξύ αγοριών και κοριτσιών αναφορικά με τη γλωσσική ενασχόληση των γονέων τους; Δηλαδή, οι γονείς εμπλέκονται σε γλωσσικές δραστηριότητες (π.χ. διάβασμα ή συζήτηση) περισσότερο με τα κορίτσια ή με τα αγόρια;
- Εξαρτώνται αυτές οι διαφορές της γλωσσικής ενασχόλησης των γονέων με τα αγόρια και τα κορίτσια από το φύλο των γονιών; Δηλαδή, είναι η μητέρα ή ο πατέρας που εμπλέκεται περισσότερο με τα παιδιά;
- Σε ποιο βαθμό αυτές οι διαφορές της γλωσσικής ενασχόλησης των γονέων διαμεσολαβούν τη διαφορά του φύλου στις γλωσσικές δεξιότητες; Δηλαδή, το ότι τα κορίτσια ξεπερνούν τα αγόρια στις γλωσσικές δεξιότητες προέρχεται από την ενασχόληση των γονέων;
Ερευνητικά ευρήματα
Οι αναλύσεις έδειξαν ότι:
- Oι γονείς εμπλέκονταν σε γλωσσικές δραστηριότητες περισσότερο με τα κορίτσια παρά με τα αγόρια.
- Η ενασχόληση των γονέων διαμεσολάβησε εν μέρει τη σχέση μεταξύ του φύλου και των γλωσσικών επιδόσεων, με τα ποσοστά να κυμαίνονται από 6 έως 19%.
- Αυτά τα ευρήματα δείχνουν ότι η γλωσσική ενασχόληση των γονέων συμβάλλει στις διαφορές της γλωσσικής ανάπτυξης μεταξύ αγοριών και κοριτσιών.
- Οι μητέρες ανέφεραν ότι είχαν περισσότερες γλωσσικές αλληλεπιδράσεις με τα παιδιά τους από ότι οι πατέρες, ωστόσο, οι πατέρες και οι μητέρες δε διέφεραν (στατιστικά) σημαντικά στις δραστηριότητες γλωσσικής ενασχόλησης (με τα αγόρια έναντι των κοριτσιών).
Γιατί οι γονείς ασχολούνται περισσότερο με τα κορίτσια;
Τα κορίτσια είναι καλύτερα στη γλώσσα από τα αγόρια
Μια πιθανή εξήγηση θα μπορούσε να είναι ότι οι γονείς αλληλεπιδρούν πιο συχνά με τα κορίτσια μόνο και μόνο επειδή τα κορίτσια είναι πιο καλά από τα αγόρια στη γλώσσα, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στους γονείς να εμπλακούν σε περισσότερες γλωσσικές αλληλεπιδράσεις με τα κορίτσια. Ωστόσο, η Gurganda και οι συνεργάτες της (2024) διαπίστωσαν ότι ακόμα και όταν έλαβαν υπόψη τις γλωσσικές δεξιότητες των παιδιών σε προηγούμενο χρόνο, αυτές οι διαφορές μεταξύ των φύλων παρέμειναν (αν και αμβλύνθηκαν), υποδηλώνοντας ότι η προαναφερόμενη εξήγηση είναι πραγματική, αλλά δεν είναι η μόνη εξήγηση.
Ο ρόλος των στερεοτύπων του φύλου
Εναλλακτικά, θα μπορούσε να υποτεθεί ότι οι διαφορές υπόκεινται στους παραδοσιακούς κανόνες και τα στερεότυπα για το φύλο που μπορεί να επηρεάσουν τη συμπεριφορά των γονέων, οδηγώντας σε διαφορετική μεταχείριση των αγοριών και των κοριτσιών όσον αφορά τη γλωσσική ενασχόληση. Έτσι, υπάρχει περίπτωση οι γονείς συνειδητά ή ασυνείδητα να εμπλέκονται σε περισσότερες λεκτικές αλληλεπιδράσεις με τις κόρες τους παρά με τους γιους τους ως εκ του ότι υπάρχει το στερεότυπο ότι τα κορίτσια είναι πιο επικοινωνιακά.
Από την άλλη πλευρά, οι γονείς μπορεί να ενθαρρύνουν τα αγόρια να συμμετέχουν σε δραστηριότητες σωματικής άσκησης, με αυτό να έχει ως αποτέλεσμα τα αγόρια να εμπλέκονται σε λιγότερες γλωσσικές δραστηριότητες με τους γονείς τους. Πράγματι, οι γονείς αγοριών είναι πιο πιθανό από τους γονείς κοριτσιών να τους επιτρέπουν να παίζουν έξω μόνα τους (Soori & Bhopal, 2002). Επιπλέον, τα αγόρια να τείνουν να είναι πιο δραστήρια από τα κορίτσια συνολικά (Carver κ.ά., 2010).
Ο ρόλος του σχολικού περιβάλλοντος
Ωστόσο, ως εκ του ότι η γλωσσική εμπλοκή των γονέων εξηγεί ένα μικρό ποσοστό της γλωσσικής επίδοσης των παιδιών (6 έως 19%), παράγοντες πέρα από τη γλωσσική εμπλοκή των γονέων, συμπεριλαμβανομένων των περιβαλλοντικών και βιολογικών επιρροών, πιθανότατα συμβάλλουν επίσης σε αυτές τις διαφορές. Για παράδειγμα, το σχολικό περιβάλλον μπορεί επίσης να παίζει κάποιο ρόλο. Σε μια μελέτη των Krkovic κ.ά. (2014), οι εκπαιδευτικοί έτειναν να αξιολογούν τα κορίτσια ως καλύτερα από τα αγόρια στο γλωσσικό μάθημα, ακόμα και αφού είχε ελεγχθεί η πραγματική τους σχολική απόδοση. Έτσι, οι εκπαιδευτικοί τείνουν να είναι προκατειλημμένοι υπέρ των κοριτσιών στο γλωσσικό μάθημα, γεγονός που μπορεί να συμβάλει στις παρατηρούμενες διαφορές φύλου εάν έχουν αυτά τα στερεότυπα («τα κορίτσια είναι καλύτερα στη γλώσσα»).
