Αλήθεια, ποίος από εμάς όταν ήταν μικρό παιδί δεν ανυπομονούσε στις γιορτές να περιπλανηθεί σε όλη την πόλη για να τραγουδήσει τα κάλαντα; Να χτυπήσει κάθε πόρτα και να αρχίσει να τραγουδά και να εύχεται σε όλους, με τη συνοδεία ενός μεταλλικού τριγώνου; Πιστεύω οι περισσότεροι από εμάς. Μπορεί παλαιότερα να αποτελούσε μια αγαπημένη μας δραστηριότητα, όμως γνωρίζουμε τι είναι τα κάλαντα και από που προήλθαν;
Τα κάλαντα προϋπήρχαν στην Αρχαία Ελλάδα ως έθιμο, αλλά είχαν διαφορετική ονομασία και συνδεόταν με την εορτή του Μεγάλου Διονύσου. Η ονομασία «κάλαντα» είναι μεταγενέστερη και συγκεκριμένα οφείλουν το όνομα τους στις ρωμαϊκές καλένδες του Ιανουαρίου, δηλαδή στην Πρωτοχρονιά. Από τον 2° αιώνα π.Χ. η Πρωτοχρονιά παύει να γιορτάζεται τον Μάρτιο και ξεκινά να γιορτάζεται Ιανουάριο, το οποίο ισχύει μέχρι και σήμερα. Το συγκεκριμένο έθιμο συνεχίστηκε και κατά τα Βυζαντινούς χρόνους, ωστόσο συνδέθηκε με τον χριστιανισμό, καθώς η εκκλησία αντικατέστησε τις ειδωλολατρικές εορτές των ημερών, όπου τελούνταν τα κάλαντα, με χριστιανικές. Παρά τις αλλαγές αυτές αναλλοίωτο παρέμεινε στο έθιμο, το φιλοδώρημα. Αν και σήμερα συνηθίζεται να είναι χρηματικό ποσό, παλαιότερα ήταν κάποιο τρόφιμο ή καρπός της γης για να συμβολίσει την αναμενόμενη καλή σοδειά.
Γενικότερα,τα συγκεκριμένα τραγούδια έχουν ευχετικό, αφηγηματικό και διδακτικό χαρακτήρα. Ο αρχικός τους δημιουργός είναι άγνωστος και διαμορφώθηκαν με το πέρασμα του χρόνου και την συμβολή πολλών ανθρώπων. Διατηρήθηκαν σε μεγάλο βαθμό ακέραια, ενώ παραμένουν δημοφιλή μέχρι και σήμερα τόσο σε αστικές περιοχές όσο και στην ύπαιθρο. Υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα και συναντώνται με διάφορες παραλλαγές, επηρεασμένες από τον χαρακτήρα της κάθε περιοχής.
1) Κάλαντα Ικαρίας «Για σένα κόρη όμορφη»
Για σένα κόρη όμορφη ήρθαμε να τα πούμε και τα καλά Χριστούγεννα για να σου ευχηθούμε.
2) Κάλαντα Κρήτης «Καλήν εσπέραν άρχοντες»
Κι αν είναι με το θέλημα άσπρη μου περιστέρα, ανοίξατε την πόρτα σας να πούμε καλησπέρα.
3) Κάλαντα Δωδεκανήσου «Αυτή είναι η ημέρα»
https://www.youtube.com/watch?v=WLNc4OJfheA
Αυτή είναι η ημέρα όπου ήλθ’ ο Λυτρωτής από Μαριάμ Μητέρα εκ Παρθένου γεννηθείς.
4) Κάλαντα Θεσσαλίας «Άγιος Βασίλης έρχιτι»
Άγιος Βασίλης έρχιτι, Γινάρης ξημιρώνει, σαν φέτους παλληκάρια μου, σαν φέτους και του χρόνου.
Advertising
5) Κάλαντα Μακεδονίας «Χριστούγεννα Πρωτούγεννα»
https://www.youtube.com/watch?v=awLr5utsOvQ
Χριστούγεννα, Πρωτούγεννα, τώρα Χριστός γιννιέται, γιννιέται κι βαφτίζιται στους ουρανούς απάνου.
6) Θράκης «Σαράντα μέρες»
Η Παναγιά μας ξελευτερώθει μέσα στις δάφνες, μεσ’ στα λουλούδια.
7) Σάμου «Κάτου στα Γερουσόλυμα»
https://www.youtube.com/watch?v=AWOf4rh6Y5U
Εκεί δεντρί δεν ήτανε, δεντρί ξεφανερώθη· το δέντρο ήταν ο Χριστός τα κλώνια οι Αποστόλοι.
8) Ζακύνθου «Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά»
https://www.youtube.com/watch?v=w_3jcICQKDI
Υγεία, αγάπη και χαρά να φέρει ο νέος χρόνος. Να ζήσει ο κύρης ο καλός να ζήσει κι η κυρά του.
Advertising
Μπορεί να έχουμε συνηθίσει την εποχή αυτή να ακούμε ξένες χριστουγεννιάτικες επιτυχίες, όπως το “Jingle Bells” ή το “All I want for Christmas”, ίσως, όμως ήρθε η στιγμή να δώσουμε λίγο χώρο και σε κάποια κλασικότερα ελληνικά τραγούδια. Να τους επιτρέψουμε να αγγίξουν τις ψυχές μας και να συνειδητοποιήσουμε ότι και αυτά αποτελούν μέρος της ταυτότητας μας.
Μακάρι η νέα χρονιά που έρχεται να είναι για όλους καλύτερη από την περσινή. Με περισσότερα χαμόγελα και απεριόριστη αγάπη, με συντροφιά πάντα το καλό τραγούδι, είτε ξένο ή ελληνικό, παλιό ή καινούριο.
