Δημοκρατική συνείδηση: ο ρόλος του σχολείου είναι τέτοιος ώστε να συμβάλλει στην καλλιέργειά της; Αναπτύσσει αρκετά την έννοια της δημοκρατίας ο βασικός φορέα παιδείας και κατά πόσο ένας νέος άνθρωπος ολοκληρώνοντας τη φοίτησή του στο ελληνικό σχολείο, έχει κάνει «κτήμα» του την αξία της δημοκρατίας; Και εν τέλει τι είναι η δημοκρατία που τόσο αβίαστα την χρησιμοποιεί ως έννοια ο σημερινός πολίτης;
Η έννοια δημοκρατική συνείδηση
Δημοκρατική συνείδηση διαθέτει το άτομο όταν διαμορφώνει την προσωπικότητά του με βάση τις αρχές της ελευθερίας, της ισότητας. Αναπτύσσει το σεβασμό στη διαφορετικότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα και εφαρμόζει την αξιοκρατία.
Η δημοκρατία δεν είναι απλά ένα είδος πολιτεύματος. Αποτελεί τρόπο ζωής και συμπεριφοράς. Και το σχολείο έχει χρέος να διαμορφώσει άτομα με δημοκρατική συνείδηση, μελλοντικούς ενεργούς πολίτες. Πολίτες οι οποίοι όχι μόνο θα μιλούν για τη δημοκρατία αλλά θα είναι και εκείνοι που θα την εδραιώνουν με πράξεις.
O ρόλος του σχολείου
Το σχολείο λοιπόν ως κυριότερος φορέας διαπαιδαγώγησης πρέπει να διαμορφώσει την δημοκρατική συνείδηση. Όχι μόνο μέσα από τη διδασκαλία. Ο μαθητής αποκτά τη δημοκρατική κουλτούρα μέσα από βιωματικές δράσεις.
Η σχολική κοινωνία αποτελεί μια κοινωνία με κανόνες και συγκεκριμένη οργάνωση. Σταδιακά μέσα σ΄ αυτήν ο μαθητής διαμορφώνει πολιτική συμπεριφορά, στάση και ιδέες. Είναι λοιπόν καταλυτικός ο ρόλος του σχολείου στη διαμόρφωση της δημοκρατικής συνείδησης. Για να το πετύχει όμως δεν αρκεί η παρουσίαση-διδασκαλία σχετικών μαθημάτων, όπως τονίστηκε. Είναι αναγκαία η ελεύθερη έκφραση ιδεών, η αποδοχή της διαφορετικότητας, ο αλληλοσεβασμός, η προώθηση και εφαρμογή του διαλόγου.
Είναι σημαντικό ο μαθητής να συμμετέχει σε διαδικασίες μέσω των οποίων θα συνειδητοποιήσει την αξία της δημοκρατίας και των όσων εξασφαλίζει. Διαδικασίες οι οποίες θα συμβάλλουν στην ενίσχυση της κριτικής ικανότητας και της προώθησης της διαφορετικής άποψης.
Μια τέτοια διαδικασία η οποία μπορεί να προωθήσει τη δημοκρατία στα πλαίσια του σχολείου είναι αυτή που προωθεί ο θεσμός των μαθητικών κοινοτήτων. Μέσω του θεσμού αυτού οι μαθητές και οι μαθήτριες εκλέγουν τους αντιπροσώπους τους. Έτσι συμβάλλουν στη διαχείριση διαφόρων σχολικών θεμάτων. Από τη στιγμή που οι κοινότητες αυτές λειτουργούν ορθά και δεν έχουν διακοσμητικό ρόλο διαμορφώνουν πολιτικό ήθος στον έφηβο.
Ο ρόλος του εκπαιδευτικού τη διαμόρφωση της δημοκρατικής συνείδησης
Ο εκπαιδευτικός ως βασικός λειτουργός της εκπαίδευσης αναμφισβήτητα φέρει τη μεγαλύτερη ευθύνη για την ενίσχυση της δημοκρατικής συνείδησης.
Έχει χρέος να οργανώσει ένα εκπαιδευτικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ο μαθητής θα σκέφτεται και θα ενεργεί, θα διαμορφώνει την άποψή του μέσα από το διάλογο και θα επιχειρηματολογεί. Παράλληλα, θα μάθει να σέβεται τη θέση του άλλου και θα αναπτύσσει τις αξίες της ισότητας και του δικαίου.
Καθώς οι τάξεις είναι πλέον πολυπολιτισμικές καλείται να εφαρμόζει εκπαιδευτικές πρακτικές ισότιμες για όλους τους διδασκόμενους με ποικίλα κοινωνικοοικονομικά και πολιτιστικά υπόβαθρα αλλά και διαφορετική κουλτούρα.
Συμπέρασμα
Ο χώρος του σχολείου είναι μια μικρή κοινωνία στην οποία η δημοκρατία μπορεί να μετατραπεί σε γόνιμο “σπόρο” και μέσω αυτής να “ανθίσουν” μελλοντικοί δημοκρατικοί πολίτες. Πολίτες που θα οδηγήσουν την κοινωνία σε γενικότερη εξέλιξη και ευημερία. Η παιδεία και η δημοκρατία είναι αλληλένδετες έννοιες γιατί καθώς είχε πει και ο Φραγκλίνος Ρούσβελτ «Η δημοκρατία δεν μπορεί να επιτύχει παρά μόνο αν αυτοί που εκλέγουν είναι έτοιμοι να διαλέξουν σοφά. Επομένως μόνη εξασφάλιση της δημοκρατίας είναι η παιδεία».
Πηγή:
https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/frontend/file/lib/default/data/2866599/theFile
