Σχολικός ηγέτης και συμπεριληπτικό σχολείο, δύο έννοιες οι οποίες πρέπει να αποσαφηνιστούν πριν συζητηθεί η σύνδεσή τους. Γίνεται λόγος για σχολικό ηγέτη και όχι σχολικό διευθυντή, καθώς ο ηγέτης πέρα από διευθυντικές και οργανωτικές αρμοδιότητες εμπνέει το προσωπικό του σχολείου, μοιράζεται τους στόχους του και λειτουργεί δημοκρατικά, ακούγοντας τις απόψεις των υπολοίπων και δίνοντάς τους την ευκαιρία να παίρνουν πρωτοβουλίες. Επομένως, ηγέτης δε θεωρείται μόνο ο διευθυντής, αλλά μπορούν να αναλάβουν ηγετικούς ρόλους οι εκπαιδευτικοί, οι μαθητές και οι γονείς. Η ηγεσία είναι μια συλλογική διαδικασία, στην οποία συμπεριλαμβάνονται όλοι. Συμπεριληπτικό σχολείο είναι το σχολείο, το οποίο λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες όλων ανεξαιρέτως των παιδιών και προσαρμόζει τη διδασκαλία του σε αυτές. Μέσα στο σχολείο αυτό, οι μαθητές νιώθουν ασφάλεια, αγάπη, μαθαίνουν αξίες, όπως σεβασμός στη διαφορετικότητα και αποκτούν κριτική σκέψη.
Κατανεμημένη ηγεσία
Η κατανεμημένη ηγεσία αποτελεί ένα από τα πολλά μοντέλα ηγεσίας, που εφαρμόζονται στην εκπαίδευση. Ωστόσο, είναι το πλέον κατάλληλο μοντέλο για την ανάπτυξη ενός συμπεριληπτικού σχολείου. Στην κατανεμημένη ηγεσία όλα τα μέλη του σχολείου δρουν συλλογικά και κατανέμονται οι εξουσίες, σε αντίθεση με το συγκεντρωτικό μοντέλο, όπου όλες οι εξουσίες συγκεντρώνονται στα χέρια του σχολικού διευθυντή. Αυτό δεν σημαίνει πως ο διευθυντής χάνει τον ρόλο του, καθώς παραμένει υπεύθυνος, ώστε να αξιοποιήσει κατάλληλα κάθε μέλος του σχολείου.
Σχολικός ηγέτης και συμπεριληπτικό σχολείο
Η ίδια η στάση και η συμπεριφορά του ηγέτη, ο οποίος ενδιαφέρεται για τις απόψεις των συναδέλφων του και τους δίνει ευκαιρίες να ηγηθούν διαφόρων προγραμμάτων δημιουργεί συνθήκες συμπερίληψης. Οι εκπαιδευτικοί και στη συνέχεια οι γονείς και οι μαθητές νιώθουν ότι υπάρχει σεβασμός και ελευθερία να εκφράσουν τις απόψεις τους. Επιπλέον, ο αποτελεσματικός ηγέτης φροντίζει, ώστε οι εκπαιδευτικοί να επιμορφώνονται συνεχώς για το τι είναι η συμπεριληπτική εκπαίδευση και πως μπορούν να την εφαρμόσουν στην τάξη τους. Πέρα από την εκπαίδευση και την εμπλοκή των εκπαιδευτικών, ο ηγέτης φροντίζει να εμπλέκει τους γονείς και την κοινότητα στα δρώμενα του σχολείου, ώστε η ιδέα της συμπερίληψης να γίνεται ευρέως γνωστή. Ακόμη, προωθεί τη συνεργατική κουλτούρα, τα άτυπα περιβάλλοντα μάθησης και τις συνδιδασκαλίες. Μέσω αυτών οι εκπαιδευτικοί ανταλλάσσουν ιδέες και πρακτικές, αποφεύγεται η διαχωριστική εκπαίδευση και ο διαχωρισμός των παιδιών.
Επιπρόσθετα, προωθεί την κοινωνική δικαιοσύνη καταρρίπτοντας τις διακρίσεις και ψάχνοντας συνεχώς για τους μαθητές που περιθωριοποιούνται. Η ενέργεια αυτή έχει σκοπό την ευημερία όλων των παιδιών μέσα στο σχολείο. Τέλος, εφόσον οι κουλτούρες των σχολείων δημιουργούνται κατά βάση από τις ενέργειες των ηγετών και τους σκοπούς που θέτουν για τα σχολεία τους, οι προσωπικές τους ανησυχίες και η προσπάθεια για ατομική και συλλογική βελτίωση παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη ενός συμπεριληπτικού σχολείου.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
Αγγελίδης, Π. (Επιμ.) (2019). Παιδαγωγικές της συμπερίληψης. Αθήνα: Διάδραση.
Βασιλειάδου, Δ. & Διερωνίτου, Ε. (2014). Η εφαρμογή της μετασχηματιστικής ηγεσίας στην εκπαίδευση. Έρκυνα, Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών – Επιστημονικών Θεμάτων, 3, 92- 108.
Σαΐτη, Α. & Σαΐτης, Χ. (2011). Εισαγωγή στη διοίκηση της εκπαίδευσης. Α΄ Θεωρία και μελέτη περιπτώσεων. Αθήνα: Ιδιωτική έκδοση.
