Η φιλοξενία, αμιγώς ελληνική λέξη προέρχεται από το ρήμα φιλώ(=αγαπώ )+ ξένος). Αναφέρεται στην πράξη της περίθαλψης και φροντίδας ενός ξένου στο σπίτι κάποιου. Η ελληνική φιλοξενία θεσπίσθηκε ως θεσμός στην Αρχαία Ελλάδα. Οι αρχαίοι πίστευαν ότι είχαν ηθικό χρέος να υποδέχονται και να περιποιούνται τους ξένους στο σπίτι τους. Ποιοι ήταν όμως οι πραγματικοί λόγοι που η ελληνική φιλοξενία επικράτησε ως ιερός κανόνας;
Ο βασικός λόγος ήταν η προστασία των ξένων από τους ίδιους του Θεούς και ιδιαίτερα από το βασιλιά των Θεών, τον Δία. Άλλωστε ο χαρακτηρισμός του ως Ξένιος υποδηλώνει τη μεγάλη σημασία στο θεσμό. Οι Αρχαίοι πίστευαν ότι οι ίδιοι οι Θεοί μεταμορφωμένοι, τους επισκέπτονταν για να ελέγξουν ποιοι τηρούν τους θρησκευτικούς κανόνες και υπάκουαν τους νόμους και ποιοι όχι. Εκείνοι οι οποίοι δεν τηρούσαν τους κανόνες φιλοξενίας θεωρούνταν υβριστές.
Επίσης η άνθηση του εμπορίου, έφερνε πολλούς ταξιδιώτες σε θέση να έχουν ανάγκη από τροφή, στέγη, βοήθεια και στήριξη σε ξένους τόπους. Ο θεσμός της φιλοξενίας που είχε καλλιεργηθεί στη συνείδηση όλων, παρείχε πολύτιμη βοήθεια προς τους επισκέπτες ακόμα και στους απόκληρους των πολέμων.
Παράλληλα λόγω της έλλειψης των μέσων επικοινωνίας, οι ξένοι ήταν πηγή πληροφοριών και ενημέρωσης για τον υπόλοιπο κόσμο. Διοχέτευαν πληροφορίες για καίρια πολιτικά , κοινωνικά και εμπορικά ζητήματα. Διαφώτιζαν με τις γνώσεις τους άγνωστες πτυχές του εμπορίου, των πολιτικών και κοινωνικών δρώμενων της εποχής. Επιπρόσθετα γίνονταν πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία νέων προϊόντων και υπηρεσιών για τις ντόπιες αγορές.
Η ελληνική φιλοξενία, σύμβολο πολιτισμού και δημοκρατίας για την Αρχαία Ελλάδα ξεχώριζε για την ισότιμη μεταχείριση προς όλους τους ξένους. Ο ηθικός νόμος της φιλοξενίας όριζε άγραφους κανόνες τους οποίους όλοι έπρεπε να τηρούν. Συγκεκριμένα η ελληνική φιλοξενία έπρεπε να προσφέρεται σε κάθε περαστικό. Ανεξάρτητα από την κοινωνική του θέση, την οικονομική του κατάσταση ή την πολιτική του θέση. Επίσης να αντιμετωπίζονται όλοι με τον ίδιο σεβασμό. Να μην σηκώσουν ποτέ όπλα ο ένας ενάντια στον άλλο(ξενιστής- ξένος). Η υποχρέωση αυτή δέσμευε και τους απογόνους τους. Οι υλικές υποχρεώσεις του οικοδεσπότη προς κάθε ξένο περιλάμβανε ύπνο, τροφή, λουτρό και για κατευόδιο ξένια δώρα.
Ως αντάλλαγμα ευχαριστίας στους οικοδεσπότες, οι επισκέπτες δεν πήγαιναν να απολαύσουν απευθείας το γεύμα. Περιφέρονταν στα δωμάτια, θαύμαζαν τα έπιπλα και τα αντικείμενα διακόσμησης και επαινούσαν την καλαισθησία του νοικοκύρη. Οι Αρχαίοι Έλληνες έδιναν μεγάλη σημασία στους καλούς τρόπους , αυτό ζητούσε η εθιμοτυπία.
Όταν με την πάροδο των ετών, βελτιώθηκαν οι συγκοινωνίες, οι πολιτείες γνώρισαν μεγάλη ακμή με την ανάπτυξη του εμπορίου, των επιστημών και των τεχνών. Οι μετακινήσεις αυξήθηκαν ιδιαίτερα σε περιόδους αγώνων και εορτών. Ο αριθμός των ταξιδιωτών πλήθαινε, οπότε με τη μεσολάβηση της πολιτείας, η ελληνική φιλοξενία ανατέθηκε σε ορισμένους πολίτες οι οποίοι αντιπροσώπευαν την πόλη και έτσι δημιουργήθηκε ο θεσμός της δημόσιας φιλοξενίας. Η δημόσια φιλοξενία συνήθως δημιουργούσε ισχυρούς δεσμούς ανάμεσα στις πόλεις, με αποτέλεσμα να συνάπτονται συνθήκες αμοιβαίας φιλοξενίας.
Το πρώτο ελληνικό πανδοχείο χρονολογείται τον 5ο π.Χ αιώνα, στις Πλαταιές Βοιωτίας. Η χωροθέτηση και η δυναμικότητα του ανέρχονταν σε εκατόν πενήντα δωμάτια ,κατανεμημένα σε δύο επίπεδα. Αλλά και στην Αθήνα, κοντά στον Ιερό Βράχο της Ακροπόλεως και σε άλλες πόλεις της Αρχαίας Ελλάδας, υπήρχαν δημόσιοι κοιτώνες. Είχαν ως κύριο σκοπό την ανάπαυση των επισκεπτών, και τη δωρεάν διαμονή τους.
Ως επίλογο του συγκεκριμένου άρθρου, ας θυμηθούμε πως οι Νεοέλληνες έχουμε δείξει έμπρακτα δείγματα της ελληνικής φιλοξενίας ίδιας ακριβώς γραφής με αυτήν που κληρονομήσαμε από τους προγόνους μας. Δηλαδή την ίση μεταχείριση προς όλους, το σεβασμό προς ανθρώπους που έχουν ανάγκη ανεξαρτήτου φύλου και φυλής, οικονομικής κατάστασης και κοινωνικής θέσης.
Πηγές από άρθρα στο διαδίκτυο
«Καλώς ήρθες ξένε»: Η φιλοξενία στην Αρχαία Ελλάδα. Ανακτήθηκε από πηγή. https://xletsos-basilhs.blogspot.com/2017/12/blog-post_12.html (τελευταία ανάρτηση 2/07/2021 )
Η φιλοξενία στην Αρχαία Ελλάδα. Ανακτήθηκε από πηγή: https://arxaia-ellinika.blogspot.com/2013/03/filoksenia-sthn-arxaia-ellada.html (τελευταία ανάρτηση 2/07/2021 )
Philoxenia: Οι ρίζες της ελληνικής φιλοξενίας. Ανακτήθηκε από πηγή: https://greekreporter.com/2021/06/20/philoxenia-the-roots-of-greek-hospitality/ (τελευταία ανάρτηση 2/07/2021 )
Φιλοξενία. Ανακτήθηκε από πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%B9%CE%BB%CE%BF%CE%BE%CE%B5%CE%BD%CE%AF%CE%B1 (τελευταία ανάρτηση 2/07/2021 )
