Προτού καταλήξει ο ελληνικός στόλος να συγκρουστεί για μία ακόμη φορά με τον αντίστοιχο τουρκικό στις αρχές του Ιανουαρίου 1913, είχε προηγηθεί η ναυμαχία της Έλλης, όπου ο ελληνικός στόλος χάρισε έναν θρίαμβο στο πλήρωμα και στον αρχηγό του Παύλο Κουντουριώτη. Οι μάχες όμως μεταξύ των δύο πλευρών δε σταμάτησαν στη ναυμαχία της Έλλης, παρόλο που ήταν αρκετά σαφής η υπεροχή της ελληνικής πλευράς. Σε εκείνες τις πρώτες προσπάθειες μάλιστα των Τούρκων, η μόνη απώλεια για την ελληνική πλευρά ήταν η προσωρινή “αχρήστευση” του υποβρυχίου <<Δελφίν>>, το οποίο στις 12 Δεκεμβρίου είχε σταλεί στο Ναύσταθμο για επισκευές. Παρέμεινε εκεί μέχρι το τέλος του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου.
Η προσπάθεια αντιπερισπασμού από τον τουρκικό στόλο
Ύστερα από τις πρώτες αποτυχημένες προσπάθειές τους, οι Τούρκοι επισκεύασαν τα πλοία τους και αποφάσισαν να επιχειρήσουν εκ νέου δοκιμαστικές εξόδους προς το Αιγαίο στις 22, 28 και 29 Δεκεμβρίου 1912. Είχε γίνει γνωστό όμως σε εκείνους πως μόνο η απομάκρυνση του Αβέρωφ θα μπορούσε να τους δώσει την υπεροχή που επιζητούσαν. Για τον λόγο αυτό, οργανώθηκε μία προσπάθεια αντιπερισπασμού με την κίνηση του αντιτορπιλικού <<Hamidieh>> προς το Κεντρικό Αιγαίο με κυβερνήτη τον Ρεούφ Μπέη. Έτσι, την 1η με 2 Ιανουαρίου στις 19:00 μ.μ. το <<Hamidieh>> βγήκε από τα Στενά και πέρασε ανάμεσα από τη Θάσο και τη Λήμνο και στη συνέχεια κατά τις 23:30 μ.μ. βρισκόταν στην είσοδο του λιμανιού της Σύρου. Η ελληνική πλευρά αντέδρασε με ταχύτατους ρυθμούς γνωρίζοντας πως σε αντίθετη περίπτωση διακινδύνευε τον βομβαρδισμό της Ερμούπολης. Οι Τούρκοι είχαν ρίξει συνολικά 72 βλήματα, 46 από τα οποία ήταν εύστοχα. Οι κινήσεις της τουρκικής πλευράς έφερνε πιο κοντά στο να λάβει χώρα μία ακόμη ναυμαχία: η ναυμαχία της Λήμνου.
Στη συνέχεια, το <<Hamidieh>> τράβηξε πλώρη προς τη Μύκονο. Τα άστοχα πυρά του και οι πυρκαγιές που προκάλεσαν, είχαν ως αποτέλεσμα τον θάνατο ενός ανθρώπου και τον τραυματισμό δύο ακόμη. Η ενέργεια αυτή θορύβησε την ελληνική κυβέρνηση, όπως επίσης και την ελληνική κοινή γνώμη. Για τον λόγο αυτό ενισχύθηκε η οχύρωση του Πειραιά και η Πρέβεζα. Παράλληλα όμως, υπήρχε η διαταγή το Αβέρωφ να καταδιώξει το Hamidieh. Ο Κουντουριώτης διαφώνησε με τη συγκεκριμένη διαταγή, καθώς ήταν βέβαιος πως επρόκειτο περί αντιπερισπασμού. Ο ελληνικός στόλος απέπλευσε από το Μούδρο της Λήμνου και περιπολούσε μπροστά στα Δαρδανέλλια, προκειμένου να αντιμετωπίσει πιθανή έξοδο του τουρκικού στόλου, αλλά και την επιστροφή του Hamidieh στη βάση του. Ύστερα, από 24 ώρες περιπολία, ο ελληνικός στόλος επέστρεψε στο Μούδρο χωρίς να αντιμετωπίσει εχθρικό πλοίο. Μπορεί η προσπάθεια του τουρκικού αντιπερισπασμού να είχε αποτύχει, η ναυμαχία της Λήμνου όμως ήταν πιο κοντά από ποτέ.
Η ναυμαχία
Το βράδυ της 4ης προς 5η Ιανουαρίου 1913 η τούρκικη ναυαρχίδα “Χαϊρεδδίν Μπαρμπαρόσα”, η οποία ήταν επικεφαλής του τουρκικού στόλου έβαλε πλώρη προς το λιμάνι του Μούδρου. Ο σκοπός της δεν ήταν άλλος από το να καταλάβει τη Λήμνο. Εκτός από τη συγκεκριμένη ναυαρχίδα στο λιμάνι του Μούδρου βρισκόταν επίσης το πλοίο “Τουργούτ Ρέις” , το θωρηκτό “Μεσουδιέ”, το καταδρομικό “Μετζητιέ”, οκτώ αντιτορπιλικά και κάποια ακόμη ελαφριά σκάφη, όλα σε θέση μάχης. Τα ελληνικά πλοία αντέδρασαν αμέσως με την έξοδό τους στο Αιγαίο με επικεφαλής τον Παύλο Κουντουριώτη. Η ναυμαχία της Λήμνου ήταν έτοιμη να ξεκινήσει. Τα τουρκικά πυρά είχαν κάνει την εμφάνισή τους πριν τις 11:30 π.μ. με την άμεση αντίδραση των ελληνικών. Μία ώρα αργότερα το “Μπαρμπαρόσα” είχε τυλιχτεί στις φλόγες.
Οι άντρες του τουρκικού στόλου σαφώς και δεν μπορούσαν να μείνουν ανεπηρέαστοι από την δυσμενή εξέλιξη που είχε ξεκινήσει να οδηγείται η ναυμαχία για την πλευρά τους. Βλέποντας το πλοίο του να καίγεται ο αρχηγός του τουρκικού στόλου Ταχίρ Μπέης διέταξε την επιστροφή του στα στενά των Δαρδανελλίων. Τα ελληνικά πλοία βρήκαν την ευκαιρία, προκειμένου να καταδιώξουν το τουρκικό. Εκτός αυτού, το “Αβέρωφ” είχε κατορθώσει να επιτύχει ισχυρά πλήγματα και στο θωρηκτό “Τουργούτ”. Η Ναυμαχία της Λήμνου έληξε με δεκάδες νεκρούς για την τουρκική πλευρά και αρκετούς τραυματίες, ενώ αρκετά σοβαρές ήταν και οι ζημιές στα τουρκικά πλοία. Αντίθετα, η ελληνική πλευρά μετρούσε μόνο έναν τραυματία και ορισμένες ζημιές στο “Αβέρωφ”. Ύστερα από την επιτυχία στη ναυμαχία της Έλλης, η ναυμαχία της Λήμνου ήρθε απλώς να επιβεβαιώσει την ελληνική υπεροχή με έναν ακόμη αδιαμφησβήτητο θρίαμβο.
Πηγές:
2023. Ναυμαχία της Λήμνου: Πώς τα τουρκικά πολεμικά κρύφτηκαν στα Δαρδανέλια και δεν ξαναβγήκαν. Ανακτήθηκε από https://www.ethnos.gr/todayinhistory/article/240463/naymaxiathslhmnoypostatoyrkikapolemikakryfthkanstadardaneliakaidenxanabghkan (τελευταία πρόσβαση: 31/05/24).
Στούκας, Μ. (2023). Η ναυμαχία της Λήμνου στις 5 Ιανουαρίου 1913 και ο ελληνικός θρίαμβος επί των Τούρκων. Ανακτήθηκε από https://www.protothema.gr/stories/article/1325112/i-naumahia-tis-limnou-stis-5-ianouariou-1913-kai-o-neos-ellinikos-thriamvos-epi-ton-tourkon/ (τελευταία πρόσβαση: 31/05/24).
Χριστοδούλου, Σ. (2024). Η ναυμαχία της Λήμνου κατά τον Ά Βαλκανικό Πόλεμο (5 Ιανουαρίου 1913). Ανακτήθηκε από https://enromiosini.gr/arthrografia/i-naymachia-tis-limnoy3/ (τελευταία πρόσβαση: 31/05/24).
2024. 5 Ιανουαρίου 1913: Η θριαμβευτική Ναυμαχία της Λήμνου. Ανακτήθηκε από https://www.pontosnews.gr/406203/san-simera-ston-ponto-kai-allou/5-ianouariou-1913-i-thriamveftiki-navmachia/ (τελευταία πρόσβαση: 31/05/24).
