Όλοι μας από μικρά παιδιά διαβάζαμε κόμικς και παρακολουθούσαμε σειρές και ταινίες με τους αγαπημένους μας ήρωες, τους Αστερίξ και Οβελίξ. Τους δυο γενναίους και δυνατούς Γαλάτες που μαζί με τους συγχωριανούς τους πάντα αντιστέκονταν στους Ρωμαίους, τα εντυπωσιακά τους όπλα και τα πλούτη τους. Με αφορμή το πολύ διασκεδαστικό βιντεοπαιχνίδι Asterix & Obelix XXL 2 που έπαιξα πρόσφατα και που μου θύμισε όλο αυτό το μαγευτικό κόσμο που μας χάρισε ο χαρισματικός και ταλαντούχος συγγραφέας, Ρενέ Γκοσινί μαζί με τους Ζαν Ιβ Φερρί και τον εικονογράφο Αλμπέρ Ουντερζό, σκέφτηκα να γράψω ένα άρθρο ειδικά αφιερωμένο στους αρχαίους Γαλάτες, τα ήθη, τα έθιμά τους και τις σχέσεις τους με τους Ρωμαίους.
Λίγα λόγια για το Asterix & Obelix XXL 2
Το παιχνίδι Asterix & Obelix XXL 2 βγήκε στην αγορά το 2006 οπότε για πολλούς και πολλές gamers μπορεί να θεωρηθεί αρκετά παλιό και να μην ενδιαφέρονται να του δώσουν σημασία. Οπότε απευθύνομαι κυρίως σε όσους και όσες συγκινούνται και από τα παλιότερα παιχνίδια, πόσο μάλλον αυτά που βασίζονται σε παιδικούς μας ήρωες οι οποίοι μας χάρισαν αμέτρητες στιγμές χαράς και διασκέδασης. Και τα ρετρό βιντεοπαιχνίδια αξίζουν άλλωστε την αγάπη μας.
https://media.giphy.com/media/ulCTAq0E5ekV2/giphy.gif
Πρωταγωνιστές είναι φυσικά οι δυο αχώριστοι φίλοι, Αστερίξ και Οβελίξ οι οποίοι μπαίνουν για μια ακόμα φορά σε περιπέτειες όταν ο δρυΐδης Πανοραμίξ φαίνεται να συμμαχεί με τον Καίσαρα και να προδίδει τους υπόλοιπους δρυΐδες και το χωριό του. Οι Αστερίξ και Οβελίξ αναλαμβάνουν να σώσουν και πάλι την κατάσταση πηγαίνοντας στη Ρώμη. Εκεί, ο Καίσαρας φαίνεται να έχει στήσει ένα τεράστιο πάρκο, το Las Vegum (σατιρική παραλλαγή του Λας Βέγκας) το οποίο έχει διάφορα μικρότερα θεματικά πάρκα που μοιάζουν πολύ με σύγχρονες μεγάλες πόλεις και μνημεία. Όπως για παράδειγμα τον Πύργο του Άιφελ (φτιαγμένος από ξύλο στο παιχνίδι), τη Βενετία, την Παναγία των Παρισίων κ.α.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του παιχνιδιού, παίζεις εναλλάξ τον Αστερίξ και τον Οβελίξ και έρχεσαι αντιμέτωπος με καημένους, απλούς Ρωμαίους στρατιώτες τους οποίους κοπανάς αλύπητα μέχρι να εκτοξευθούν στον αέρα. Ανάμεσα στους στρατιώτες, είναι και χαρακτήρες που μοιάζουν πολύ με πρωταγωνιστές άλλων κλασικών βιντεοπαιχνιδιών. Χαρακτηριστικές είναι οι σατιρικές αναπαραστάσεις του Σούπερ Μάριο (ο οποίος είναι και πολύ εκνευριστικός γιατί πετάει συνεχώς νερό και σε καθυστερεί από τις αποστολές σου) του Σόνικ, του Πάκμαν και του Λάρι Κροφτ, μια αρσενική καρικατούρα της Λάρα Κροφτ.
Το Asterix & Obelix XXL 2 είναι αρκετά διασκεδαστικό και νοσταλγικό μιας και η βάση του είναι οι περιπέτειες των δυο ηρώων του Ρενέ Γκοσινί. Το αρνητικό είναι ότι συνεχώς επαναλαμβάνεται και σε κάθε σου διαδρομή αντιμετωπίζεις αμέτρητους Ρωμαίους τους οποίους πρέπει να βγάλεις από τη μέση αν θες να συνεχίσεις στις επόμενες πίστες. Υπάρχει χιούμορ και η ιδέα της προσαρμογής και σάτιρας άλλων κλασικών χαρακτήρων δημοφιλών παιχνιδιών είναι πολύ ενδιαφέρουσα αλλά είναι ένα παιχνίδι που θέλει τακτικά διαλείμματα για να μην κουράσει με τις επαναληπτικότητές του.
Ποιοι ήταν στην πραγματικότητα οι Γαλάτες;
Οι Γαλάτες ήταν αρχαία φυλή που ζούσε στη σημερινή Γαλλία, σε κάποιες περιοχές του σημερινού Βελγίου, της νότιας Ιταλίας και της δυτικής Γερμανίας. Μέχρι και τον 3ο αιώνα π.Χ. αναφέρονται σε όσες πηγές σώζονται ως Κέλτες. Ο Ιερώνυμος της Καρδίας ήταν ο πρώτος που αναφέρθηκε σε αυτούς ως <<Γαλάτες>> κι από τότε αυτή η λέξη χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει τους Κέλτες που προέρχονταν από τις περιοχές της Γαλατίας. Η λέξη <<Γαλάτης>> προέρχεται πιθανότατα από την ελληνική λέξη <<γάλα>>. Μια ερμηνεία λοιπόν είναι ότι οι Κέλτες ήταν τόσο λευκοί όσο το γάλα και άρα η ονομασία τους προέρχεται από το χρώμα της επιδερμίδας τους. Αργότερα ο Καίσαρας τους ξεχώρισε σε τρεις φυλές. Τους Βέλγους, τους Ακουιτανούς και τους Κέλτες στο κέντρο. Οι Ακουιτανοί φαίνεται να μην έμοιαζαν πολύ στις άλλες δυο φυλές οι οποίες θεωρήθηκαν οι κατεξοχήν γαλατικές.
Δε γνωρίζουμε πολλά για αυτούς πριν τη ρωμαϊκή εποχή. Όπως στο χωριό των Αστερίξ και Οβελίξ, έτσι και οι πραγματικοί Γαλάτες ως φυλή ασχολούνταν με τη γεωργία, τη δημιουργία όπλων και τον πόλεμο. Ήταν χωρισμένοι σε μικρότερες φυλές και καθεμιά από αυτές διοικούνταν από μικρότερες διοικητικές ομάδες που ήταν η ελίτ και το βασιλιά όπως ο γνωστός μας Μαζεστίξ. Το μεγαλύτερο αρνητικό τους στοιχείο ήταν η διάσπαση σε μικρότερες φυλές, η έλλειψη οργάνωσης, συνεργασίας και σταθερής συμμαχίας. Πολλές φορές οι αρχηγοί των ομάδων συγκρούονταν μεταξύ τους κάτι που στο τέλος οδήγησε στην ολοκληρωτική τους ήττα. Πριν την οριστική προσαρμογή τους στο κράτος της Ρώμης, μιλούσαν την κέλτικη γλώσσα η οποία διαφοροποιούνταν από φυλή σε φυλή. Τα ονόματά τους όπως και στα κόμικ συνήθως τελείωναν σε -ιξ.
Γαλάτες, θρησκεία, ήθη και γυναίκες
Η θρησκεία για τους Γαλάτες έπαιζε πολύ σπουδαίο ρόλο. Ήταν πιο σημαντική κι από το κράτος το οποίο ερχόταν σε δεύτερη μοίρα, σε αντίθεση με τους Ρωμαίους που έβαζαν το κράτος πάνω από όλα. Πίστευαν σε θεότητες που είχαν να κάνουν με τη φύση, τα ζώα και τη γονιμότητα, πράγματα που θεωρούσαν ιερά. Έδειχναν τόσο σεβασμό στη φύση και τη θρησκεία τους που σε περιπτώσεις θυσιών αντί για ζώα θυσίαζαν παραδόξως ανθρώπους ενώ θεωρούσαν ότι συγκεκριμένα μέρη και λίμνες είχαν μαγικές ιδιότητες και ήταν πολύ πιο ιερές από τους ναούς.Όπως ο δρυΐδης Πανοραμίξ είναι ο πιο σοφός από όλους και χαίρει πάντα τον θαυμασμό και το σεβασμό των συγχωριανών του, έτσι συνέβαινε και με τους πραγματικούς δρυΐδες. Ήταν οι διανοούμενοι των Γαλατών που γνώριζαν τα πάντα σχετικά με τη θρησκεία και πολλά άλλα ζητήματα. Συμμετείχαν και στις ανθρωποθυσίες στις οποίες τα κεφάλια των θυμάτων κόβονταν και τοποθετούνταν σε πασσάλους έξω από τα σπίτια για καλοτυχία. Οι Γαλάτες θεωρούσαν τους δρυΐδες πολλές φορές πιο σημαντικούς από τους αρχηγούς τους και ζητούσαν τις συμβουλές τους. Όπως και στα κόμικς έτσι και στο Asterix & Obelix XXL 2 οι Γαλάτες είναι πιο απλοικοί άνθρωποι από ό,τι οι Ρωμαίοι.
Οι γυναίκες στην κελτική κοινωνία, είχαν πολύ περισσότερες ελευθερίες από τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης και της Ελλάδας. Παρόλο που οι γυναίκες συνήθως δεν συμμετείχαν σε πολέμους, οι άντρες Κέλτες σε αρκετές περιπτώσεις τις αντιμετώπιζαν ως ίσες αναγνωρίζοντας τη σημαντικότητα και τη συνεισφορά τους σε αντίθεση με τους Ρωμαίους και τους Έλληνες που οι απόψεις τους σχετικά με αυτές ήταν λιγότερο κολακευτικές. Οι γυναίκες τους μπορούσαν να εργάζονται σε διάφορους επαγγελματικούς τομείς (δικαστίνες, δικηγόροι, ιέριες κ.α.) και μπορούσαν να πηγαίνουν σε εορταστικές και θρησκευτικές εκδηλώσεις. Οι Κέλτες θεωρούσαν ότι οι γυναίκες έχουν κάτι το υπερφυσικό και ότι είναι προικισμένες με ικανότητες που αυτοί δεν έχουν. Επίσης μπορούσαν κι αυτές να ανήκουν στις ομάδες τω δρυϊδών. Παρόλο που η κελτική κοινωνία ήταν πατριαρχική (όπως άλλωστε όλες οι αρχαίες κοινωνίες) και η γυναίκα είχε συγκεκριμένους ρόλους ενώ ο άντρας τις μεγαλύτερες ελευθερίες και τα περισσότερα προνόμια, η θέση τους ήταν σαφώς πολύ καλύτερη από τη θέση των γυναικών άλλων κοινωνιών.
Βεργγικετόριξ εναντίον Καίσαρα
Οι περιπέτειες του Αστερίξ και του Οβελίξ φαίνεται να είναι εμπνευσμένες από ένα αληθινό, ιστορικό πρόσωπο και τις αντιστασιακές του δράσεις. Τον Βεργγικετορίξ, έναν μεγάλο αρχηγό Γαλάτη της φυλής των Αβέρνων. Φυσιογνωμικά και έτσι όπως παρουσιάζεται σε αγάλματα και εικονογραφήσεις μοιάζει πολύ με τον Αστερίξ ο οποίος έχει επίσης μεγάλα ξανθά μουστάκια. Μόνο που είναι πιο μεγαλόσωμος και ρωμαλέος.
Ο Βεργγικετορίξ ήταν αυτός που αντιστάθηκε κατά των Ρωμαίων, ένωσε τις γαλατικές φυλές και ξεκίνησε τον τελευταίο γαλατικό πόλεμο (51 – 58 π.Χ.) κατά της κυριαρχίας των Ρωμαίων. Ο Καίσαρας μόλις είχε καταφέρει να κατακτήσει σχεδόν όλη τη Γαλατία όταν βρέθηκε αντιμέτωπος με το θαρραλέο αρχηγό των Αβέρνων που έκανε την ύστατη προσπάθεια να ενώσει τους Γαλάτες και να διώξει τους Ρωμαίους. Βέβαια, η πραγματική κατάληξη των Γαλατών καμία σχέση δεν έχει με τα όσα γίνονται στα κόμικς. Παρά τις νίκες και τη θανάτωση δεκάδων χιλιάδων Ρωμαίων στρατιωτών, ο Βεργγικετορίξ και η φυλή του στο τέλος ηττήθηκαν με τον ίδιο να οδηγείται στη Ρώμη ενώπιον του Καίσαρα και 6 χρόνια αργότερα να εκτελείται με στραγγαλισμό. Όσοι Γαλάτες αιχμαλωτίστηκαν, έγιναν δούλοι των Ρωμαίων. Οι Κέλτες με τα χρόνια προσαρμόστηκαν στο ρωμαϊκό πολιτισμό και δεν αντιστάθηκαν ξανά παρά μετά από πολλά χρόνια.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
- Hayden Chakra, <<The history of Gaul and its people>>, 2019, δημοσιεύτηκε στο: https://about-history.com/the-history-of-gaul-and-its-people/
- Matthew Kennedy, Celts and Romans: The transformation from Natural to Civic religion, James Madison University, Virginia, 2012
- Editors of Encyclopedia Britannica, <<Gauls>>, δημοσιεύτηκε στο: https://www.britannica.com/place/Gaul-ancient-region-Europe
- Leslie Dodd, <<Romans, barbarians and provincials: Social boundaries and class conflict in late roman Gaul>>, University of Glasgow, 2004, δημοσιεύτηκε στο: https://www.gla.ac.uk/research/az/esharp/issues/3/dodd/
- Editors of Encyclopedia Britannica, <<Vercingetorix>>, δημοσιεύτηκε στο: https://www.britannica.com/biography/Vercingetorix
