Παλατάκι
Μια εξοχική κατοικία χτισμένη κατά προσέγγιση μεταξύ 1826 με 1830 αποτελεί σήμερα ένα πολιτιστικό μνημείο στολίδι για τον τόπο μας και ειδικότερα για την περιοχή του Χαϊδαρίου. Λίγοι από εμάς γνωρίζουν την ιστορική του διαδρομή στο πέρασμα των χρόνων. Τυπικό δείγμα ρομαντικού ιστορισμού με νεογοτθικά στοιχεία, το Παλατάκι στέκεται αγέρωχο στο χρόνο. Λοξευτοί τοίχοι, τοξοτά παράθυρα, γωνιακοί πυργίσκοι, φρουριακός χαρακτήρας. Ένα όχι και τόσο εξοικειωμένο μάτι θα μπορούσε να διακρίνει ένα κάστρο και όχι μια εξοχική κατοικία. Το Παλατάκι αποτελείται από δυο ορόφους με μαγειρεία, δώμα και βοηθητικούς χώρους, απομακρυσμένη από το κέντρο της πρωτεύουσας. Περιμετρικά της υπήρχαν στάβλοι, ξενώνες και ένα ελαιοτριβείο. Το κτίριο αυτό καθαυτό αποτελείται από μικρού αριθμού ψηλοτάβανα δωμάτια διακοσμημένα με υπέροχες οροφογραφίες. Τα μεγαλύτερα από αυτά χρησίμευαν ως τραπεζαρίες και χώροι υποδοχής.
Ο ξενώνας φιλοξενεί το έργο του ζωγράφου Γύζη τέσσερις εποχές. Η έπαυλη βρισκόταν σε έκταση σχεδόν τριάντα στρεμμάτων στην οποία υπήρχε το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου φιλοτεχνημένο από τον ίδιο καλλιτέχνη. Οι χώροι πλαισιώνονταν από κήπους με ανθοφόρα, φοίνικες, και οπωροφόρα δέντρα.
Πιθανότατα η ιστορική διαδρομή του χώρου ξεκινά με πρώτο ιδιοκτήτη τον Χαϊδάρ πασά, ο πύργος που υπήρχε στα χρόνια της τουρκοκρατίας γκρεμίστηκε το 1826 για να ανεγερθεί το τωρινό χτίσμα τα πρώτα μεταεπαναστατικά χρόνια, όταν ο συγκεκριμένος αρχιτεκτονικός ρυθμός ήταν πολύ γνωστός.
Δημιουργοί του κατά δυο εκδοχές ήταν, είτε ο Γάλλος Francois Boulanger κατ’ εντολή της βασίλισσας Αμαλίας για να αντιγράψει το ανάκτορο του Βαυαρού ξαδέλφου της Μαξιμιλιανού, είτε ο πολεοδόμος Σ. Κλεάνθης κατά παραγγελία της Δούκισσας Πλακεντίας Sophie de Marbois για να εξυπηρετεί κατά το θρύλο τις μυστικές συναντήσεις της με τον λήσταρχο Νταβέλη.
Το Παλατάκι, σύμφωνα με ερευνητές, φέρεται να είχε ως πρώτο ιδιοκτήτη τον Όθωνα, σίγουρα όμως έως το 1886 ανήκε στον φιλότεχνο Τηνιακό τραπεζίτη Ν. Νάζο. Εκείνος ήταν για αρκετά χρόνια διευθυντής του Ωδείου Αθηνών και το Παλατάκι υπήρξε κέντρο πολιτισμού στο οποίο σύχναζαν μεγάλοι καλλιτέχνες όπως ο Λύτρας και ο Γύζης.
Επόμενος ιδιοκτήτης του υπήρξε ο επιμελητής των ανακτόρων επί εποχής Γεωργίου Α΄ ο Γεωρ. Θων. Εκείνος απέδωσε φόρο τιμής στον Κάρολο Φαβιέρο, τοποθετώντας στην είσοδο του κτηρίου τιμητική στήλη. Τον εικοστό αιώνα, το Παλατάκι περιήλθε στην αρχή στα χέρια του Χιώτη εφοπλιστή Α. Παλιού, ο οποίος έκανε κάποιες βελτιωτικές επισκευές και έβαλε να φιλοτεχνήσουν στο κεντρικό τζάκι την επιγραφή ΚΡΕΙΣΣΟΝ ΦΘΟΝΟΣ ΟΙΚΤΙΡΜΟΥ, δηλαδή καλύτερα να σε μισούν παρά να σε λυπούνται, και στη συνέχεια του μεγαλογαιοκτήμονα Γ. Παχύ.
Το 1957 έως το 1971, το Παλατάκι υπέστη τις σοβαρότερες φθορές καθώς υπήρξε παράρτημα της ψυχιατρικής κλινικής του Αγίου Ιωάννη. Το 1976 θεωρήθηκε οίκημα χρήζον ειδικής προστασίας. Το 1979 ο περιβάλλον χώρος θεωρήθηκε διατηρητέος ιστορικός χώρος. Το 1985 με τη συμβολή του ΕΟΤ και του Υπουργείου Πολιτισμού περιήλθε στο Δήμο Χαϊδαρίου. Παρ’ όλη την μακρά και όχι πάντα ανέφελη ιστορική του διαδρομή, το Παλατάκι αποπνέει έναν αέρα μεγαλοπρέπειας και αποτελεί ένα ζωντανό κομμάτι της ιστορίας μας και ένα χαρακτηριστικό δείγμα ενός οικήματος που αποτελούσε και θα αποτελεί σκηνικό μιας ονειρικής πορείας μέσα στο χρόνο και στη μνήμη μας.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο αυτό:
Φωτεινάκης, Κ. (2007). Χαϊδάρι. Τόπος και άνθρωποι. Αθήνα: Προσανατολισμοί / E-trust
Λερίου, Α. (2006). Χαϊδάρι-Συνάντηση με την ιστορία. Έκδοση του Δήμου Χαϊδαρίου
