Ο Οκτώβρης ισορροπεί ανάμεσα στο καλοκαίρι και στο χειμώνα. Μυρίζει χρυσάνθεμα, πρωτοβρόχια, στολίζεται με το χρυσό σεντόνι που σχηματίζουν τα φύλλα των δέντρων στο χώμα. Ενέπνευσε Έλληνες και ξένους ποιητές και ζωγράφους και αποτυπώθηκε σε στίχους και πίνακες ζωγραφικής.
Ο “Οχτώβρης” πίνακας του εμπνευσμένου ζωγράφου και σκηνογράφου Γιάννη Τσαρούχη (1910- 1989), μελαγχολικός και νοσταλγικός ταιριάζει απόλυτα με τους στίχους του ποιητή μας Μίλτου Σαχτούρη (1919- 2005) στο ποίημα του “Οκτώβριος”:
Στο ταβάνι σχήματα τριαντάφυλλα/ και σχήματα αράχνη/τα φώτα κίτρινα θαμπά σκοτεινά/μεγάλα ψάρια στους πράσινους βαθιούς τοίχους/καρφωμένα/αίμα/τρύπιες κουβέρτες και σπασμένα τζάμια/η βροχή/και ξάφνου μέσα στα χέρια μου και τα μαλλιά της/ το σώμα της και τ’ ανοιχτό στόμα της/μακριά βαθιά πάνω στο βουνό.
Το μυαλό μου κουρασμένο/κι ο αγέρας διάφανος σαν κρύσταλλο/ρολόγια πέφτουν ολοένα και/σπάζουν πάνω στο πλακόστρωτο/σήμερα ο αγέρας δυνάμωσε ακόμη/από το παράθυρο βγήκε ένα χέρι/έδερναν τα μεσάνυχτα/μακριά ακουγόταν ένα βογγητό.
Όλα όσα βλέπω/τα παράξενα όνειρα μου θυμίζουν εσένα/η νύχτα θυμίζει εσένα/ ένα μικρό παιδί που κλαίει θυμίζει εσένα/κι ο τάφος μου θυμίζει εσένα/όλες οι φωτογραφίες, όλα τα χρώματα/ όλα μου θυμίζουν εσένα/και όλα τα αγαπώ για σένα.
Το έργο του Ρώσου ζωγράφου Yefim Volkon (1844- 1920) “Οκτώβρης” σκιαγραφεί με γήινα χρώματα το πέρασμα από το πολύβουο καλοκαίρι στη γαλήνη του χειμώνα . Δένει αρμονικά με τους στίχους της Αμερικανίδας ποιήτριας Σύλβια Πλάθ (1932 -1963) με τίτλο “Ποιος”.
Ο μήνας της ανθοφορίας τελείωσε/Τα φρούτα μαζεύτηκαν,/Φαγώθηκαν ή σάπισαν. Είμαι ολόκληρη στόμα./Οκτώβρης, ο μήνας της αποθήκευσης./Αυτό το υπόστεγο, μουχλιασμένο σαν στομάχι μούμιας:/ Παλιά εργαλεία, χερούλια και σκουριασμένοι χαυλιόδοντες./Είμαι σαν στο σπίτι μου εδώ, ανάμεσα στα νεκρά κεφάλια.
Άσε με να καθίσω μέσα σε ένα ανθοδοχείο,/Οι αράχνες δε θα το προσέξουν./Η καρδιά μου κομμένο γεράνι.
Τουλάχιστον ο άνεμος ας άφηνε ήσυχα τα πνευμόνια μου./ Σκυλίσιο σώμα οσφραίνεται τα πέταλα. Ανθίζουν ανάποδα./ Κροταλίζουν σαν ορτανσίες….
Ο Ντίλαν Τόμας (1914- 1953) ήταν Ουαλός ποιητής και συγγραφέας. Οι στίχοι του διακρίνονται για την πρωτότυπη, ρυθμική και ευρηματική χρήση λέξεων και εικόνων. Ο Οκτώβρης ενέπνευσε τον εξαιρετικό ποιητή και του αφιέρωσε το παρακάτω ποίημα με τίτλο “Ειδικά όταν ο άνεμος του Οκτώβρη” .
Ειδικά όταν ο άνεμος του Οκτώβρη/με δάχτυλα ξεπαγιασμένα μαστίζει τα μαλλιά μου,/πιασμένος στη δαγκάνα του ήλιου, ανάβω δρόμο/και αναπτύσσω ίσκιο κάβουρα στη γη./Πουλιά χαλούν τον κόσμο την ακτή,/βήχουν κοράκια στα παλούκια του χειμώνα,/κι ανάστατη η καρδιά μου τρομάζει τη λαλιά της,/ χύνει το αίμα συλλαβών και αποξηραίνει λέξεις.
Επιπρόσθετα, κλεισμένος σε έναν πύργο λεκτικό,/επισημαίνω προς το βάθος του ορίζοντα να φεύγουν/προτάσεις σαν βαθύσκιωτες γυναίκες φυλλωσιές,/σειρές ολόκληρες αστρόφραστα παιδιά στο πάρκο./Κάποιοι γυρεύουν να σε φτιάξω από φωνήεντες οξιές,/κάποιοι από δρύινες φωνές, με ρίζες/ποικίλων όσων αγκαθιών να σε υπομνήσω./κι άλλοι με λόγια του νερού γυρεύουν να σε πλάσω….
Τα χρώματα και η ατμόσφαιρα του πίνακα με θέμα “Late October” του Αμερικανού καλλιτέχνη, συγγραφέα και εικονογράφου Eyvind Earle(1916- 2000) που απεικονίζεται παραπάνω φλερτάρει με την ποίηση του Ντίλαν Τόμας.
Η μεγάλη μας ποιήτρια Κική Δημουλά ( 1931-2020), ανήκει στη δεύτερη μεταπολεμική γενιά και ήταν τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών στην έδρα της ποίησης. Τα ποιήματα της έχουν μεταφραστεί στα Αγγλικά, τα Γαλλικά, τα Ισπανικά, τα Ιταλικά, τα Πολωνικά, τα Βουλγάρικα, τα Γερμανικά και τα Σουηδικά. Η γλώσσα που χρησιμοποιεί περιλαμβάνει σπάνιες λέξεις, νεολογισμούς και εκφραστικά σχήματα αρχαιότροπα. Στο ποίημα της το “Υπόφωτο” χρησιμοποιεί την ατμόσφαιρα του Οκτώβρη ως σκηνικό για την παράσταση των στίχων της. Και ποιος ξέρει σε κάποια άλλη διάσταση το “Υπόφωτο” της Κικής Δημουλά μπορεί να ενέπνευσε τον πίνακα του Ιμπρεσιονιστή ζωγράφου Αλφρέντ Σίσλευ (1839-1899) “Καρυδιές, ηλιοβασίλεμα πρώτες ημέρες Οκτωβρίου”.
Βραχνή η περιπέτεια/απ΄ το πολύ να λέει/πάει κι αυτό πάει κι αυτό./Μαλακτικό το φως του Οκτωβρίου./Το πίνω. Αργά αργά.
Ανακατεύοντας το συνεχώς/προσεκτικά κι αργά./ Μη και χυθεί σταγόνα/από την αίσθηση που ζω/που την πίνω αργά αργά/σε ένα πολύ ρηχό φλιτζάνι.
Πολύ ρηχό φλιτζάνι/ το φως του Οκτωβρίου./ Έχει ένα λάσκο η ατμόσφαιρα./Την πας πιο δω πιο κει ανάλογα που θέλεις/κάτι να αραιώσει, κάτι να γίνει πιο πυκνό.
Έχει η ατμόσφαιρα/αυτό που λέμε λιγοστεύει,/είτε πρόκειται για φως/ για Θεό φθινοπώριασμα πίστης/για υπόφωτο έρωτα……..
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
Όμορφος Οκτώβριος. Ανακτήθηκε από https://ennepe-moussa.gr/%CF%81%CF%8E%CF%84%CE%B7%CF%83%CE%B1-%CF%84%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/%CF%8C%CE%BC%CE%BF%CF%81%CF%86%CE%BF%CF%82-%CE%BF%CE%BA%CF%84%CF%8E%CE%B2%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%82-%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1 (τελευταία πρόσβαση 8/10/2021)
Ντίλαν Τόμας. Ανακτήθηκε από https://en.wikipedia.org/wiki/Dylan_Thomas (τελευταία πρόσβαση 8/10/2021)
Κική Δημουλά. Ανακτήθηκε από https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%A (τελευταία πρόσβαση 8/10/2021)
