Είναι κοινά παραδεκτό ότι η αρχέγονη μυθοπλασία αναφέρεται στις πέντε διαδοχικές γενιές της Ανθρωπότητας. Ενώ δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, ο Προμηθέας αποτελεί μια κεντρική μορφή στην ελληνική μυθολογία. Καθώς συχνά απεικονίζεται ως ο δημιουργός και ευεργέτης της ανθρωπότητας. Σύμφωνα με πηγές από τον 4ο αιώνα π.Χ., ο Προμηθέας δημιούργησε τους πρώτους ανθρώπους από νερό και χώμα.
Οι πέντε γενιές της Ανθρωπότητας σύμφωνα με την αρχαία ελληνική μυθολογία
Συγκεκριμένα, ο Ησίοδος όπως και ο Πλάτωνας περιγράφουν στα έργα τους με εξονυχιστική λεπτομέρεια τις πέντε αυτές γενιές της Ανθρωπότητας. Διότι κάθε μία από αυτές τις γενιές χαρακτηρίζεται από διαφορετικές ιδιότητες και επίπεδα ηθικής και ευημερίας. Αναλυτικότερα οι πέντε γενιές της Ανθρωπότητας διέφεραν σημαντικά. Αρχικά, η Χρυσή Εποχή, υπό την ηγεμονία του Κρόνου, ήταν μια περίοδος ευδαιμονίας και αθανασίας. Ενώ η Αργυρή και η Χάλκινη Εποχή που ακολούθησαν, έφεραν σταδιακά την παρακμή και τη βία.
Πράγματι, αυτό διατυπώνεται κυρίως σε έργα φημισμένων συγγραφέων όπως ο Ησίοδος ο οποίος αναφέρθηκε εκτενώς στις πέντε εποχές της Ανθρωπότητας. Καθώς απηχεί την οξυδερκή παρατήρηση των αρχαίων Ελλήνων για την εξελικτική πορεία του ανθρώπινου γένους. Στο πλαίσιο αυτό κατανοούμε την εμβληματική παράδοση, του Ησίοδου με τις πέντε εποχές της Ανθρωπότητας (Χρυσή, Αργυρή, Χάλκινη, Ηρωική & Σιδερένια). Κυρίως γιατί αντλεί στοιχεία από αρχαιότερες μητριαρχικές θρησκευτικές αντιλήψεις, οι οποίες επικεντρώνονταν στη γονιμότητα και την κυκλική ανανέωση της ζωής.
Οι πέντε γενιές της Ανθρωπότητας μέσα από την επική ποίηση
Κατόπιν, ακολουθεί η Ηρωική Εποχή, που αν και χαρακτηρίζεται από πολεμικές συγκρούσεις, ήταν μια εποχή ευγενών πράξεων και ηρωισμού. Τέλος, οι πέντε γενιές της Ανθρωπότητας κλείνουν με τη Σιδερένια Εποχή. Πράγματι στην εποχή αυτή εικάζεται ότι ζει ο ίδιος ο Ησίοδος, ενώ περιγράφεται ως η χειρότερη, γεμάτη από αδικίες και δεινά.
Οι πέντε γενιές της Ανθρωπότητας – Ησίοδος | Πηγή: Τμήμα μωσαϊκού δαπέδου, από το Trier της Γερμανίας. Παριστάνεται ο Ησίοδος γενειοφόρος σε προχωρημένη ηλικία. 4ος αιώνας μ.Χ. Trier, Rheinisches Landesmuseum.
Κατά κοινή ομολογία η παρατήρηση αυτή των αρχαίων Ελλήνων καταδεικνύει, ότι η ανθρωπότητα περνάει από διάφορες φάσεις κοινωνικο- ηθικής εξέλιξης. Κυρίως γιατί αντικατοπτρίζει μια βαθιά κατανόηση των αλλαγών που επιφέρει ο χρόνος και οι ανθρώπινες πράξεις στην κοινωνία. Επιπλέον, η σύνδεση με μητριαρχικές θρησκευτικές αντιλήψεις υποδεικνύει πως οι πέντε γενιές της Ανθρωπότητας διέφεραν σημαντικά. Καθώς οι κυρίαρχοι μύθοι γύρω από αυτές ίσως να ενσωματώνουν αρχαίες κοσμογονικές θεωρίες. Αφότου, η αναγέννηση και η φθορά ήταν κεντρικά θέματα της εποχής εκείνης.
Οι πέντε γενιές της Ανθρωπότητας μέσα από τα «Έργα και Ημέραι» του Ησίοδου
Σύμφωνα με τον Ησίοδο όπως περιγράφετε στο έργο του, «Έργα και Ημέραι» οι πέντε εποχές της Ανθρωπότητας είναι:
- Το «ΧΡΥΣΕΟΝ»Γένος: Αρχικά η πρώτη γενιά ανθρώπων που ζούσε υπό την εξουσία του Κρόνου. Πρέπει να τονιστεί ότι επρόκειτο για μια ειρηνική και αθώα εποχή, όπου οι άνθρωποι ζούσαν χωρίς πόνο και δυσκολίες. Καθώς υπήρχε αφθονία αγαθών και οι άνθρωποι δεν γερνούσαν ποτέ. Διότι η γη παρήγαγε καρπούς χωρίς να χρειάζεται καλλιέργεια. Είναι ευλογοφανές ότι, μετά το θάνατό τους, οι άνθρωποι αυτού του γένους γίνονταν Αγαθοδαίμονες. Κυρίως γιατί είθισται να περιφέρονται στη γη, ευεργετώντας τους ζωντανούς.
- Το «ΑΡΓΥΡΕΟΝ» Γένος: Κατά κοινή ομολογία η δεύτερη εποχή, από τις πέντε εποχές της Ανθρωπότητας εμφανίζεται λιγότερο ευτυχισμένη από την πρώτη. Καθώς οι άνθρωποι ήταν μακρόβιοι, αλλά άμυαλοι και ασεβείς προς τους θεούς. Αρχικά μια φυλή ανθρώπων που ήταν αδαείς και δεν λάτρευαν τους θεούς, με αποτέλεσμα να εξαφανιστούν από τη γη. Διότι δεν τιμούσαν τους θεούς όπως έπρεπε, και αυτό οδήγησε σταδιακά στην εξαφάνισή τους. Επιπλέον ζούσαν υπό μητριαρχικό καθεστώς και ήταν λιγότερο ευτυχισμένοι από τους ανθρώπους της Χρυσής Γενιάς. Ενώ αξίζει να τονιστεί ότι ήταν λιγότερο ενάρετοι με πτωτική τάση στο σύστημα αξιών τους. Τέλος μετά το θάνατό τους, οι άνθρωποι αυτού του γένους δεν είχαν μεταθανάτια ζωή όπως οι προηγούμενοι.
Μείωση των ηθικών αρετών
- Το «ΧΑΛΚΕΙΟΝ» Γένος: Είναι κοινά αποδεκτό ότι, η τρίτη εποχή, ήταν γεμάτη πολεμικές συρράξεις και βία. Καθώς από τις πέντε γενιές της Ανθρωπότητας σε αυτή την περίοδο οι άνθρωποι ήταν σκληροί και πολεμικοί. Πιο συγκεκριμένα ζούσαν για τον πόλεμο κατασκευάζοντας όπλα από χαλκό ενώ η βία και η επιθετικότητα κυριαρχούσαν στην κοινωνία τους. Είναι ευρύτατα διαδεδομένη η άποψη ότι οι άνθρωποι της συγκεκριμένης γενιάς καταστράφηκαν από τις ίδιες τους τις πολεμικές πράξεις. Κατά κοινή ομολογία επρόκειτο για μια βίαιη, πολεμοχαρής και βάρβαρη φυλή ανδρών χωρίς ηθικούς φραγμούς, αρετές και πνευματική καλλιέργεια. Κατά βάση ήταν ανθεκτικοί και ισχυροί, αλλά η βία και η επιθετικότητα τους οδήγησαν στην καταστροφή.
- «ΗΡΩΩΝ ΘΕΙΟΝ ΓΕΝΟΣ»: Λέγεται συχνά ότι από τις πέντε γενιές της Ανθρωπότητας η τέταρτη εποχή, αποτελούσε την γενιά των ηρώων. Διότι προστέθηκε πριν το σιδερένιο γένος και περιλάμβανε τους ήρωες που συμμετείχαν στους μεγάλους πολέμους της Θήβας και της Τροίας. Κυρίως τους ημίθεους ήρωες από θνητές μητέρες και θεούς πατέρες. Πράγματι το συγκεκριμένο γένος διέπρεψε σε μεγάλες πράξεις ηρωισμού, όπως στον Τρωικό Πόλεμο και άλλες ηρωικές εκστρατείες. Ειδικότερα αυτή η γενιά ήταν καλύτερη από την προηγούμενη και οι ήρωες της τιμώνταν και μνημονεύονταν για τα κατορθώματά τους. Πιο συγκεκριμένα ήταν μια πιο ευγενής εποχή από την προηγούμενη, αλλά όχι τόσο ιδανική όσο η πρώτη. Γι΄ αυτό λοιπόν οι ήρωες μετά το θάνατό τους πήγαιναν στα νησιά των Μακάρων, όπου ζούσαν ευτυχισμένοι και χωρίς πόνο.
Καταστροφή των θεμελιωδών αξιών
- Το Γένος του «ΣΙΔΗΡΟΥ»: Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αποτελεί την πέμπτη και πιο δυστυχισμένη εποχή από τις πέντε γενιές της Ανθρωπότητας. Αναλυτικότερα οι άνθρωποι αυτής της γενιάς ζουν σε φθορά, πόνο και αδικία. Ενώ η σκληρή εργασία και οι καθημερινές δυσκολίες κυριαρχούν στη ζωή τους. Είναι γεγονός ότι η ηθική κατάπτωση είναι εμφανής και η ανθρώπινη κοινωνία είναι γεμάτη από κακία και αδικία. Πράγματι το πέμπτο και τελευταίο γένος, το Σιδερένιο Γένος, όπως το περιγράφει ο Ησίοδος, σηματοδοτεί το κατώτατο επίπεδο της πτώσης της ανθρωπότητας. Ταυτόχρονα σε αυτή την εποχή, η ανθρώπινη ψυχή έχει φτάσει στο χαμηλότερο δυνατό σημείο ηθικής και ευτυχίας.
Οι πέντε γενιές της Ανθρωπότητας – Το σιδερένιο γένος |Πηγή: https://www.schizas.com/ta-5-thnita-geni-ton-anthropon-toy-isiodoy-to-siderenio/
Εκείνο που έχει ιδιαίτερη σημασία να τονιστεί, είναι ότι η συγκεκριμένη γενιά βρίσκεται σε μία απόλυτη ηθική παρακμή. Κυρίως γιατί αναδεικνύει τη σύγχρονη, εκφυλισμένη και διεφθαρμένη ανθρωπότητα. Πιο συγκεκριμένα, στο γένος του Σιδήρου οι άνθρωποι ζουν με πόνο και βιώνουν σε καθημερινή βάση δυσκολίες και αδικίες. Διότι είναι λιγότερο ενάρετοι από τις προηγούμενες γενιές. Είναι γνωστό ότι η εποχή αυτή θεωρείται η χειρότερη. Καθώς οι άνθρωποι έχουν χάσει τις αρετές και τις αξίες των παλιότερων εποχών. Κατά κοινή ομολογία, αυτή η περίοδος αντιπροσωπεύει μια σταδιακή παρακμή της ανθρώπινης φύσης και ηθικής. Ενώ σύμφωνα με την αρχαία ελληνική παράδοση ο Ησίοδος εύχεται να μην είχε γεννηθεί σε αυτή την εποχή.
Συμπέρασμα
Εν κατακλείδι, η θεωρία που αναφέρεται στις πέντε γενιές της ανθρωπότητας περιγράφεται διεξοδικά από τον αρχαίο Έλληνα ποιητή Ησίοδο. Καθώς οι πέντε γενιές της Ανθρωπότητας χάραξαν τις μετέπειτα αξίες της κοινωνίας. Πιο συγκεκριμένα στο έργο του “Έργα και Ημέραι” επιχειρεί να κατανοήσει τον τρόπο δημιουργίας του σύμπαντος. Συγχρόνως όμως περιγράφει τη σταδιακή παρακμή της ανθρώπινης ύπαρξης δίνοντας βαρύτητα στη βαθύτερη κατανόηση του ανθρώπου.
Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, η ανθρώπινη ιστορία ανά τους αιώνες διαιρείται σε πέντε διαδοχικές εποχές ή γένη. Αναλυτικότερα, η περιγραφή των γενών υπογραμμίζει τη σταδιακή ηθική κατάπτωση της ανθρωπότητας. Σύμφωνα με τον Ησίοδο, είναι μια περίοδος όπου η εξωτερική παρακμή της κοινωνίας αντανακλά την εσωτερική παρακμή της ανθρώπινης ψυχής. Ενώ περνά από την αθωότητα και την ευτυχία της πρώτης εποχής στη βία, την ασέβεια και την τελική καταστροφή.
Πηγές
- Μνημοσύνη. Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας. Διαθέσιμο στο:https://www.greeklanguage.gr/digitalResources/ancient_greek/library/browse.html?text_id=134
- Bokhari, Samar. “Greek Ancient Mythology–A Replica Of Human Life Vs The Life Refraction To The Delusion” The Explorer Islamabad: Journal of Social Sciences, 2016. Διαθέσιμο στο: researchgate
- Willey, H. “Gods and heroes, humans and animals in ancient Greek myth”. Animals in Ancient Greek Religion, 2020. Διαθέσιμο στο:taylorfrancis
- Bremmer, J. “A brief history of the study of Greek Mythology”. A companion to Greek mythology, 2011 – Wiley Online Library. Διαθέσιμο στο: onlinelibrary
- Θ.Κ. Στεφανόπουλου, Στ. Τσιτσιρίδη, Λ. Αντζουλή, Γ. Κριτσέλη. Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας. Διαθέσιμο στο: https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/anthology/literature/browse.html?text_id=23
