Όπως είναι φανερό ζούμε σε μια εποχή ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων στην οποία η χρήση των ψηφιακών μέσων όχι μόνο κρίνεται αναγκαία, αλλά αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα. Η εξάπλωση του διαδικτύου έχει οδηγήσει μεταξύ άλλων στο να μετεξελιχθούν ήδη υπάρχουσες αλλά και στο να εμφανιστούν νέες μορφές εγκληματικότητας. Η χρήση του διαδικτύου ως μέσο κακόβουλων ενεργειών έδωσε μια άλλη υπόσταση στον όρο “έγκλημα” δημιουργώντας μια νέα έννοια, αυτή του ηλεκτρονικού εγκλήματος στον κυβερνοχώρο ή αλλιώς γνωστή ως κυβερνοέγκλημα. Η διακίνηση πορνογραφικού υλικού, η παραβίαση προσωπικών δεδομένων και ο διαδικτυακός εκφοβισμός αποτελούν μερικά μόνο από τα εγκλήματα που τελούνται στα πλαίσια του κυβερνοχώρου. Στα πλαίσια του έργου TRACeD, διενεργήθηκε έρευνα σε τέσσερις χώρες (Ελλάδα, Ιταλία, Κύπρο, Σλοβενία) στην οποία συμμετείχαν γονείς παιδιά, ενήλικες αλλά και επαγγελματίες. Τα αποτελέσματα της έρευνας ανέδειξαν όχι μόνο την αναγκαιότητα υποστήριξης των θυμάτων, αλλά και το πόσο απαραίτητη κρίνεται η διεπιστημονική κατάρτηση.
CYBERBULLYING
Πιο συγκεκριμένα, ο όρος “διαδικτυακός εκφοβισμός” γνωστός και με τον όρο cyberbullying, περιγράφει την διαδικτυακή στοχοποίηση ενός παιδιού ή εφήβου και την κατ’ επανάληψη και με πρόθεση, απειλή, ταπείνωση και παρενόχλησή του από κάποιο άλλο άτομο ή ομάδα ατόμων. Ο διαδικτυακός εκφοβισμός διεξάγεται με τη χρήση ηλεκτρονικών μορφών επικοινωνίας όπως μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ιστοσελίδες, μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, μηνύματα κειμένου, βίντεο και φωτογραφίες. Μορφές διαδικτυακού εκφοβισμού μπορεί να είναι η καταδίωξη (cyberstalking), ο εκβιασμός, η ρητορική μίσους, η σεξουαλική παρενόχληση και η δημοσιοποίηση ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων.
Πρόκειται για ένα επίκαιρο και με αυξητική τάση φαινόμενο που επηρεάζει τόσο τα κορίτσια όσο και τα αγόρια. Ωστόσο, για τις γυναίκες αποτελεί συχνά μια πιο τραυματική εμπειρία. Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, 1 στις 10 γυναίκες έχουν ήδη βιώσει κάποιο περιστατικό διαδικτυακού εκφοβισμού από την ηλικία των 15 ετών, ενώ έρευνα που πραγματοποίησε το Plan International το 2020 σε 22 χώρες, έδειξε ότι το 58% των γυναικών και κοριτσιών έχουν βιώσει προσωπικά κάποιας μορφής διαδικτυακή παρενόχληση σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Ακόμη, αξίζει να αναφερθεί ότι έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας το 2017, έδειξε οτι το 46% των γυναικών που έχουν βιώσει κακοποιητική συμπεριφορά μέσω του διαδικτύου, ήταν κυρίως σεξιστικής φύσεως με το 36% των γυναικών που έλαβαν μέρος στην έρευνα στο Ηνωμένο Βασίλειο, να υποστηρίζει πως ένιωθε να απειλείται η σωματική τους ακεραιότητα.
TRACeD
Με βάση τα παραπάνω, γίνεται αντιληπτό πως η λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση και την πρόληψη περιστατικών διαδικτυακής έμφυλης βίας κρίνεται αναγκαία, καθώς η εκπαίδευση παιδιών και εφήβων σχετικά με την ασφαλή πλοήγηση τους στο διαδίκτυο, είναι ελλιπής. Για τον λόγο αυτό, υλοποιήθηκε το TRACeD. Πρόκειται για ένα διετές έργο συγχρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, που ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2022 και θα έχει ολοκληρωθεί έως τον Φεβρουάριο του 2024. Το έργο αυτό, υλοποιείται από το Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου – Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου, μαζί με τους ακόλουθους εταίρους: ActionAid Hellas, CODECA – Center for Social Cohesion, Development & Care, CSIi – Cyber Security International Institute, Fondazione Carolina και το Πανεπιστήμιο της Λιουμπλιάνα.
Στόχος αυτού του έργου είναι η καταπολέμηση της διαδικτυακής έμφυλης βίας κατά κοριτσιών ηλικίας 7-18 ετών και γυναικών ηλικίας 18-25 ετών σε Ελλάδα, Κύπρο, Ιταλία και Σλοβενία. Το TRACeD στα πλαίσια της δράσης του πρόκειται να ακολουθήσει μια σειρά ενεργειών έτσι ώστε:
- Να καταρτιστούν επαρκώς παιδιά, γονείς και εκπαιδευτικοί σε θέματα που αφορούν στην ασφαλή χρήση του διαδικτύου.
- Να αναπτυχθεί πλατφόρμα με διαδραστικές λειτουργίες που στόχο θα έχει την υποστήριξη ατόμων που έχουν υποστεί μορφή διαδικτυακής βίας.
- Να δημιουργηθεί ομάδα υποστήριξης των θυμάτων στα πλαίσια των σχολικών δομών η οποία θα ενθαρρύνει την αναφορά και την καταγραφή τέτοιων περιστατικών .
- Να αφυπνίσει, να ενημερώσει και να κινητοποιήσει την σύγχρονη κοινωνία, αναφορικά με την διαδικτυακή βία , μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Πρόκειται για ένα καινοτόμο εγχείρημα προσανατολισμένο στην καταπολέμηση της διαδικτυακής έμφυλης βίας και της θυματοποίησης των γυναικών και κοριτσιών. Το TRACeD αποτελεί μια διεθνή προσπάθεια εξάλειψης των στερεοτύπων και των διακρίσεων γύρω από το φύλο και την προώθηση ένταξης του ψηφιακού γραμματισμού σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης.
ΠΗΓΕΣ:
Actionaid (2023), TRACeD- Διαδικτυακή βία κατά γυναικών και κοριτσιών: Πρόσφατη έρευνα αναδεικνύει την αδιαμφισβήτητη ανάγκη διεπιστημονικής κατάρτησης. Ανακτήθηκε απο την ηλεκτρονική διεύθυνση https://www.actionaid.gr/ta-nea-mas/diadiktuakh-via-kata-gunaikwn-kai-koritsiwn (τελευταία πρόσβαση 11/6/2023)
Plan International (2020), Free to be online?Girls’ and young women’s experiences of online harassment. Ανακτήθηκε απο την ηλεκτρονική διεύθυνση https://plan-international.org/uploads/2022/02/sotwgr2020-commsreport-en-2.pdf (τελευταία πρόσβαση 11/6/2023)
European Institute for gender equality (2022) Cyber Violence against Women and Girls Key Terms and Concepts. Ανακτήθηκε απο την ηλεκτρονική διεύθυνση https://eige.europa.eu/sites/default/files/cyber_violence_against_women_and_girls_key_terms_and_concepts.pdf ((τελευταία πρόσβαση 11/6/2023))
